Верхнесілезскі прамысловы раён
Верхнесілезскі прамысловы раён (польск.: Górnośląski Okręg Przemysłowy, GOP) — гарадская агламерацыя ў верхняй Сілезіі і заходняй Малой Польшчы, сканцэнтраваная вакол горада Катавіцы ў Сілезскім ваяводстве.
Насельніцтва раёна складае 2,8 млн чалавек, разам з Рыбніцкім вугальным басейнам, дзе пражывае 0,7 млн чалавек, абодва рэгіёна адносяцца да верхнесілезскага вугальнага басейна. Разам яны займаюць плошчу 3200 км², з агульнай колькасцю насельніцтва 3&bsp;487&gbsp;000 чалавек.
Геаграфія
[правіць | правіць зыходнік]Верхнесілезскі прамысловы раён знаходзіцца ў гістарычных абласцях Паўночная Сілезія і Заглеб'е Дамброўске, ў паўднёвай Польшчы, ў міжрэччы Віслы і Одэра.
Клімат
[правіць | правіць зыходнік]Клімат вобласці — умерана кантынентальны, вільготны. Сярэднегадавая тэмпература раўняецца 8° С (сярэднія тэмпературныя велічыні — 1,7° С у студзені і 17,7° С у ліпені). Сярэднегадавая колькасць асадкаў складае 750 мм, найбольш даждлівы месяц — ліпень).
Асноўныя населеныя пункты
[правіць | правіць зыходнік]| Гарады | Насельніцтва | Плошча ў км² |
|---|---|---|
| Катавіцы | 314 500 | 164,6 |
| Сасновец | 223 284 | 91,26 |
| Глівіцы | 199 086 | 134,2 |
| Бытам | 188 234 | 69,32 |
| Забжэ | 190 400 | 80,47 |
| Руда Слёнска | 145 470 | 77,7 |
| Тыхы | 132 700 | 82,63 |
| Дамброва Гурніча | 129 560 | 188 |
| Хожаў | 114 686 | 33,5 |
| Явожна | 96 000 | 152,2 |
| Мыславіцы | 78 300 | 66 |
| Семянавіцы Слёнске | 75 700 | 25,5 |
| Пякары Слёнске | 64 600 | 39,6 |
| Бэндзін | 58 600 | 13,22 |
| Свентахлавіцы | 55 527 | 37,22 |
| Кнураў | 42 000 | 34,2 |
| Чэлядзь | 35 200 | 17 |
| Разам | 2 143 000 | 1304 |
Транспарт
[правіць | правіць зыходнік]Грамадскі транспарт
[правіць | правіць зыходнік]
Транспартная сістэма рэгіёна прадстаўлена чатырма відамі транспарту — аўтобусы, трамваі, тралейбусы, і электрычкі, зведзена ў Камунальны саюз зносін Верхнесілезскага прамышленага раёна (польск.: Komunikacyjny Związek Komunalny Górnośskiego Okręgu Przemysłowego. KZK GOP). Акрамя гэтага, перавозкамі займаюцца прыватныя кампаніі і дзяржаўныя чыгункі.
Трамваі
[правіць | правіць зыходнік]Трамвайныя зносіны Верхняй Сілезіі — адна з буйнейшых трамвайных сістэм у свеце, існуе з 1894 года. сістэма працягваецца больш чым на 50 кіламетраў (с усхода на захад) і ахоплівае 13 гарадоў (галоўны горад Катавіцы, Бэндзін, Бытам, Хожаў, Чэлядзь, Дамброва Гурніча, Глівіцы, Мыславіцы, Руда Слёнска, Сасновец, Свентахлавіцы, Забжэ) і іх прадмесці.
