Георгій (Каніскі)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Георгій

Архіепіскап Магілёўскі, Мсціслаўскі і Аршанскі
20 жніўня 1755 — 13 лютага 1795
Царква Руская праваслаўная царква
Папярэднік Іеранім (Валчанскі)
Пераемнік Афанасій (Вальхоўскі)
Адукацыя
Дзейнасць праваслаўны святар, eparch
Месца працы
Нараджэнне 20 лістапада (1 снежня) 1717, 1 снежня 1717(1717-12-01) ці 1717[1]
Смерць 13 (24) лютага 1795, 24 лютага 1795(1795-02-24) ці 1795[1]
Пахаванне
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Георгій Каніскі (9 (20) лістапада 1717, г. Нежын, цяпер Чарнігаўская вобл., Украіна — 2 (13) лютага 1795) — епіскап Рускай Праваслаўнай Царквы, царкоўны і грамадскі дзеяч Рэчы Паспалітай і Расійскай імперыі, пісьменнік.

У 1993 годзе архіепіскап Георгій быў прылічаны да ліку мясцовашанаваных святых Беларускай праваслаўнай царквы[2].

Жыццё і дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў шляхецкай сям’і. Скончыў Кіева-Магілянскую акадэмію (1743). Прыняў манаскі пострыг у Кіева-Пячэрскай лаўры. У 1745—1755 гадах выкладчык, прафесар, рэктар Кіева-Магілянскай акадэміі. Вучань і паслядоўнік прафесараў С. Кулябякі, Ф. Пракаповіча, С. Тадароўскага. У 1755 годзе пасвячоны на епіскапа Магілёўскага (Беларускага).

Архірэйскі палац у Магілёве, узведзены па заказу архіепіскапа

У 1757 годзе адкрыў у Магілёве пры архірэйскім доме друкарню і перавыдаў скарочаны тэкст «Катэхізіса» Ф. Пракаповіча ў сваім перакладзе на «рускі дыялект». У 1757 годзе стварыў пры Спаскім манастыры школьныя класы і заснаваў духоўную семінарыю. Сабраў шмат дакументаў па гісторыі праваслаўнай царквы. У 1765 годзе на аўдыенцыі караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста выступіў з прамовай у абарону правоў праваслаўных і іншых дысідэнтаў, якая была перакладзена на еўрапейскія мовы як узор абароны верацярпімасці.

Г. Канінскі звяртаўся па дапамогу праваслаўным у Рэчы Паспалітай да расійскіх імператрыц Лізаветы і Кацярыны II. Тройчы (1759, 1760, 1768) на жыццё Г. Каніскага рыхтаваліся замахі. Ратуючыся ад замаху, у 1768 годзе Каніскі выехаў у Расію (Смаленск), дзе заставаўся Магілёўскім епіскапам у выгнанні.

Вярнуўся пасля 1-га падзелу Рэчы Паспалітай у 1772 годзе. У 1793 годзе архіепіскап Каніскі абраны ў Сінод. Намаганнямі Г. Каніскага была арганізавана праваслаўная Мінская епархія.

Аўтар «Мемарыяла аб крыўдах праваслаўным», «Правоў і вольнасці жыхароў грэчаскага веравызнання», «Збору павучальных слоў», «Запісак аб тым, што ў Расіі да канца 16 ст. не было ніякай уніі з Рымскай царквой», духоўнага дзённіку «Думкі», адказу на «Пісьмо Вальтэра да настаўнікаў царквы і багасловаў», драмы «Уваскрэсенне мёртвых» і інш. Сабраў т.зв. «Архіў Каніскага», аснову якога склалі дакументы з архіва Калегіі замежных спраў Расіі.

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

У снежні 1992 года ў Магілёве ў гонар Г. Каніскага на архіепіскапскім доме, дзе ён жыў, адкрыта мемарыяльная дошка.

У жніўні 1993 года рашэннем Сінода Беларускай праваслаўнай царквы па блаславенні патрыярха Аляксія II архіепіскап Георгій праслаўлены (кананізаваны) у ліку мясцовашанаваных святых Беларускай праваслаўнай царквы. Яму складзеныя служба і акафіст. Святкаванне царкоўнай памяці свяціцеля адбываецца 13 / 26 лютага — у дзень яго праведнага спачыну, і 24 ліпеня / 6 жніўня — у дзень яго праслаўлення[2].

Беларускія пераклады[правіць | правіць зыходнік]

Драму «Уваскрэсенне мёртвых» на беларускую мову пераклаў Анатоль Брусевіч[3]

Зноскі

  1. ↑ а б Czech National Authority Database Праверана 21 сакавіка 2023.
  2. ↑ а б Свяціцель Георгій, архіепіскап Магілёўскі і Беларускі
  3. ↑ Георгій Каніскі. Уваскрэсенне мёртвых // Тэрмапілы № 13, 2009. — С. 239—257.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • Георгій Каніскі // Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Магілёва. — Мн., 1998. — С. 83;
  • Каніскі Георгій // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 585. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).
  • Каніскі Георгій // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 4: Кадэты — Ляшчэня / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1997. — С. 84—85. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.
  • Георгій Каніскі. Уваскрэсенне мёртвых // Тэрмапілы № 13, 2009. — С. 239—257.
  • Самусік А. Ф. «Катэхізм» Г. Каніскага ў гісторыі праваслаўнай духоўнай літаратуры XVІІI ст. // Матэрыялы ХVІІІ міжнародных кнігазнаўчых чытанняў, Мінск, 28-29 красавіка 2022 г.: / Нац. б-ка Беларусі; склад.: Т. У. Карнілава [і інш.]. Мінск, 2022. С. 235—241.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Георгій_(Каніскі)&oldid=4420797"