Абрагам Кульвец

Абрагам Кульвец
Род дзейнасці	мовазнавец, перакладчык, выкладчык універсітэта, пісьменнік
Дата нараджэння	1509
Месца нараджэння	Кулва[d], Ёнаўскі раён, Літва
Дата смерці	6 чэрвеня 1545
Месца смерці	Вільня, Віленскае ваяводства, Вялікае Княства Літоўскае
Грамадзянства	Вялікае Княства Літоўскае
Веравызнанне	лютэранства
Месца працы	Кёнігсбергскі ўніверсітэт
Альма-матар	Лейпцыгскі ўніверсітэт Ягелонскі ўніверсітэт Стары Лёвенскі ўніверсітэт[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Абрагам Кульвец (каля 1510, в. Кульва каля Коўна — 6 чэрвеня 1545) — асветнiк, дзеяч Рэфармацыi ў Вялікім Княстве Літоўскім.

Паходзiў з літоўскага шляхецкага роду. Вучыўся ў Кракаўскай акадэмii (1528), дзе атрымаў ступень бакалаўра вольных мастацтваў, пасля ў Лювене. Да 1535 вярнуўся на радзіму і жыў у ваяводы віленскага і канцлера ВКЛ Альбрэхта Гаштольда. З 1536 вучыўся у Вiтэнбергу і Лейпцыгу (слухаў там лекцыi Марціна Лютэра), пасля ў Сіене, дзе атрымаў ступень доктара абодвух правоў (1539).

У 1539 дзякуючы падтрымцы каралевы польскай і вялікай княгіні літоўскай Боны заснаваў у Вiльнi прыватную школу з канвіктам (інтэрнатам), якая стала першым асяродкам лютэранства ў ВКЛ. У школе выкладаіся «сем вольных мастацтваў», вучылася да 60 юнакоў. Рэфармацыйныя погляды Кульвец выказваў і ў пропаведзях у касцёле Святой Ганны. Дзейнасць Кульвеца выклiкала занепакоенасць каталіцкага духавенства. Бiскуп вiленскi Павел Гальшанскі дамогся ад вялікага князя Жыгiмонта Старога выдання загаду з патрабаваннем да Кульвеца з'явiцца перад касцельным судом.

У 1542 Кульвец пакiнуў Вiльню i пераехаў у Каралявец (Кёнiгсберг), дзе герцаг Альбрэхт прызначыў яго сваім радцам і віцэ-рэктарам мясцовай школы. З 1544 Кульвец выкладаў грэчаскую і старажытна-яўрэйскую мовы ў новазаснаваным Каралявецкім універсітэце. Выдаў тэалагічную працу «Спавяданне веры Абрагама Кульвяца, напісанае да найяснейшай каралевы Польшчы» («Confessio fidei Abrahami Culvensis, scripta ad serenissimam reginam Poloniae», 1543). Паводле загаду герцага Альбрэхта пачаў працу па напісанні літоўскага катэхізіса, пераклаў на літоўскую мову некалькі гімнаў, якія ўвайшлі ў «Катэхізіс» Марцінаса Мажвідаса (1547). У пачатку 1545 атрымаў дазвол вярнуцца ў Вiльню, дзе неўзабаве памёр.

Літаратура

• Пазднякоў В. Кульвец Абрагам // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 165. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.