Януш Астрожскі

Януш Астрожскі
Януш Астрожскі. Невядомы мастак, 2-я палова XVIII ст.
Герб «Астрожскі»
Кашталян кракаўскі 1593 — 1620
Папярэднік	Севярын Бонер
Пераемнік	Юрый Збаражскі
4-ы Ваявода валынскі 1585 — 1593
Папярэднік	Андрэй Вішнявецкі
Пераемнік	Аляксандр Астрожскі
Нараджэнне	каля 1554 ці 1554
Смерць	12 верасня 1620(1620-09-12) Тарнаў, Рэч Паспалітая
Месца пахавання	Тарнаў
Род	Астрожскія
Бацька	Канстанцін-Васіль Канстанцінавіч Астрожскі
Маці	Соф’я з Тарноўскіх[d]
Жонка	Катажына з Любамірскіх і Сусана Серэдзі[d]
Дзеці	Ефрасіння з Астрожскіх[d] і Элеанора з Астрожскіх[d]
Дзейнасць	ваенны
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Януш Астрожскі (каля 1554 — 12 або 13 верасня 1620, Тарнаў) — дзяржаўны дзеяч Рэчы Паспалітай. Ваявода валынскі (1584—1593), кашталян кракаўскі (з 1593); староста багуслаўскі (з 1591), белацаркоўскі (з 1592), чаркаскі і канеўскі (з 1594), пераяслаўскі (з 1604; увайшло ў трыманне ў 1618). Валодаў горадам Дубна і іншымі маёнткамі на Украіне, горадам Тарнаў у Польшчы і інш.

Януш Астрожскі — адзін з найбагацейшых магнатаў Рэчы Паспалітай, апошні прадстаўнік мужчынскай лініі роду і першы, што прыняў Берасцейскую унію. Па яго смерці маёнткі перайшлі да Заслаўскіх.

Біяграфія

З княжацкага роду Астрожскіх уласнага герба, сын Канстанціна-Васіля і Соф’і з Тарноўскіх. Меў братоў Аляксандра і Канстанціна, сясцёр Кацярыну і Лізавету.

Спачатку выхоўваўся ў Дубне, потым пры двары імператара Свяшчэннай Рымскай імперыі. У сярэдзіне 1570-х гадоў перайшоў у каталіцтва.

У 1577 годзе бараніў Дубна ад татараў. У Інфлянцкую вайну (1558—1582) у 1579 годзе ўдзельнічаў у выправе на чарнігаўскія і ноўгарад-северскія землі. 2 лютага 1593 года супольна з Аляксандрам Вішнявецкім перамог у бітве пад Пяткай казацкае войска пад камандай К. Касінскага. Для абароны межаў дзяржавы і ўласных уладанняў у 1609 годзе заснаваў Астрожскую ардынацыю, сталіцай якой з цягам часу зрабілася Дубна.

Займаў шэраг высокіх дзяржаўных пасадаў. Выступаў супраць падтрымкі Ілжэдзмітрыя I і вайны Рэчы Паспалітай з Маскоўскай дзяржавай (1609—1618).

Умацаваў Дубенскі замак бастыёнамі, глыбокім ровам і падвесным мостам, а ў самім горадзе заснаваў касцёл бернардзінцаў і касцёл Яна Непамука. Апроч таго, фундаваў касцёлы ў Межырэччы, Палонным і Астроўцы. Праваслаўю ў сваіх валоданнях не перашкаджаў.

Беражліва захоўваў скарбы продкаў, асабліва шанаваў залаты медаль з выявай свайго бацькі, князя Канстанціна-Васіля, якую як абярог браў з сабой у выправы. Гэты медаль цяпер знаходзіцца ў Эрмітажы.

Жонкамі Я. Астрожскага былі:

• Сузанна Сярэды (1582), дзеці: Элеанора і Еўфрасіння
• Кацярына Любамірская (1597)
• Тэафілія Тарла (1612), дзеці: Януш Уладзімір (памёр у маленстве)

Літаратура

• Пазднякоў В. Астрожскія // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 263. — 688 с. — ISBN 985-11-0314-4 (т. 1), ISBN 985-11-0315-2.
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 1: А — Беліца / Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1993. — 20 000 экз. — ISBN 5-85700-074-2.
• Barbara Sawczyk, Maria Sąsiadowicz, Ewa Stańczyk. Ocalić od zapomnienia… Patroni tarnowskich ulic. Tom 2. — Tarnów, 2004. ISBN 83-915445-6-7.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Януш Астрожскі