Пілад

Пілад
Пілад
	стар.-грэч.: Πυλάδης
	; Фрэска Пілада з вілы Арыяна-дзі-Стабія.
Міфалогія	старажытнагрэчаская
Грэчаскае напісанне	Πυλάδης
Пол	мужчынскі пол
Бацька	Строфій
Маці	Анаксібія, Кідрагора або Астыёха
Брат	Арэст (стрыечны)
Сястра	Астыдамія
Жонка	Электра
Дзеці	Медонт, Строфій
Звязаныя персанажы	Арэст, Іфігенія
У іншых культурах	Pylade[d]
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Піла́д (стар.-грэч.: Πυλάδης) — персанаж старажытнагрэчаскай міфалогіі траянскага цыклу^[1]; факідскі царэвіч, сын цара Строфія^[2] і Анаксібіі, дачкі Атрэя і сястры Агамемнана і Менелая^[3]^[4]. Ён найбольш вядомы сваім моцным сяброўствам са дваюрадным братам Арэстам, сынам Агамемнана.

Пілад — дзеючая асоба трагедый Эсхіла «Хаэфоры», Сафокла «Электра» і «Хрыс», Пакувія «Хрыс», Сенекі «Агамемнан» і эўрыпідавых «Электра», «Арэст» і «Іфігенія ў Таўрыдзе».

Паводле адной з версій, Пілад усталяваў дэльфійскую амфіктыёнію^[5].

Міфалогія

Юныя Арэст і Пілад

Падчас свайго таемнага рамана з Эгісфам мікенская царыца Клітэмнестра адправіла свайго сына Арэста ў Факіду. Там царэвіч выхоўваўся разам са сваім дваюрадным братам Піладам, які стаў яго найбліжэйшым сябрам. У гэты ж час, пакуль Арэст знаходзіўся ўдалечыні ад дома, Клітэмнестра забіла свайго мужа, бацьку Арэста — цара Агамемнана.

Смерць Эгісфа і Клітэмнестры

Праз гады, дарослы Арэст вяртаецца ў Мікены, каб адпомсціць за забойства Агамемнана. З дапамогай свайго вернага сябра Пілада ён забівае сваю маці Клітэмнестру і яе палюбоўніка Эгісфа. У гэтым ім дапамагае таксама арэстава сястра Электра. Хоць Пілад здаецца другарадным дзеячам, ён, мабыць, найважнейшая частка плана Арэста па помсце за бацьку. У «Хаэфорах», другой п’есе трылогіі Эсхіла «Арэстэя», Пілад прамаўляе рэпліку толькі раз. Ён загаворвае тады, калі Арэст пачынае вагацца і сумнявацца ў сваім рашэнні забіць сваю маці. Менавіта Пілад пераконвае Арэста прытрымлівацца помсты і ўчыніць забойства. Значэнне слоў Пілада спарадзіла мноства здагадак, ці магчыма, што ён увасабляе нешта большае, чым проста чалавека побач з Арэстам. Магчыма, ён выконвае ролю боскага заахвочвання або ўвасабляе лёс^[6].

У іншых трактоўках міфа пра помсту Арэста і Электры (у «Электры» Сафокла і «Электры» Эўрыпіда) Пілад суправаджае Арэста, але не кажа ні слова. У п’есе Сафокла Арэст прыкідваецца мёртвым, а Пілад нясе Клітэмнестры ўрну, нібы з прахам свайго сябра.

Паводле Паўсанія, Пілад забіў двух сыноў Наўплія (Оякса і Наўсімедона), якія прыйшлі на дапамогу Эгісфу^[7].

Замах на Алену і Герміёну

Пілад вяртаецца на радзіму, але яго выганяе бацька за саўдзел у злачынстве. Ён зноў далучаецца да Арэста і дапамагае яму распрацаваць план, каб пазбегнуць пакарання смерцю. Пасля таго, як дзядзька Арэста, Менелай, адмаўляецца абараніць яго, яны робяць спробу забіць жонку Менелая — Алену. Аднак дзякуючы ўмяшанню багоў іхняя задума правальваецца. Затым яны бяруць у заложніцы Герміёну, дачку Алены і Менелая. Урэшце, з’яўляецца Апалон, бог-заступнік Арэста, каб вырашыць сітуацыю. Ён дае ўсім указанні, у тым ліку загадвае Піладу ажаніцца на Электры, сястры Арэста. Многія з гэтых падзей апісаны ў п’есе Эўрыпіда «Арэст».

