Аляксей Міхайлавіч Літвін

Аляксей Міхайлавіч Літвін
Дата нараджэння	12 студзеня 1951 (73 гады)
Месца нараджэння	в. Сямігосцічы, Давыд-Гарадоцкі раён, Пінская вобласць, БССР
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Бацька	Міхаіл Іванавіч
Маці	Марыя Адамаўна
Род дзейнасці	гісторык
Навуковая сфера	гісторыя і ваенная гісторыя[d]
Месца працы	Інстытут гісторыі партыі пры ЦК КПБ Інстытут гісторыі НАНБ БДУ Беларускі дзяржаўны эканамічны ўніверсітэт БДАТУ Акадэмія Міністэрства ўнутраных спраў Рэспублікі Беларусь
Навуковая ступень	Доктар гістарычных навук (2000)
Альма-матар	гістарычны факультэт БДУ
Адукацыя	Гістарычны факультэт БДУ
Член у	Беларуска-германская гістарычная камісія[d]
Узнагароды	Юбілейны медаль «60 год вызвалення Рэспублікі Беларусь ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў» Юбілейны медаль «90 гадоў Узброенным Сілам Рэспублікі Беларусь»

Аляксей Міхайлавіч Літвін (нар. 12 студзеня 1951 г.; в. Сямігосцічы, Давыд-Гарадоцкі раён, Пінская вобласць) — беларускі гісторык, прафесар. Доктар гістарычных навук.

Біяграфічны нарыс

Аляксей Міхайлавіч Літвін нарадзіўся 12 студзеня 1951 года у вёсцы Сямігосцічах Давыд-Гарадоцкага раёна Пінскай вобласці (цяпер Столінскага раёна Брэсцкай вобласці) у сялянскай сям’і. Бацька, Міхаіл Іванавіч, працаваў бакеншчыкам на рацэ Прыпяці, а маці, Марыя Адамаўна, паляводам у калгасе. У сям’і Літвіных было трое дзяцей: сын Аляксей і дочкі Наталля і Паліна.

Пасля сканчэння Сямігосціцкай сярэдняй школы ў 1968 годзе Аляксей Літвін паступіў на гістарычны факультэт Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта. Дыпломная работа, якую ён абараніў на выдатна, была прысвечаная дзейнасці камуністаў ва ўрадзе Сальвадора Альендэ ў Чылі.

У 1973–1975 гадах у званні лейтэнанта Аляксей Літвін праходзіў тэрміновую службу ва Унутраных войсках МУС СССР. Пакуль служыў, здаў кандыдацкія экзамены, паколькі планаваў займацца навуковай дзейнасцю. Пасля дэмабілізацыі Аляксей Міхайлавіч пачаў працаваць у Інстытуце гісторыі партыі пры ЦК КПБ. Да снежня 1984 года быў малодшым навуковым супрацоўнікам аддзела Вялікай Айчыннай вайны, з 1977 года ўваходзіў у склад групы па вывучэнні Мінскага падполля. Аляксей Міхайлавіч прымаў удзел у падрыхтоўцы шэрагу фундаментальных прац: трохтомніка «Всенародная борьба в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны» (1983–1985), трэцяга тома зборніка дакументаў «Всенародное партизанское движение в Белоруссии в годы Великой Отечественной войны» (1982).

З 1985 года Аляксей Літвін працаваў у Інстытуце гісторыі АН БССР. У 1986 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю «Военно-оперативное руководство Компартии Белоруссии партизанским движением в годы Великой Отечественной войны (1941–1944 гг.)».

У 1987 годзе Аляксей Літвін узначаліў у Інстытуце гісторыі АН БССР аддзел гісторыі Беларусі перыяду Вялікай Айчыннай вайны (з 1991 г. – аддзел ваеннай гісторыі Беларусі; з 2005 г. – аддзел ваеннай гісторыі і міждзяржаўных адносін). Пад кіраўніцтвам Аляксея Міхайлавіча супрацоўнікі аддзела ў рамках выканання тэмы «Беларусь у войнах і ваенных канфліктах ХХ ст.» упершыню заняліся вывучэннем шэрагу пытанняў ваеннай гісторыі, а менавіта – удзелу беларусаў і ўраджэнцаў Беларусі ў вайне 1936–1939 гадоў у Іспаніі, савецка-фінляндскай вайне 1939–1940 гадоў, у лакальных ваенных канфліктах 1950–1970 гадоў.

