Валонская мова: Розніца паміж версіямі
[дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Luckas-bot (размовы | уклад) др r2.7.1) (робат дадаў: sh:Valonski jezik |
др r2.7.1) (робат дадаў: az:Vallon dili |
||
Радок 83: | Радок 83: | ||
[[ar:لغة والون]] |
[[ar:لغة والون]] |
||
[[ast:Valón]] |
[[ast:Valón]] |
||
[[az:Vallon dili]] |
|||
[[bat-smg:Valuonu kalba]] |
[[bat-smg:Valuonu kalba]] |
||
[[be-x-old:Валёнская мова]] |
[[be-x-old:Валёнская мова]] |
Версія ад 14:10, 7 верасня 2012
Валонская мова | |
---|---|
Саманазва | Walon |
Краіны | Бельгія, Францыя, ЗША |
Рэгіёны | Валонія, Брусель, Нор, Ардэны, Вісконсін |
Агульная колькасць носьбітаў | 600 000 |
Статус | ёсць пагроза знікнення[d][1] |
Класіфікацыя | |
Катэгорыя | Мовы Еўразіі |
Пісьменнасць | лацініца |
Моўныя коды | |
ISO 639-1 | wa |
ISO 639-2 | wln |
ISO 639-3 | wln |
Atlas of the World’s Languages in Danger | 1947 |
Ethnologue | wln |
ELCat | 2991 |
IETF | wa |
Glottolog | wall1255 |
Вікіпедыя на гэтай мове |
Валонская мова — адна з раманскіх моў, на якой размаўляе частка насельніцтва Валоніі, Бельгія. Адносіцца да той жа групы, што і французская, аднак яе не разглядаюць у якасці дыялекту: франкамоўны чалавек з цяжкасцю разумее валонца. Таксама валонскую мову нельга блытаць з бельгійскім варыянтам французскай мовы.
Агульныя звесткі
Валонская мова фармавалася ў перыяд між VIII і XII стагоддзямі. Мае значны кельцкі і германскі субстрат. На 100 класічных валонскіх слоў 90 будзе лацінскага паходжання, 9 — германскага, 1 — кельцкага. Аднак сённяшняя валонская мова мае шмат запазычаных слоў з французскай.
Геаграфічнае распаўсюджанне
На валёнскай мове размаўляюць жыхары поўначы Францыі botte de Givet, у дэпартаменце Ардэны і розных вёсках у дэпартаменце Нор. Невялікая колькасць носбітаў валонскай мовы пражывае ў ЗША, ў штаце Вісконсін. Афіцыйнага статусу гэтая мова не мае, але ў 1990 годзе яна была прызнаная мясцовай мовай. У цяперашні час па-валонску размаўляюць каля 600 тысяч чалавек, хаця на пачатку XX стагоддзя ёю карысталася 90 % насельніцтва Валоніі (больш за чатыры мільёны чалавек). Нязначная частка людзей, якія нарадзіліся ў паваенны час, вольна валодае гэтай мовай. Многія толькі ведаюць некаторыя словы і выразы па-валонску.
Цяпер валонская амаль цалкам выцесненая французскай, якая мае статус афіцыйнай мовы Бельгіі. Валонская мова знаходзіцца ў спісе 500 моў свету, якім пагражае выміранне ў XXI стагоддзі. Тым не менш, у апошнія гады ў Валоніі назіраецца адраджэнне цікавасці да валонскай мовы.
Дыялекты
Валонская мова налічвае некалькі дыялектаў, якія можна суаднесці з рэгіёнамі Валоніі:
- Цэнтральны дыялект, на якім размаўляюць у Намюры (фр.: Nameur) — сталіцы Валоніі. Гэта адзін з найбольш кансерватыўных і ідыосінкратычных дыялектаў.
- Заходні дыялект — дыялект, які найбольш набліжаны да французскай мовы дзякуючы моцнаму ўплыву з Пікардыі. Распаўсюджаны ў раёне гарадоў Шарлеруа (фр.: Charleroi) ды Нівель (фр.: Nivele)
- Паўднёвы — распаўсюджаны ў Ардэнскім рэгіёне Бельгіі.
Нягледзячы на мясцовыя фанетычныя асаблівасці, ў Валоніі назіраецца рух за прыняцце адзінага правапісу — «rfondou walon». Гэтая арфаграфія дае магчымасць розным чытачам па-рознаму вымаўляць словы. Гэтая канцэпцыя была ўзятая з брэтонскай мовы і дазваляе прымірыць сучасныя фанетычныя нормы з традыцыямі напісання слоў.
Прыклады фразаў
Валонская | Французская | Нідэрландская | Беларуская | Phonetic |
---|---|---|---|---|
Walon | Wallon | Waals | валонская | walɔ̃ |
Diè wåde | Adieu | Vaarwel | Пакуль / Бывай | [djɛ woːt] / [djɛ wɔːt] |
Bondjoû | Bonjour | Goedendag | Дзень добры / Вітаю | [bɔ̃dʒuː] |
A | Salut | Hoi | Прывітанне | a |
A rvey | Au revoir | Tot ziens | Да пабачэння | [arvɛj] |
Cmint dit-st on | Comment dit-on | Hoe zegt men | Як сказаць / Як кажуць | [kmɛ̃ dɪstɔ̃] |
Cmint daloz ? | Comment allez-vous? | Hoe gaat het? | Як маешся? | [kmɛ̃ dalɔ] |
Dji n' sais nén | Je ne sais pas | Ik weet het niet | Я не ведаю | [dʒɪn sɛː nɛ̃ ] / [dʒɪn se nẽ] |
Вонкавыя спасылкі
- На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Валонская мова
- ↑ UNESCO Atlas of the World's Languages in Danger Праверана 24 чэрвеня 2018.