Сярпуха фарбавальная

Сярпуха фарбавальная
Агульны выгляд квітнеючай расліны
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Кветкавыя Клас:  Двухдольныя Парадак:  Астракветныя Сямейства:  Астравыя Падсямейства:  Carduoideae Трыба:  Cardueae Падтрыба:  Centaureinae Род:  Сярпуха Від:  Сярпуха фарбавальная
Міжнародная навуковая назва
Serratula tinctoria L., 1753
Сінонімы
Serratula inermis
Падвіды
S. t. subsp. monticola S. t. subsp. seoanei (Willk.) M. Lainz S. t. subsp. tinctoria
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   505185 NCBI   65004 EOL   484897 GRIN   t:468737 IPNI   248861-1 TPL   gcc-38159

Сярпу́ха фарбавальная, ці Сярпуха некалючая (Serrátula tinctória) — шматгадовая травяністая расліна; від роду Сярпуха (Serratula) сямейства Астравыя (Asteraceae).

Батанічнае апісанне

Батанічная ілюстрацыя з кнігі К. А. М. Ліндмана «Bilder ur Nordens Flora», 1917—1926

Сярпуха фарбавальная часам дасягае 100 і больш сантыметраў у вышыню. Сцябло прамастойнае, галінастае ў верхняй частцы. Лісце чаргаванае. Прыкаранёвае лісце на доўгіх чаранках, сцябловае — на кароткіх чаранках і сядзячае.

Суквецце — шматкветкавы кошык, кветкі з пялёсткамі чырвоных адценняў.

Сямянкі даўгаватыя, 3—5 мм даўжынёй, 1—2 мм шырынёй.

Распаўсюджанне і экалогія

Радзіма віду — ўмераны пояс Еўропы, дзе ён вельмі распаўсюджаны. Інтрадукаваны ў Паўночную Амерыку. Аддае перавагу малазацененым месцам з вільготнымі глебамі у лясах, хмызняках, на ўзлесках, высечках, сухіх лугах.

Ахоўваецца ў Латвіі, Эстоніі, шэрагу рэгіёнаў Расіі.

Значэнне і прымяненне

Сок сярпухі фарбавальнай — жоўты. Расліна ўжываецца для атрымання жоўтай і зялёнай фарбы для тканін, адсюль і назва.

Таксанамія

Часам від Serratula seoanei разглядаюць як падвід сярпухі фарбавальнай Serratula tinctoria subsp. seoanei (Willk.) Laínz. Уласна сярпуху фарбавальную вызначаюць як падвід Serratula tinctoria subsp. tinctoria.

Выявы

• 
  Суквецце
• 
  Плады і Насенне

Літаратура

• Скуратовіч А. М. Сярпу́ха // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 357—358. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Пашына Г. В. Сярпу́ха // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — С. 67. — 583 с., іл. — 10 000 экз.
• Губанов И. А., Киселёва К. В., Новиков В. С., Тихомиров В. Н. Иллюстрированный определитель растений Средней России. В 3-х томах. — М.: Т-во науч. изд. КМК, Ин-т технолог. иссл, 2004. — Т. 3. Покрытосеменные (двудольные: раздельнолепестные). — С. 485. — ISBN 5-87317-163-7.
• Serratula L. — Серпуха // Определитель высших растений Беларуси / Под ред. В. И. Парфёнова. — Мн.: Дизайн Про, 1999. — С. 282, 308. — 472 с. — 1 000 экз. — ISBN 985-6182-78-6. (руск.)
• Serrátula L. — Серпýха // Маевский П. Ф. Флора средней полосы европейской части России. 11-е изд. — М.: Товарищество научных изданий КМК, 2014. — С. 314, 322—324. — 635 с., ил. — ISBN 978-5-87317-958-9. (руск.)
• Серпу́ха // Т. 23. Сафлор — Соан. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 313. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)

Спасылкі

• Серпуха красильная: інфармацыя пра таксон у праекце «Плантариум» (вызначальнік раслін і ілюстраваны атлас відаў). (руск.)
• Serratula tinctoria L. (Серпуха красильная (неколючая)) у базе біяразнастайнасці на сайце інфармацыйна-аналітычнай сістэмы «ООПТ России». (руск.)