Дарогі
[правіць | правіць зыходнік]- Аўтамагістраль A1 (Чэхія — Катавіцы — Труймяста / Балтыйскае мора)
- Аўтамагістраль A4 (Германія — Катавіцы — Украіна)
- Еўрапейскі маршрут E40 (Францыя — Бельгія — Германія — Катавіцы — Украіна — Расія — Узбекістан — Казахстан)
- Еўрапейскі маршрут E75 (Нарвегія — Фінляндыя — Катовіцы — Славакія — Венгрыя — Сербія — Паўночная Македонія — Харватыя — Кіпр)
- Еўрапейскі маршрут E462 (Чэхія — Катавіцы)
Аэрапорты
[правіць | правіць зыходнік]Раён абслугоўвае міжнародным аэрапортам Катавіцы-Пыжавіцы, які знаходзіцца ў 30 кіламетрах ад цэнтра Катавіцаў. Штогод выконваецца больш за 20 міжнародных і ўнутраных рэйсаў, штогадовы пасажырапаток пастаянна расце. У 2005 годзе было перавезена 1,1 млн чалавек, у 2006 — 1,4 млн пасажыраў, а ў 2007 гэтая лічба ўзрасла амаль да двух міліёнаў.
З-за вялікай адлегласці ад цэнтра горада існуе прапанова перабудаваць спартыўны аэрадром Катовіцы-Мухавец у аэрапорт арыентаваны на ўнутраныя рэйсы ці на міжнародныя грузавыя перавозкі.
Чыгуначныя дарогі
[правіць | правіць зыходнік]Першая чыгуначная дарога ў гэтым рэгіёне была пракладзена 1846 годзе, ёй стала верхнесілезская чыгуначная дарога (польск.: Kolej Górnośląnska ням.: Oberschlesische Eisenbahn). Сёння яна з’яўляецца адным з галоўных чыгуначных вузлоў у Сілезіі і Польшчы.
Акрамя чыгуначных дарог еўрапейскага стандарта шырыні каляі, па тэрыторыі рэгіёна пралягае Польская шырокакалейная металургічная лінія. Пабудаваная ў 1979 годзе, яна выкарыстоўваецца толькі для перавозкі прамысловых грузаў, пераважна жалезнай руды і вугля.
Рачны транспарт
[правіць | правіць зыходнік]У раёне маецца таксама сетка водных каналаў, якія выкарыстоўваюцца як для перавозкі грузаў, так і для забаўляльных тураў. Грузаабарот порта Глівіцы складае каля 2 млн тон у год. Праз такія транспартныя артэрыі як Глівіцкі канал, Глівіцкі порт злучаецца з Одэрам, сеткай нямецкіх каналаў і Балтыйскім морам. Кладніцкі канал, пабудаваны яшчэ ў канцы XVIII стагоддзя, для транспартыроўкі грузаў не выкарыстоўваецца, але з’яўляецца вельмі папулярным у якасці турыстычнага маршрута.
Адукацыя
[правіць | правіць зыходнік]Верхнесілезскі прамысловы раён з’яўляецца адным з буйнейшых навуковых цэнтраў у Польшчы. У рэгіёне знаходзіцца каля паўсотні вышэйшых навучальных устаноў, у якіх навчаецца каля 250 тысяч студэнтаў. Найбольш буйнымі ўніверсітэтамі лічацца Сілезскі ўніверсітэт у Катавіцах і Сілезскі тэхнічны ўніверсітэт «Сілезская палітэхніка» ў Глівіцах.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- «Katowice i Górnośląnski Okręg Przemysłowy» — Krystina Szaraniec & Lech Szaraniec & Karol Szarowski. Katowickie towarzystwo Społeczno-kulturalne, Katowice 1980 (польск.)
- «Górnośląski Okręg Przemysłowy^ Lichby. fakty. problemy» Marek Grabania. Wydawnictvo Śląsk. katowice 1964 (польск.)
- «Górnośląski Okręg Przemysłowy w świetle nowyh opracowań zachodnienemeckich» — Marian Frank. Silesian Institute in Katowice. Katowice 1960 (польск.)