Аскар Пятровіч Марыкс

Аскар Пятровіч Марыкс
Дата нараджэння	20 снежня 1890(1890-12-20)
Месца нараджэння	Львоў, Львоўскі павет[d], Каралеўства Галіцыі і Ладамерыі, Цыслейтанія, Аўстра-Венгрыя
Дата смерці	24 чэрвеня 1976(1976-06-24) (85 гадоў)
Месца пахавання	Чыжоўскія могілкі
Грамадзянства	Беларуская ССР
Род дзейнасці	мастак
Жанр	Сцэнаграфія
Вучоба	Пражская акадэмія мастацтваў Акадэмія прыгожых мастацтваў у Варшаве Венская акадэмія выяўленчых мастацтваў[d]
Член у	Беларускі саюз мастакоў БСТД
Узнагароды
Працы на Вікісховішчы

Валянцін Волкаў. Групавы партрэт дзеячаў беларускага тэатра Г. П. Глебава, А. П. Марыкса, У. І. Уладамірскага (справа) 1959

Аскар Пятровіч Марыкс (20 снежня 1890, Львоў — 24 чэрвеня 1976) — беларускі тэатральны мастак, жывапісец, педагог, народны мастак БССР (1961), адзін з заснавальнікаў беларускай сцэнаграфіі.

Біяграфія

Спецыяльную адукацыю Аскар Марыкс атрымаў у Пражскай акадэміі мастацтваў, якую скончыў у 1912 годзе па класе архітэктуры, дэкаратыўнага і прыкладнога мастацтва. Вучыўся ён таксама ў Варшаўскай школе вытанчаных мастацтваў, у Акадэміі выяўленчых мастацтваў у Вене і Львове. Выхаванец пражскай мастацкай школы. Атрымаў выдатную еўрапейскую адукацыю.

Пасяліўся ў Мінску ў 1920 годзе.

Член рэвалюцыйнай платформы так званых беларускіх рэфарматараў мастацтва, якая была заснавана прафсаюзам работнікаў мастацтва, адукацыі і друку, у якую ўваходзілі Алексантэры Ахола-Вало, Алена Аладава і інш. У 1920-я гады стаяў ля вытокаў тэатральнай сцэнаграфіі ў Беларусі. Першым у Беларусі ўвёў трохмернае вымярэнне дэкарацый.

Аскар Марыкс цудам ацалеў у гады рэпрэсій, выехаўшы з Беларусі. Вярнуўся ў рэспубліку незадоўга да Вялікай Айчыннай вайны. Выстаўка твораў мастака адкрылася ў Мінску за некалькі дзён да пачатку вайны. Акупанты поўнасцю вывезлі карціны Марыкса ў Германію. Да сённяшняга дня не знойдзена ніводная карціна з выкрадзенай экспазіцыі. Была вывезена таксама бібліятэка мастака. Частка — з экслібрысамі Марыкса — вярнулася з Германіі яшчэ пры жыцці Аскара Пятровіча, які вымушаны быў пакінуць тэатр і пайсці выкладаць жывапіс у мастацкім вучылішчы і інстытуце.

З 1922 года Оскар Марыкс быў галоўным мастаком цяперашняга Нацыянальнага акадэмічнага тэатра імя Янкі Купалы. У гады вайны разам з Купалаўскім тэатрам знаходзіўся ў эвакуацыі ў горадзе Уральску.

Файл:Могила художника Оскара Марикса.JPG

Магіла Марыкса на Чыжоўскіх могілках Мінска.

Пазней, працаваў галоўным мастаком Гродзенскага абласнога драматычнага тэатра (1953, 1957).

Цесныя сяброўскія адносіны звязвалі мастака з многімі дзеячамі беларускай культуры і мастацтва: Янкам Купалам, У. І. Уладамірскі, І. Ахрэмчык, Заірам Азгурам, П. Броўкі, К. Крапівы і інш.

Памяць

• Мінску на месцы дома, у якім жыў заснавальнік нацыянальнай сцэнаграфіі Аскар Марыкс, устаноўлена мемарыяльная дошка.
• У студзені 2011 года ў Беларускім дзяржаўным музеі гісторыі тэатральнай і музычнай культуры (Мінск) адбылася выстаўка, прысвечаная 120-годдзю з дня нараджэння народнага мастака Беларусі Аскара Марыкса, на якой былі прадстаўлены эскізы дэкарацый, касцюмы да спектакляў, пейзажы майстра.

Літаратура

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 10: Малайзія — Мугаджары. С. 157
• Оскар Марикс, 1890―1976 [Изоматериал]: [книга-альбом] / Бархатков И. А., Марикс, Л. О. и др. — Государственный музей истории театрального и музыкального искусства Республики Беларусь. — Мн .: Четыре четверти, 2012. — 129 с. — 300 экз. — ISBN 978-985-7026-72-2.

Спасылкі

• Вяртанне Аскара Марыкса