Элізабет Барэт Браўнінг

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Браўнінг.
Элізабет Барэт Браўнінг
англ.: Elizabeth Barrett Browning
Гравюра 1871 года на аснове фатаздымка Элізабет Барэт Браўнінг у 1859 годзе
Гравюра 1871 года на аснове фатаздымка Элізабет Барэт Браўнінг у 1859 годзе
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні англ.: Elizabeth Moulton-Barrett
Дата нараджэння каля 6 сакавіка 1806(1806-03-06)[1][2][…]
Месца нараджэння Дарэм, Англія
Дата смерці 29 чэрвеня 1861(1861-06-29)[3][4][…] (55 гадоў)
Месца смерці Фларэнцыя, Італія
Пахаванне
Грамадзянства
Бацька Edward Moulton-Barrett[d][5]
Маці Mary Graham-Clarke[d][6]
Муж Robert Browning[d]
Дзеці Robert Barrett Browning[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці паэтэса, перакладчык
Гады творчасці 1820—1861
Жанр верш, паэма, раман у вершах
Мова твораў англійская
Лагатып Вікікрыніц Творы ў Вікікрыніцах
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
Лагатып Вікіцытатніка Цытаты ў Вікіцытатніку

Элізабет Барэт Браўнінг (англ.: Elizabeth Barrett Browning; 6 сакавіка 1806 — 29 чэрвеня 1861) — адна з найвыбітнейшых англійскіх паэтэс Віктарыянскай эпохі. Цягам яе жыцця яе паэзія была папулярная як у Англіі, так і ў Злучаных Штатах[7]. Збор яе апошніх вершаў быў апублікаваны яе мужам, Робертам Браўнінгам, неўзабаве пасля яе смерці.

Ранняе жыццё[правіць | правіць зыходнік]

Элізабет Барэт Моўлтан Барэт нарадзілася 6 сакавіка 1806 года паміж вёскамі Коксхау і Келау ў графстве Дарэм, Англія.

Яе бацькамі былі Эдуард Барэт Моўлтан Барэт (англ.: Edward Barrett Moulton Barrett) і Мэры Грэхэм Кларк (англ.: Mary Graham Clarke); Элізабет была старэйшай з 12-ці дзяцей. Усе дзеці дажылі да даросласці, акрамя адной дзяўчыны, якая памерла ў чатырохгадовым узросце, калі Элізабет было восем. Усе дзеці ў яе сям'і мелі свае мянушкі: Элізабет была «Ба» (англ.: Ba). Члены сям'і Барэт, некаторыя з якой былі крэольцамі па паходжанні, раней стагоддзямі жылі на Ямайке, дзе яны трымалі цукровыя плантацыі і разлічвалі на танную рабскую працу. Айцец Элізабет вырашыў гадаваць сваю сям'ю ў Англіі, нягледзячы на павялічванне багацця на Ямайцы. Сям'я Грэхэм Кларк была такой жа заможнай, як і сям'я Барэт.

Элізабет была хрышчоная ў Келаўскай прыхадской царкве, хоць яна ўжо была ахрышчана сябрам сям'і Барэт у першы тыдзень пасля яе нараджэння.

Краявіды Малверн Хілс, дзе пэўны час жыла Элізабет Барэт

Годам пазней, пасля нараджэння пятага па ліку дзіцяці, Генрыеты, Эдуард набыў маёнтак Хоўп-Энд у 500 акраў зямлі каля Малверн Хілс у Херэфардшыры. Элізабет мела: «вялікі асабісты пакой, з вітражным шклом у акне, і яна любіла сад, дзе яна клапацілася аб белых ружах у адмысловай альтанцы побач з паўднёвай сцяной»[8]. Час, які яна правяла ў Хоўп-Эндзе пазней натхніць яе на напісанне «Аўроры Лі».

Элізабет атрымлівала хатнюю адукацыю і наведвала ўрокі настаўніка свайго брата, што дало ёй, па тагачасных мерках, неблагія веды для дзяўчыны. Лічыцца, што яна чытала цэлыя пасажы са «Страчанага рая» і шэраг шэкспіраўскіх п'есаў яшчэ да дзесяцігадовага ўзросту. Адзначаюць, што цягам хоўп-эндскага перыяду яна была «сціплай, прылежнай, не па гадах развітай, але жвавай, чулай і прывабнай»[9]. Яе захапленне антычнай культурай і метафізікай ураўнаважвалася рэлігіёзнай апантанасцю.

Барэты хадзілі на службы ў бліжэйшую пратэстанцкую царкву і Эдуард пачаў браць удзел у біблейскіх і місіянерскіх таварыствах. Элізабет была вельмі прывязаная да сваёй крэўі, выконваючы ролю маці. Яна вельмі моцна паважала свайго айца і сцвярджала, што жыццё стала не ўсцешным без яго, і яе маці згаджалася, верагодна з-за таго, што яны да канца не разумелі якім бізнесам займаецца іх муж і айцец.

Публікацыі[правіць | правіць зыходнік]

Свой першы верш, «On the Cruelty of Forcement to Man», Элізабет напісала ў шасці- ці васьмігадовым узросце. Рукапіс зараз знаходзіцца ў Нью-ёрскай публічнай бібліятэцы; дакладна дата напісання верша дыскусыйная, бо лічба «2» на даце «1812» напісаная над чымсьці перакрэсленым. У якасці падарунка на яе чатырнаццацігоддзе яе айцец паабяцаў апублікаваць яе доўгі гамерычны верш «Марафонская бітва» (The Battle of Marathon, 1820).

