Палушнік азёрны

Палушнік азёрны
Навуковая класіфікацыя
Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Расліны Аддзел:  Дзеразападобныя Клас:  Палушнікавыя Парадак:  Палушнікавыя Сямейства:  Палушнікавыя Род:  Палушнік Від:  Палушнік азёрны
Міжнародная навуковая назва
Isoëtes lacustris L., 1753
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   17131 NCBI   50271 EOL   597780 IPNI   1042662-2 TPL   tro-26602046

Палушнік азёрны (Isoëtes lacustris) — водная расліна, від роду Палушнік (Isoetes) сямейства Палушнікавыя (Isoеtaceae).

Біялагічнае апісанне

Палушнік азёрны. Батанічная ілюстрацыя з кнігі О. В. Тамэ «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885

Шматгадовая вечназялёная водная разнаспоравая травяністая расліна вышынёй 8-20 см з укарочаным сцяблом і клубнепадобным карэнішчам са шматлікімі каранямі. Расце зараснікамі або групамі на пяшчаным або пясчана-глейкім грунце па дне алігатрофных азёр на глыбіні да 4 метраў і больш. Размнажаецца спрэчкамі, адзначана апаспарыя. Вельмі патрабавальны да чысціні вады.

Ад сцябла адыходзіць пучком жорсткае цёмна-зялёнае шылападобнае лісце (філоіды): унутранае лісце (трафафілы) стэрыльнае, вонкавае (спарафілы) з расшыранай асновай — фертыльнае. У пазухах лісця ўтвараюцца сядзячыя макра- і мікраспарангіі, прыкрытыя пакрывалам (вэлюмам). Мегаспоры (50-100) бугорчата-маршчакаватыя. Сперматазоіды шматжгуцікавыя.

Распаўсюджанне

Арэал уключае Паўночную Амерыку, Еўропу (Скандынавія, Цэнтральная, Атлантычная і Усходняя Еўропа) і нешматлікія ізаляваныя папуляцыі на Урале і ў Заходняй Сібіры.

У Расіі сустракаецца ў Мурманскай вобласці, Карэліі, Ленінградскай, Пскоўскай, Наўгародскай, Цвярской, Яраслаўскай, Іванаўскай, Маскоўскай (возера Белае-Бардукоўскае ў Шатурскім раёне), Уладзімірскай (ля вёскі Дваязёры Мелянскоўскага раёна), Разанскай (Светлае возера), Ніжагародскай (азёры Святое-Дзедаўскае, Святое-Сцяпурынскае , Вялікае Плотава і Малое Плотава), Свярдлоўскай (блізу Екацярынбурга), Чалябінскай (у азёрах Кундравы і Тургаяк.

На Беларусі трапляецца пераважна ў Паазер'і. Месцы росту: пясчаныя літаралі алігатрофных і мезатрофных з прыкметамі алігатрафіі азёр з вельмі нізкай мінералізацыяй вады. Утварае чыстыя або мяшаныя (з лабеліяй Дортмана (Lobelia dortmanna) і эладэяй канадскай (Elodea canadensis)) прыбярэжныя зараснікі («палушнікавыя лугі») шырынёй 20-50 м.

Біялогія

Расце зараснікамі або групамі на пясчаным або пясчана-глейкім грунце па дне алігатрофных азёр на глыбіні да 4 метраў і больш. Размнажэнне спорамі, адзначана апаспорыя. Спараносіць у жніўні-верасні. Жаночы спарафіт жыве за кошт пажыўных рэчываў мегаспоры.

Вельмі патрабавальны да чысціні вады.

Абмежавальныя фактары і ахова

Гэты від занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі і ахоўваецца законам. III катэгорыя (VU)

Парушэнне гідралагічнага рэжыму азёр, іх забруджванне бытавымі і прамысловымі сцёкамі, вытоптванне плыткаводдзя скатом.

Від знаходзіцца пад пагрозай знікнення. Занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі і Расіі.

Неабходныя меры па абмежаванні рэкрэацыйнай нагрузкі на ўзбярэжжа азёр, дзе расце гэта расліна, даследаванне стану ўсіх раней вядомых папуляцый віду і стварэнне асабліва ахоўных прыродных тэрыторый ва ўразлівых месцах яго арэалу.

У Чалябінскай вобласці ахоўваецца на тэрыторыі помніка прыроды «Возера Тургаяк».

Выкарыстанне

Дэкаратыўная, прыдатная для аквакультуры расліна.

Літаратура

• Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя, 1993. ISBN 5-85700-095-5