Алесь Ганчар

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Алесь Ганчар
укр.: Гончар Олександр (Олесь) Терентійович
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні Ганчар Аляксандр Цярэшкавіч
Псеўданімы Олесь
Дата нараджэння 3 красавіка 1918(1918-04-03)[1][2][…]
Месца нараджэння слабада Сухая,
Палтаўская губерня,
Украіна
Дата смерці 14 ліпеня 1995(1995-07-14)[2][3] (77 гадоў)
Месца смерці Кіеў, Украіна
Пахаванне
Грамадзянства
Альма-матар
Месца працы
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці
празаік, публіцыст
Гады творчасці 1946—1991
Кірунак сацыялістычны рэалізм
Жанр раман, аповесць, апавяданне, нарыс
Мова твораў украінскі
Грамадская дзейнасць
Партыя
Член у
Прэміі Сталінская прэмія — 1948 Сталінская прэмія — 1949 Ленінская прэмія Дзяржаўная прэмія СССР — 1982 Нацыянальная прэмія Украіны імя Тараса Шаўчэнкі— 1960
Узнагароды
Герой Сацыялістычнай Працы
Герой Украіны
Герой Украіны
Ганаровы знак адрознення Прэзідэнта Украіны
Ганаровы знак адрознення Прэзідэнта Украіны
Ордэн Леніна Ордэн Айчыннай вайны I ступені Ордэн Чырвонай Зоркі
Ордэн Славы
Ордэн Славы
Медаль «За адвагу» Медаль «За адвагу» Медаль «За адвагу»
Медаль «За ўзяцце Берліна»
Медаль «За ўзяцце Берліна»
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Ганчар.

Алесь Ганчар (укр.: Олесь Гончар — літаратурнае імя; поўнае імя і імя па бацьку - Аляксандр Цярэнцьевіч, укр.: Олександр Терентійович Гончар 3 красавіка 1918—17 ліпеня 1995) — украінскі пісьменнік, публіцыст і грамадскі дзеяч. Ганаровы доктар Альберцкага ўніверсітэта (Канада, 1992).

Адзін з найбуйнейшых прадстаўнікоў украінскай мастацкай прозы другой паловы XX стагоддзя. Акадэмік АН Украіны (1978). Герой Сацыялістычнай Працы (1978). Герой Украіны (2005 - пасмяротна). Лаўрэат Ленінскай (1964), двух Сталінскіх прэмій другой ступені (1948, 1949) і Дзяржаўнай прэміі СССР (1982). Член ВКП (б) з 1946 года.

Біяграфія

Нарадзіўся ў слабадзе Суха (цяпер сяло Сухое Кабелякскага раёна Палтаўскай вобласці Украіны) у сям'і рабочых Цярэнція Сідаравіча і Таццяны Гаўрылаўны Ганчароў.

Бацька працаваў у прыгарадным калгасе ў с. Ламоўка (цяпер на тэрыторыі Днепрапятроўска), дзе і загінуў ад нямецкай авіябомбы ў 1918 годзе. Маці працавала на заводзе металавырабаў. Пасля смерці маці ў 1921 годзе дзед і бабка (бацькі маці) забралі яго да сябе ў вёску Суха. Добрая і любячая бабуля замяніла хлопчыку маці.

З 1925 Алесь вучыўся ў родным сяле, потым у с. Харошкі. У 1933 годзе скончыў сямігадовую школу ў с. Брэўсаўка Казельшчынскага раёна. Алесь яшчэ ў школе добра пісаў, пасля яе заканчэння паступіў на працу ў рэдакцыю Казельшчынскай раённай газеты «Разгорнутым фронтам». У 1933-1937 гадах вучыўся ў Харкаўскім тэхнікуме журналістыкі імя Мікалая Астроўскага, пасля заканчэння якога працаваў настаўнікам у с. Мануйлаўка і ў Харкаўскай абласной газеце «Ленінская змена».