Мэры Расэл Мітфард — сяброўка Элізабет Барэт, з якой яна доўгі час ліставалася

Яе першай самастойнай публікацыяй стаў верш «Стансы, натхёныя разважаннямі пра сучасны стан Грэцыі» (Stanzas Excited by Reflections on the Present State of Greece), апублікаваны ў маі 1821 года ў часопісе «The New Monthly Magazine»; два месяца пазней паследвала наступная публікацыя — верш «Thoughts Awakened by Contemplating a Piece of the Palm which Grows on the Summit of the Acropolis at Athens»[8].

Першы паэтычны зборнік Элізабет Барэт Браўнінг — «Рзвагі пра розум і іншыя вершы» (An Essay on Mind, with Other Poems) быў апублікаваны ў 1826 годзе[10]. Гэтая публікацыя прыцягнула ўвагу невідушчага даследчыка грэчаскай мовы, Х'ю Сцюарта Бойда, і іншага мовазнаўцы грэчаскай мовы Юведэйла Прайса, з якімі яна падтрымлівала працяглае навуковае ліставанне. Сярод іншых яе сяброў быў М. Джэймс Марцін з Колўэла, з якім яна таксама вяла ліставанне цягам усяго жыцця. Пазней, па прапанове Бойда, яна пераклала трагедыю Эсхіла «Прыкаваны Праметэй» (апублікавана ў 1833; наноў перакладзеная ў 1850). Цягам іх сяброўства Барэт вывучала грэчаскую літаратуру, асабліва Гамера, Піндара і Арыстафана.

У 1824 годзе судовая цяжба на конт маёнтка ў Ямайцы завяршылася на карысць яе кузена, што паскорыла пагаршэнне фінансавага стана сям'і. У дваццацігадовым узросце Элізабет пачала змагацца з пажыццёвай хваробай, якую тагачасная медыцынская навука не была здольная дыягназаваць. Каб палегчыць боль, яна пачала прынімаць марфін і неўзабаве стала ад яго залежнай. Хвароба зрабіла яе маральна неўстойлівай і кволай[10]. Мэры Расэл Мітфард апісвала маладую Элізабет, якая мела:

Зграбную, дэлікатную постаць, з хвалямі цёмных пасмаў па баках вельмі выразнага твару; шырокія, ласкавыя вочы, густа аблямаваныя цёмнымі вейкамі і ўсьмешку, як сонечны прамень

Месцы жыхарства і публікацыі[правіць | правіць зыходнік]

Элізабет Браўнінг

Хоўп-Энд, Сідмут і Лондан[правіць | правіць зыходнік]

У 1818 годзе ў Элізабет памірай маці. Яе пахавалі на могілках прыходскай царквы Св. Міхаіла ў Ледбуры. У 1831 годзе памірае бабуля паэткі Элізабет Моўлтан. У дадатак да страты блізкіх людзей, фінансавы стан сям'і Барэт значна пагаршаецца. Пасля няўдачы ў судовай справе, якая датычылася маёмасці ў Ямайцы, адмена рабства напачатку 1830-х моцна паменшыла даход М. Барэта. Грашовыя страты напачатку 1830-х прымусілі яго прадаць маёнтак у Хоўп-Эндзе.

Сям'і пераязджала тры разы з 1832 па 1837 гг., у першы раз у геаргіанскі будынак у Сідмуце (графства Дэваншыр), дзе яны жылі амаль тры гады. Пазней яны пераехалі ў дом каля глоўсэстэрскай плошчы ў Лондане[11].

Канчаткова яны аселі на Уолпал стрыт 50, у месцы, дзе Элізабет была яшчэ ў дзяцінстве. Жывучы ў Лондане, Джон Кеньён, дальні родзіч Элізабет Барэт, прадставіў яе да такіх славутасцей літаратурнага свету, як Уільям Уордсварт, Мэры Расэл Мітфард, Семюэль Тэйлар Колрыдж, Альфрэд Лорд Тэнісан і Томас Карлайл.

Элізабет зноў пачала пісаць, адсылаючы свае вершы ў розныя перыядычныя выданні. Яна ліставалася з тагачаснымі вядомымі літаратарамі, уключаючы Мэры Расэл Мітфард, з якой яна моцна пасябрылася. Мэры падахвочвала Элізабет да здзяйснення сваіх літаратурных планаў і ў 1838 годзе з'явіўся першы аўтарскі зборнік сталай паэзіі Элізабет Браўнінг — «Серафім і іншыя вершы» (Seraphim and Other Poems).

Зноскі

  1. ↑ Dictionary of National Biography / L. Stephen, S. Lee — London: Smith, Elder & Co., 1885.
  2. ↑ Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911.
  3. ↑ Elizabeth Barrett Browning // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  4. ↑ The Fine Art Archive — 2003. Праверана 1 красавіка 2021.
  5. ↑ Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  6. ↑ Lundy D. R. The Peerage
  7. ↑ Burr, David Stanford. «Introduction».Sonnets from the Portuguese: a celebration of loveMacmillan (1986) (англ.)
  8. ↑ а б Mander,Rosalie.Mrs Browning: The Story of Elizabeth Barrett.London: Weidenfeld and Nicolson,1980 (англ.)
  9. ↑ Taplin, Gardner B. The Life of Elizabeth BrowningNew Haven: Yale University Press, 1957 (англ.)
  10. ↑ а б Donaldson, Sandra, ed., The Works of Elizabeth Barrett Browning.London: Pickering and Chatto,2010 (англ.)
  11. ↑ Taplin, Gardner, The Life of Elizabeth Barrett Browning, New Haven: Yale University Press, 1957 (англ.)

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Элізабет_Барэт_Браўнінг&oldid=4467945"