Цыкорыя звычайная

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Цыкорыя звычайная
Cichorium intybus Gaulsheim.jpg
Кветкі
Навуковая класіфікацыя
Міжнародная навуковая назва

Cichorium intybus L.

Wikispecies-logo.svg
Сістэматыка
на Віківідах
Commons-logo.svg
Выявы
на Вікісховішчы
ITIS  36763
NCBI  13427
EOL  467862
GRIN  t:10543
IPNI  77032
TPL  gcc-37233

Цыкорыя звычайная[3][4] (Cichorium intybus) — від шматгадовых травяністых раслін з роду цыкорыя (Cichorium) сямейства астравыя (Asteraceae).

Назва[правіць | правіць зыходнік]

Цыкорыя звычайная, мачаўнік, падрожнік[5], мацаўнік, падарожнік[6], цыкор’я[7][8], цыкора[9].

Апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Мнагалетнік (у культуры двухлетнік) вышынёй 30—100 см, з тоўстым верацёнападобным коранем і прутападобнымі галінкамі. Прыкаранёвае лісце доўгаэліпсападобнае, выемчата-перыстараздзельнае, у разетцы. Кветкавыя кошыкі блакітныя, іншы раз ружовыя.

Распаўсюджанне і экалогія[правіць | правіць зыходнік]

Святлалюбная расліна. Сустракаецца ва ўмераным і трапічным клімаце Еўразіі, ад Скандынавіі да Міжземнамор’я і ад Брытанскіх астравоў да Усходняй Сібіры і Індыі на поўдні, расце на Поўначы Афрыкі. Як заноснае сустракаецца ў Паўднёвай Афрыцы, Паўночнай і Паўднёвай Амерыцы, Аўстраліі і Новай Зеландыі.

Звычайна расце на лугах, лясных палянах, травяністых схілах, часта як пустазельная расліна на пустках, палях, каля дарог, паблізу жылля. У гарах падымаецца да сярэдняга горнага пояса. Добра расце на супясчаных камяністых і сугліністых глебах.

Размнажаецца насеннем і каранёвымі чаранкамі.

Выкарыстанне[правіць | правіць зыходнік]

Ёсць каранёвыя і лісцевыя формы: каранёвыя — сыравіна для сурагату кавы[10], лісцевыя (напрыклад вітлуф) выкарыстоўваюцца як салатная расліна.

Зноскі

  1. Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
  2. Пра ўмоўнасць аднясення апісанай у гэтым артыкуле групы раслін да класа двухдольных гл. артыкул «Двухдольныя».
  3. Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 37. — 160 с. — 2 350 экз.
  4. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2003. — 512 с.: іл.
  5. Federowski M. Lud Bialoruski na Rusi litewskiej. Krakow, I, 1897
  6. З. Верас, Беларуска-польска-расейска-лацінскі ботанічны слоўнік, Выданне газеты «Голас беларуса», Друкарня С. Бэкэра. Вiльня, Субач 2, 1924
  7. Васількоў І. Г. Матэрыялы да флоры Горацкага раёна. Праца навуковага таварыства па вывучэнню Беларусі, т. III. Горы-Горкі, 1927
  8. Чоловский К. Опыт описания Могилевской губернии. По программе и под редакцией А. С. Дембовецкого, кн. I. Могілев.
  9. Шатэрнік М. В. Краёвы слоўнік Чэрвеньшчыны. Мінск, 1929
  10. Сергей Бесараб Цикорий? Цикорий! // Патрэон — patreon.com, 24 жніўня 2021, 02:35

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]