З 1937 года Ганчар пачаў публікаваць свае творы ў асноўным кароткія апавяданні ў рэспубліканскіх выданнях («Літаратурная газета», «Піянерыя», «Камсамолец Украіны», «Малады бальшавік»). У 1938 годзе паступіў на філалагічны факультэт Харкаўскага ўніверсітэта. За час вучобы ва ўніверсітэце (1938-1941) напісаны навелы «Іван Маставы», «Чарэшні квітнеюць», «Арляня», аповесць «Стакозава поле».

У чэрвені 1941 года з трэцяга курса ўніверсітэта Алесь сыходзіць добраахвотнікам у складзе студэнцкага батальёна на фронт. Ваенныя ўмовы (ён быў старэйшым сяржантам, старшыной мінамётнай батарэі) не занадта спрыялі пісьменніцкай працы. Тым не менш Ганчар піша вершы (зборнік «Франтавыя вершы», апублікаваны ў 1985), робіць нататкі, якія паслужылі асновай яго навел 1940-х гадоў і рамана «Сцяганосцы».

Памёр 14 ліпеня 1995 года ў Кіеве. Пахаваны на Байкавых могілках. У 2001 годзе ў Кіеве адкрыты помнік Ганчару. У 2005 годзе было прысвоена званне Герой Украіны (пасмяротна).

Жонка - Валянціна Данілаўна Ганчар. Дзеці - дачка Людміла і сын Юрый

Позні перыяд

У творах позняга перыяду Ганчар працягваў уздымаць маральна-этычныя тэмы сучаснасці (раман «Твая зара», 1980), тэму рамантыкі юнацкіх пошукаў (аповесць «Брыганціна», 1973).

Ганчар займаўся грамадскай дзейнасцю. У 1959-1971 гадах - старшыня праўлення Саюза пісьменнікаў Украіны, у 1959-1986 сакратар Саюза пісьменнікаў СССР, старшыня камітэта па прысуджэнню Дзяржаўнай прэміі УССР імя Т. Г. Шаўчэнкі. У 1966 годзе выступіў на V з'ездзе пісьменнікаў Украіны з дакладам «Думаць аб вялікім». Падпісаў Ліст групы савецкіх пісьменнікаў у рэдакцыю газеты «Праўда» 31 жніўня 1973 г пра Салжаніцына і Сахарава.

У 1980 годзе выпусціў кнігу «Пісьменніцкія разважанні», у якой падводзіў вынік сваёй дзейнасці.

У 1962-1990 гадах - дэпутат ВС СССР. У 1971-1986 - кандыдат у члены ЦК КПСС. Быў членам рэдакцыйнай калегіі часопіса «Раман-газета».

З пачаткам перабудовы і набыццём Украінай незалежнасці актыўна ўключыўся ў грамадскае жыццё, быў ініцыятарам стварэння Таварыства Украінскай Мовы і Народнага Руху Украіны. У 1990 годзе выйшаў з КПСС. Дэпутат Вярхоўнага Савета Украіны I дэмакратычнага склікання (1990-1994). Свае погляды на шляху развіцця незалежнай Украіны выказаў у кнізе «Чым жывем. На шляху ўкраінскага адраджэння »(1991). Ганаровы доктар Альберцкага ўніверсітэта (Канада, 1992), прызнаны Сусветным інтэлектуалам Кембрыджскім універсітэтам (1993).

Пераклады на беларускую мову

Асобнымі кнігамі па-беларуску выйшлі «Сцяганосцы» (1949), «Тронка» (1974), «Твая зара» (1985). Сярод перакладчыкаў — Т. Кабржыцкая, У. Краўчанка, А. Кулакоўскі, І. Мележ, С. Міхальчук, Л. Салавей, В. Рагойша, А. Шарахоўская, У. Шахавец.

Зноскі

  1. ↑ Гончар Олесь // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
  2. ↑ а б Oles Terentijowytsch Hontschar // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ Oles’ Terentijovič Gončar // Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija — 2009.

Літаратура

  • БЭ ў 18 т. Т. 5. -- Мн., 1997. -- С. 31.

Спасылкі

Алесь Ганчар на сайце «Героі краіны»

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Алесь_Ганчар&oldid=3611092"