Том (прыток Обі)

Том
У горадзе Северск
Характарыстыка
Даўжыня	827 км
Басейн	62 030 км²
Расход вады	1 100 м³/с (каля горада Томск)
Вадацёк
Выток
• Месцазнаходжанне	Абаканскі хрыбет
• Каардынаты	53°36′39,20″ пн. ш. 89°40′29,80″ у. д.
Вусце	Об
• Месцазнаходжанне	за 35 км на паўночны захад ад Северска
• Вышыня	68 м
• Каардынаты	56°50′00″ пн. ш. 84°29′20″ у. д.
Размяшчэнне
Водная сістэма	Об → Карскае мора
Краіна	Расія
Рэгіён	Заходняя Сібір
Раёны	Хакасія, Кемераўская вобласць, Томская вобласць
Код у ДВР	13010300212115200007313
выток вусце
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Том (шорск. Том, руск.: Томь) — рака ў Заходняй Сібіры, у Хакасіі, Кемераўскай і Томскай абласцях Расіі, правы прыток ракі Об.

Геаграфія

Выток Томі знаходзіцца на заходніх схілах Абаканскага хрыбта, на балоцістым схіле паміж паўночнымі адгор’ямі хрыбта Карлыган і гарой «Вяршыня Томі». Першыя кіламетры цячэ па забалочанай даліне ў паўднёва-заходнім кірунку, горная парожыстая рака. Ніжэй працякае па Кузнецкай катлавіне і Заходне-Сібірскай раўніне, дзе набывае раўнінны характар. Даліна і пойма ракі становяцца больш шырокімі, у рэчышчы шмат перакатаў.

Даўжыня ракі — 827 км, шырыня поймы да — 3 км, перапад вышынь ад вытоку да вусця — 1185 м, плошча вадазбору — 62 тыс. км². Сярэдні шматгадовы расход вады і гадавы сцёк адпаведна: 1100 м³/c (каля Томска), 35,0 км³/год. Сярэдняя хуткасць плыні — 0,33 м/с, на перакатах — 1,75 м/с. Замярзае ў канцы кастрычніка — пачатку лістапада, адкрываецца ў канцы красавіка. Сярэдняя працягласць ледаставу — 158—160 дзён, у сярэднім 175 дзён у год вольная ад лёду. Дажджавое сілкаванне ракі складае 25—40 %, снегавое — 35—55 % і грунтавыя — 25—35 % гадавога сцёку.

Асноўныя прытокі: Мрасу (Мрас-Су), Кондама, Уньга (левыя), Уса, Верхняя Церсь, Ніжняя Церсь, Тайдон (правыя).

Рака сплаўная, суднаходная ад вусця да Томска. На рацэ гарады Междурэчанск, Томск, Новакузнецк, Кемерава, Северск, Юрга. У басейне ракі знаходзіцца Кузнецкі вугальны басейн.

Літаратура

• Том // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 484. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Томь // Большой словарь географических названий (руск.) / Гл. ред. В. М. Котляков. — Екатеринбург: У-Фактория, 2003. — С. 646. — 832 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-94799-148-9.
• Томь // Т. 26. Тихоходки — Ульяново. — М. : Советская энциклопедия, 1977. — С. 68. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Географический энциклопедический словарь: Географические названия / Гл. ред А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев, А. Г. Воронов и др.. — М.: Сов. энциклопедия, 1983. — С. 430. — 538 с. — 100 000 экз. (руск.)
• Томь // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 483. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
• Томь // Словарь названий гидрографических объектов России и других стран — членов СНГ (руск.) / Под ред. Г. И. Донидзе. — М.: Картгеоцентр — Геодезиздат, 1999. — С. 377. — 464 с. — 500 экз. — ISBN 5-86066-017-0.

Спасылкі

• Фролова Н. Л. Томь // Научно-популярная эциклопедия «Вода России» (руск.)
• Река ТОМЬ // Государственный водный реестр РФ (руск.)