Вайніловічы

Геб «Сыракомля»

Вайніловічы — шляхецкі род уласнага герба («Сыракомля» змененая) y Вялікім Княстве Літоўскім і Расійскай імперыі.

Мяркуецца, што заснавальнікам роду быў Вайніла (канец XIV ст.). Род меў зямельныя ўладанні ў Мазырскім, Слуцкім (лінія савіцка-пузаўская, XVII ст.), Пінскім (лінія макранская, XIX ст.), Наваградскім (лінія нянькаўская, XIX ст.) паветах.

Паходжанне прозвішча

Прозвішча Вайніловіч ад старалітоўскага (старабалцкага) аднаасноўнага імя Vainilà, у якім корань Vain- пашыраны балцкім антрапанімічным суфіксам -il- (гэты суфікс вядомы і ў германскай, і ў славянскай антрапаніміі і мае індаеўрапейскае паходжанне).

Корань Vain- таксама ў балцка-літоўскіх аднаасноўных імёнах тыпу Vainà, Vainidà. Ад іх тапонімы Вайнюны (каля Відзаў), Вайнідзеняты (каля Смаргоні) на тэрыторыі цяперашняй Беларусі. Ад імя Vainila таксама тапонімы Вайнілаўшчына, Вайнілаўцы. Усе гэтыя тапонімы туляцца ў паласе ўздоўж цяперашняй літоўскай мяжы.

Гэты корань звязаны са старалітоўскім vainoti «змагацца, біцца, ваяваць» (пазней — «лаяцца»), далей да індаеўрапейскага *ṷei- : ṷаi- : ṷī- «пераследаваць, гнаць; імкнуцца». Імёны з «ваярскім» коранем Vain- (аднаасноўныя і двухасноўныя) гучалі дарэчна ў раннелітоўскім ваярскім грамадстве.

Балцкі антрапанімічны суфікс -il- таксама ў аднаасноўных балцка-літоўскіх імёнах тыпу Jundilà, Nasilà, Randilà, ад якіх тапонімы Юндзілы, Насілава, Рандзілаўшчына.

Генеалогія

Паводле польскага гісторыка С. Аўгусевіча, роднасныя сувязі паміж Вайніловічамі ўжо ў XVII—XVIII стагоддзях былі вельмі далёкімі, калі існавалі ўвогуле.

Савіцкая лінія

Савіцкая лінія была прызнана ў дваранстве Расійскай імперыі ў 1798 годзе. У вывадовых дакументах пачынальнікам лініі пазначаўся Сямён Стэцькавіч.

• Стэцька
  • Сямён
    • Барыс
      • Мельхіёр
        • Людвік Казімір (? — каля 1670), падчашы мсціслаўскі, стольнік мазырскі
          • Крыштаф Пётр (1649 — пасля 1688), падчашы, стольнік мазырскі
            • Францішак Казімір (?—1745), падчашы мазырскі
              • Адам (1739—1803), падкаморы новагародскі, соймавы пасол
                • Ян (1767—1844), падкаморы слуцкі
                  • Мікалай Феліцыян Юліян, доктар тэалогіі
                  • Люцыян (1817—1880)
                • Антоні (1773—1855), слуцкі павятовы маршалак (1811—1818)
                  • Тадэвуш Ян (1804—1878), слуцкі павятовы маршалак (1845—1863)
                  • Адам Дамінік (1806—1874)
                    • Эдвард (1847—1928), старшыня (1907—1921) Мінскага таварыства сельскай гаспадаркі, дэпутат (1906—1909) Дзяржаўнага Савета Расійскай імперыі (ад Мінскай губерні)
                    • Ядвіга (1864—1935) за Вацлавам Кастравіцкім
                  • Яўстахі Аляксандр
              • Дамінік, манах
            • Антоні, езуіт
          • Казімір
        • Адам
      • Адам
      • Ян
      • Рыгор
        • Габрыэль Вайніловіч, староста літынскі (1667), палкоўнік

Барышынская лінія

Назва барышынскай лініі звязана з Траянам, сынам Стэфана, які набыў маёнтак Барышын у 1653 годзе ад Аляксандра Шэмета.

• Сямён
  • Стэфан (? —да 1623), падстолі слонімскі, заснавальнік барышынскай лініі
    • Траян (?—1675), падчашы мсціслаўскі (1648), войскі новагародскі (1658), падкаморы новагародскі (з 1669)
      • Ян Тэадор, падваявода новагародскі
        • Юзаф
          • Фларыян, ваенны дзеяч
      • Павел, падчашы слонімскі
    • Тамаш, стольнік мазырскі, харунжы ваўкавыскі
  • Іван, суддзя гродскі новагародскі
    • Аляксандр
    • Юрый
    • Мікалай
      • Тамаш Мікалай, падчашы пінскі, падстолі новагародскі
      • Себасцян (? — пасля 1694), стольнік мазырскі
      • Мікалай, падстолі мсціслаўскі (1683)
      • Ян
    • Станіслаў
    • Леў Казімір, падчашы слонімскі (1648)

Макранскія лінія

Макранская лінія Вайніловічаў пачалася ў сярэдзіне XVIII стагоддзя ад Мікалая Вайніловіча, які набыў Макраны.

• Станіслаў, войскі новагародскі
  • Рамуальд (1714—1763), езуіт
  • Ігнат, новагародскі земскі суддзя (1795)
    • Францішак, інстыгатар літоўскі
    • Мікалай (1751—?), новагародскі земскі суддзя (1790)
      • Юзаф (1781—?), навагрудскі павятовы маршалак
      • Міхал (1788—?), харунжы Слуцкага павета
      • Ксаверый (1798—?), капітан польскіх войскаў
        • Юзаф (1825—1882), слуцкі павятовы маршалак
          • Ксаверый (1863—1923)
            • Юзаф (1886 — 1940-я)
          • Апалінарый (1865—?)
          • Людвіг

Іншыя прадстаўнікі

• Станіслаў Вайніловіч, мечнік лідскі;
• Ксаверый Эдвард Вайніловіч, паэт (псеўданім Яцак Бурчымуха), перакладчык твораў А. С. Пушкіна на польскую мову;
• Антон Станіслававіч Вайніловіч;
• Восіп Мікалаевіч Вайніловіч (1860—1890)

Літаратура

• Баравы Р. В., Чарняўская Л. Л. Вайніло́вічы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 3: Беларусы — Варанец / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 3. — С. 460. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0068-4 (т. 3).
• Баравы Р. В., Чарняўская Л. Л. Вайніловічы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 2: Беліцк — Гімн / Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1994. — С. 202. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-142-0.
• Рыбчонак С. Радавод Вайніловічаў гербу «Сыракомля» змененая // Герольд Litherland. Горадня-Менск. 2011. — № 18. — С. 116—123
• Рыбчонак, С. Вайніловічы герба «Сыракомля» / С. Рыбчонак // Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 3. В. / Дз. Матвейчык [і інш.]; навук. рэд. А. Рахуба. — Мінск, 2014. — С. 28—30. — 663 с. — ISBN 978-985-01-1095-4.
• Мацвейчык, Дз. Вайніловічы герба «Сыракомля» / Дз. Мацвейчык // Гербоўнік беларускай шляхты. Т. 3. В. / Дз. Матвейчык [і інш.]; навук. рэд. А. Рахуба. — Мінск, 2014. — С. 35—38. — 663 с. — ISBN 978-985-01-1095-4.