Нямецкая вольнадумная партыя

Нямецкая вольнадумная партыя
ням.: Deutsche Freisinnige Partei
Дата заснавання	5 сакавіка 1884
Дата роспуску	7 мая 1893
Краіна	Германія
Ідэалогія	лібералізм, прагрэсівізм[d] і laicism[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Няме́цкая вольнадумная па́ртыя (ням.: Deutsche Freisinnige Partei, DFP) альбо Нямецкая радыкальная партыя — праіснаваўшая кароткі час ліберальная палітычная партыя ў Германіі ў канцы XIX стагоддзя. Была заснаваная 5 сакавіка 1884 года ў выніку аб’яднання Германскай прагрэсісцкай партыі і Ліберальнага саюза.

Эканамісты Людвіг Бамбергер і Георг фон Сіменс, а таксама ліберальны палітык Ойген Рыхтэр былі аднымі з асноўных рухавікоў аб’яднання ў сувязі з маючым адбыцца ўзвядзеннем на трон ліберальнага кронпрынца Фрыдрыха Вільгельма (якое адбылося толькі ў 1888 годзе). Рыхтэр імкнуўся стварыць у Рэйхстагу моцную аб’яднаную ліберальную сілу, аналагічную брытанскай ліберальнай партыі пад началам Уільяма Юарта Гладстана. Вольнадумная партыя падтрымала пашырэнне парламентарызму ва ўмовах канстытуцыйнай манархіі Германіі, падзел царквы і дзяржавы і яўрэйскую эмансіпацыю.

Пад кіраўніцтвам старшыні партыі Франца Аўгуста Шэнка фон Штаўфенберга, а таксама яго намеснікаў Альберта Хёнэля і Рудольфа Вірхава, вольнадумная партыя атрымала несуцяшальныя 17,6% галасоў на федэральных выбарах 1884 года, што ўяўляла сабой падзенне на 3,6% ад папярэдніх вынікаў аб’яднаных партый на федэральных выбарах 1881 года. Асноўнымі бенефіцыярамі гэтага падзення былі кансерватыўныя сілы, якія падтрымлівалі пратэкцыянісцкую, каланісцкую і антысацыялістычную палітыку канцлера Ота фон Бісмарка. На федэральных выбарах 1887 года партыя зноў страціла палову сваіх месцаў, заняўшы ўсяго 32 мандаты рэйхстага. Нягледзячы на заклікі сваёй жонкі, прынцэсы Вікторыі, наследны прынц Фрэдэрык Вільгельм не адважыўся на канфлікт з Бісмаркам, адкрыта прыняўшы бок вольнадумнай партыі. Яго ранняя смерць у 1888 годзе і ўзвядзенне на трон сына Вільгельма II спынілі ўсе ліберальныя надзеі.

Падчас заняпаду адносіны паміж прагрэсістамі і правацэнтрысцкімі лібераламі станавіліся ўсё горшымі. Пасля адстаўкі Бісмарка ў 1890 годзе члены партыі страцілі агульнага праціўніка. У 1893 годзе, у выніку канфлікта на глебе палітыкі канцлера Леа фон Капрыві вольнадумная партыя падзялілася на Нямецкую вольнадумную народную партыю і Вольнадумны саюз. Паўторнае аб’яднанне адбылося ў 1910 годзе, калі абедзве яшчэ больш аслабленыя ліберальныя партыі аб’ядналіся з Нямецкай народнай партыяй і ўтварылі Прагрэсіўную народную партыю.

Вынікі на выбарах у рэйхстаг

Члены вольнадумнай партыі ў холе Рэйхстага, 1889 год.

Год	Вынік (месца)
1884	17,6 % (2-е месца)
1887	12,9 % (4)
1890	16,0 % (4)
1893	8,7 % (5)
1898	7,2 % (5)
1903	5,7 % (5)
1907	6,5 % (5)