Павучанне

Павуча́нне — празаічны твор павучальнага характару. Узнік у старажытнарускай літаратуры пад уплывам візантыйскай і балгарскай царкоўнай прамоўніцкай прозы. Існаваў у форме дыдактычнага «слова», пропаведзі, прамовы. Ствараліся царкоўнымі і свецкімі аўтарамі.

У Кіеўскай Русі вядома з сярэдзіны XI стагоддзя. Найбольш папулярнымі на беларускіх землях былі «словы» Іаана Златавуста (зборнікі «Златавуст», «Златаструй»), у якія пазней былі ўключаны «Словы» Кірылы Тураўскага, што далі матэрыял для старажытна-рускіх зборнікаў «Ізмарагд» і «Златыя чэпі», якія распаўсюджваліся (перапісваліся і друкаваліся) на Беларусі ў XII—XVIII стст.

Вылучаюць урачыста-ўзнёслыя і дыдактычныя павучанні. Урачыста-ўзнёслыя павучанні апавядалі пра магутнасць рускай дзяржавы, яе князёў і г.д. («Слово о законе и благодати» мітрапаліта Іларыёна, «Словы» Кірылы Тураўскага). Дыдактычныя павучанні — «настаўленні ў веры», у якіх у даступнай форме, без рытарычных акрас апавядалася пра хрысціянскія ісціны або абрады (творы Лукі Жыдзяты, Феадосія Пячэрскага).

Лепшыя ўзоры павучанняў выходзілі за межы рэлігійна-царкоўнай дыдактыкі, у іх ставіліся пытанні грамадскага значэння, асветніцтва, гуманізму (творы Грыгорыя Цамблака, Сімяона Полацкага, Георгія Каніскага).

Асобна вылучаліся павучанні-звароты да сваіх дзяцей з мэтай перадачы ім жыццёвай і дзяржаўнай мудрасці («Павучанне Уладзіміра Манамаха»). Павучанне аб павазе да кніг змешчаны ў Ізборніках Святаслава 1073 і 1076 гадоў.

Літаратура

• Л. Л. Кароткая. Павуча́нне // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 11: Мугір — Паліклініка / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2000. — Т. 11. — 560 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0188-5 (т. 11).