Макоўза
| Макоўза | |
|---|---|
 Рака Макоўза ля вёскі Паграбішча | |
| Характарыстыка | |
| Даўжыня | 5,2 км |
| Вадацёк | |
| Выток | |
| • Месцазнаходжанне | за 1,5 км на паўночны захад ад вёскі Паграбішча |
| • Каардынаты | 54°15′40,50″ пн. ш. 27°59′43,60″ у. д.HGЯO |
| Вусце | Цна |
| • Месцазнаходжанне | а 1,2 км на поўнач ад вёскі Масцішча |
| • Каардынаты | 54°16′10,90″ пн. ш. 28°04′14,30″ у. д.HGЯO |
| Размяшчэнне | |
| Водная сістэма | Цна → Гайна → Бярэзіна → Дняпро → Чорнае мора |
|
|
|
| Краіна | |
| Рэгіён | Мінская вобласць |
| Раён | Лагойскі раён |
   |
|
 выток вусце |
|
|
— выток, — вусце |
|
Мако́ўза — рака ў Лагойскім раёне Мінскай вобласці Беларусі, правы прыток ракі Цна (басейн Дняпра).
Назва[правіць | правіць зыходнік]
Назва Макоўза балцкага паходжання.
Балцкія гідранімічныя аналагі — літоўскія водныя назвы Makys (возера), *Makia (рака), Mak-a-raistis (балота), латышскае Maka, назва дняпроўскай ракі Маконя (прыток бярэзінскай Ушы).
Гідранімічны корань Mak- звязаны з літоўскім makoti «брысці (праз гразь)», makynė «балаціна», maknus «топкі», латышскім makņa «балаціна, балоцістае месца»[1].
Рэдкі пашыральнік -auz- таксама ў літоўскім мікратапоніме (назва балаціны) Ramaũzė (< Ramaũza «Рамоўза», ад ramus «спакойны»)[2]. У такі рэдкі гукавы спосаб часам афармляўся слоўны фармант -z-[3], які таксама ў назве лагойскай ракі Лагаза на захадзе ад Макоўзы.
Значэнне назвы Макоўза можна перадаць як «Балацінная (рака)». Паабапал ракі ў верхнім яе цячэнні, ад вытоку да в. Паграбішча — шматлікія крыніцы, якія i забалочваюць берагі Макоўзы.
Балцкімі таксама з’яўляюцца як назва ракі Цна, у якую Макоўза ўцякае, так і назвы іншых цнянскіх прытокаў рэк Ісга (таго ж паходжання, што і бярэзінская Сха), Пядынь, Лавоша[4]. На Бярэзіне (як і на Сажы) Ул. Тапаровым адзначалася адмысловая канцэнтрацыя балцкіх гідронімаў.
Водаапісанне[правіць | правіць зыходнік]
Даўжыня ракі 5,2 км[5]. Пачынаецца за 1,5 км на паўночны захад ад вёскі Паграбішча, вусце за 1,2 км на поўнач ад вёскі Масцішча.
У верхнім цячэнні ракі, каля вёскі Паграбішча — крыніцы, абвешчаныя гідралагічным помнікам прыроды мясцовага значэння «Паграбішчанскія крыніцы» рашэннем выканаўчага камітэта Лагойскага раёна № 1512 ад 27.10.2008. Плошча ахоўнай зоны крыніцаў — 17,1 га. Згодна з хімічным даследаваннем, вада і з крыніцаў, і ў самой Макоўзе ля вёскі Паграбішча — добрай якасці.
На ўсходняй ускраіне вёскі Паграбішча на рацэ плаціна і сажалка. Адразу за сажалкай уладкаванае рыбная гаспадарка. Рэчышча ракі каналізаванае пачынаючы ад сажалкі і да ўтоку ў раку Цну.
Зноскі
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 202.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 272.
- ↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 390—391.
- ↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 189—190, 203.
- ↑ Агульная характарыстыка рачной сеткі Мінскай вобласці // Даведнік «Водныя аб’екты Рэспублікі Беларусь» (руск.)
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
- Ліст карты N-35-69. Выданне 1987 года. Стан мясцовасці на 1982 год. (руск.)