Падарожжа ў Таўрыду

Пілад адыгрывае важную ролю ў іншай п’есе Эўрыпіда — «Іфігенія ў Таўрыдзе». Каб пазбегнуць пераследаў багінь помсты эрыній, Апалон загадвае Арэсту адправіцца ў Таўрыду (старажытнагрэчаская назва Крыму) забраць статую Артэміды, што ўпала з неба, і даставіць яе ў Афіны. Арэст адпраўляецца ў Таўрыду разам з Піладам, і абодва тут жа аказваюцца ў палоне мясцовых таўраў, у якіх існуе звычай прыносіць у ахвяру Артэмідзе ўсіх чужакоў. Арэста ахоплівае вар’яцтва праз страх перад варварамі; Пілад клапоціцца пра яго, паводзячы сябе, як апісвае Лукіян у сваім творы «Два віды любові», «не толькі як любімы друг, але і як бацька». Таўрыдская жрыца Артэміды, якой даручана здзейсніць ахвярапрынашэнне, прапануе вызваліць Арэста, калі той даставіць у Грэцыю яе ліст. Арэст адмаўляецца сыходзіць і просіць Пілада ўзяць ліст, у той час як сам застанецца на разарванне. Урэшце, Пілад згаджаецца, і дзякуючы лісту Арэст пазнае ў жрыцы сваю страчаную ў раннім дзяцінстве сястру — Іфігенію, пасля чаго раскрывае ёй сваю асобу. Усе трое разам збягаюць, захапіўшы з сабой статую Артэміды.

Карціны па сустрэчы з Іфігеніяй
Іфігенія вітае палонных, сярод якіх Арэст і Пілад (на страчанай частцы), рымская фрэска з Пампей,
I стагоддзе н. э.
Пілад і Арэст, прыведзеныя ў ахвяру да Іфігеніі,
Бенджамін Уэст, 1766.
Арэст і Пілад спрачаюцца ля алтара (злева), пакуль Іфігенія пазнае іх (справа), Пітэр Ластман, 1614.

Крыніцы

↑ Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.2. С.312-313; Псеўда-Апаладор. Міфалагічная бібліятэка Э VI 24.25.27-28
↑ Эўрыпід, Іфігенія ў Таўрыдзе 917
↑ Robin Hard, The Routledge Encyclopedia of Greek Mythology, 2008, p. 708
↑ Hard, Robin (2004). The Routledge Handbook of Greek Mythology. New York: Taylor & Francis Group. pp. 510, 566, 705, 708. ISBN 0-203-44633-X.
↑ Схолии к Софоклу. Трахинянки 639 // Кулишова О. В. Дельфийский оракул в системе античных межгосударственных отношений. СПб, 2001. С.171
↑ Aeschylus. The Oresteia. Trans. Hugh Lloyd-Jones. Los Angeles: University of California Press, 1979. Print.
↑ Паўсаній, Апісанне Элады I 22, 6

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Пілад

[1] Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.2. С.312-313; Псеўда-Апаладор. Міфалагічная бібліятэка Э VI 24.25.27-28

[2] Эўрыпід, Іфігенія ў Таўрыдзе 917

[3] Robin Hard, The Routledge Encyclopedia of Greek Mythology, 2008, p. 708

[4] Hard, Robin (2004). The Routledge Handbook of Greek Mythology. New York: Taylor & Francis Group. pp. 510, 566, 705, 708. ISBN 0-203-44633-X.

[5] Схолии к Софоклу. Трахинянки 639 // Кулишова О. В. Дельфийский оракул в системе античных межгосударственных отношений. СПб, 2001. С.171

[6] Aeschylus. The Oresteia. Trans. Hugh Lloyd-Jones. Los Angeles: University of California Press, 1979. Print.

[7] Паўсаній, Апісанне Элады I 22, 6

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Слоўнікі і энцыклапедыі	Вялікая каталанская · Бракгаўза і Эфрона · Brockhaus · Treccani
Нарматыўны кантроль	BNF: 165497719 · SUDOC: 241554152 · VIAF: 316449885