У 2000 годзе абараніў доктарскую дысертацыю «Антысавецкія ваенна-паліцэйскія фарміраванні на тэрыторыі Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны: Вытокі. Структура. Дзейнасць».

Навуковую працу прафесар А. М. Літвін паспяхова спалучае з выкладчыцкай, дзеліцца сваімі ведамі са студэнтамі БДУ, Беларускага дзяржаўнага эканамічнага ўніверсітэта, Беларускага дзяржаўнага аграрнага тэхнічнага ўніверсітэта, Акадэміі МУС Рэспублікі Беларусь.

20 верасня 2020 года быў затрыманы на Маршы Справядлівасці.

Даследчыцкая дзейнасць

Гісторык адным з першых звярнуўся да разгляду праблемы стварэння беларускага нацыянальнага войска ў час Першай сусветнай вайны, да дзейнасці на тэрыторыі Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны Арміі Краёвай, Рускай Нацыянальнай Народнай Арміі, латышскіх і ўкраінскіх паліцыйных батальёнаў, раскрыў подзвіг удзельніка Асіповіцкага падполля Фёдара Крыловіча.

Навуковец папоўніў скарбонку беларускай гістарыяграфіі арыгінальнымі даследаваннямі, што атрымалі прызнанне як у Беларусі, так і за яе межамі. Яго пяру належыць больш за 200 навуковых прац, прысвечаных вывучэнню актуальных праблем ваеннай гісторыі, у тым ліку каля 20-ці індывідуальных і калектыўных манаграфій.

Найбольшы рэзананс і цікавасць у навуковай грамадскасці выклікалі працы, якія выйшлі цягам 2001—2016 гадоў. Так, у манаграфіі «Акупацыя Беларусі (1941–1944): пытанні супраціву і калабарацыі» аўтар паспрабаваў зрабіць комплексны аналіз праблемы, раскрыць прычыны ўзнікнення і сутнасць калабарацыянізму. У кнізе «На той войне незнаменитой. Советско-финляндская война и Беларусь (1939–1940 гг.)» ён упершыню ў айчыннай гістарычнай навуцы на аснове скрупулёзнага аналізу самых разнастайных крыніц паказаў удзел аб’яднанняў, злучэнняў і часцей Беларускай асобай ваеннай акругі, беларусаў і ўраджэнцаў Беларусі ў савецка-фінляндскай вайне.

Аляксей Міхайлавіч адным з першых у беларускай гістарычнай навуцы ў фундаментальным калектыўным двухтомным выданні «Беларусь. 1941–1945: Подвиг. Трагедия. Память» (2010) усебакова паказаў абарончыя баі 1941 года на тэрыторыі Беларусі, раскрыў складаны механізм каардынацыі баявых дзеянняў партызанскіх сіл Беларусі.

А. М. Літвін выступае навуковым рэдактарам наступных выданняў: «Беларусь непокорённая: Воспоминания, документы, хроника партизанского движения и подпольной борьбы 1941–1944» (2005); «Внутренние войска МВД Республики Беларусь: История и современность» (2006); «Разняволеная памяць. Прымусовая праца беларускіх грамадзян на акупаванай тэрыторыі Беларусі (1941–1944 гг.): зборнік навуковых артыкулаў» (2010). Аляксей Міхайлавіч – адзін з ініцыятараў стварэння і выдання грунтоўнай працы «Гісторыя Мінска» (2006), а таксама аўтар раздзела ў гэтай кнізе.

Узнагароды

За шматгадовую навуковую і арганізатарскую работу на ніве гістарычнай навукі, высокія паказчыкі, дасягнутыя пры правядзенні навуковых даследаванняў, Аляксей Міхайлавіч узнагароджаны юбілейным медалём «60 год вызвалення Рэспублікі Беларусь ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў» (2005), медалём «90 лет Вооружённым Силам Республики Беларусь» (2008), двума Ганаровымі граматамі Старшыні Прэзідыума НАН Беларусі, Ганаровымі граматамі Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь і Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь.

Спасылкі

• Шаламіцкая Яўгенія Аляксандраўна 12 студзеня 2016 г. – 65 гадоў з дня нараджэння (1951) Аляксея Міхайлавіча Літвіна, вучонага-гісторыка. — Краязнаўства Берасцейшчыны, 17 Сакавік 2016 15:37.
• Літвін Аляксей Міхайлавіч | IГ НАНБ (history.by)