Шэрвуд Роўланд

Шэрвуд Роўланд
Шэрвуд Роўланд
	англ.: Frank Sherwood Rowland
Дата нараджэння	28 чэрвеня 1927[…]
Месца нараджэння	Delaware[d], Delaware County[d], Агая, ЗША;
Дата смерці	10 сакавіка 2012[…] (84 гады)
Месца смерці	Ньюпарт-Біч, акруга Орындж, Каліфорнія, ЗША;
Грамадзянства	ЗША;
Род дзейнасці	хімік, выкладчык універсітэта, аўтар
Навуковая сфера	хімія
Месца працы	Прынстанскі ўніверсітэт; Канзаскі ўніверсітэт; Каліфарнійскі ўніверсітэт у Ірвайне;
Альма-матар	Ohio Wesleyan University[d]; Чыкагскі ўніверсітэт (1952);
Навуковы кіраўнік	Уілард Фрэнк Лібі
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства; Нацыянальная акадэмія навук ЗША; Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук; Амерыканскае філасофскае таварыства; Амерыканская асацыяцыя садзейнічання развіццю навукі; Амерыканскае фізічнае таварыства;
Узнагароды	Нобелеўская прэмія па хіміі (1995) Tyler Prize for Environmental Achievement[d] (1983) прэмія Альберта Эйнштэйна (1994) Прэмія Японіі[d] (1989) Tolman Award[d] (1976) Leo Szilard Lectureship Award[d] (1979) Dickson Prize in Science[d] (1991) член Амерыканскага фізічнага таварыства[d] замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (27 мая 2004) Roger Revelle Medal[d] (1994) Peter Debye Award in Physical Chemistry[d] (1993) грант Гугенхайма (1961) грант Гугенхайма (1973) Nevada Medal[d]
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Франк Шэрвуд Роўланд (англ.: Frank Sherwood Rowland; 28 чэрвеня 1927, Дэлавэр, Агая, ЗША — 10 сакавіка 2012, Ньюпорт-Біч, Каліфорнія, ЗША) — амерыканскі хімік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па хіміі за працы па ролі газападобных галагенаалканаў у спусташэнні азонавага пласта Зямлі, падзяліўшы яе з Марыа Маліна і Паўлем Крутцэнам.

Член Нацыянальнай акадэміі навук ЗША (1978), замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства (2004)^[5].

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Шэрвуд Роўланд нарадзіўся ў невялікім мястэчку Дэлавэр (штат Агая), дзе скончыў Уэсліанскі ўніверсітэт Агая, а затым Універсітэт Чыкага, дзе таксама напісаў дысертацыю. Працаваў у Прынстанскім універсітэце, Універсітэце Канзаса і Каліфарнійскім універсітэце ў Ірвайне. Працуючы ў Каліфарнійскім універсітэце ў Ірвайне, Шэрвуд Роўленд тэарэтычна прадказаў, што арганічныя газападобныя рэчывы, вырабленыя чалавекам, пад дзеяннем сонечнай радыяцыі раскладаюцца ў стратасферы, утвараючы хлор і монавокіс хлору, якія здольныя эфектыўна разбураць малекулы азону. Ён і Марыа Маліна паказалі небяспеку ўздзеяння галагеналканаў на азонавы пласт у стратасферы^[6]. Гэтыя даследаванні ініцыявалі больш шырокія даследаванні па ўздзеянні хлорафторвугляродаў, якія ўжо ў 1978 годзе былі забароненыя да выкарыстання ў аэразолях. У 1995 годзе Роўленд і Маліна атрымалі за гэтыя даследаванні Нобелеўскую прэмію па хіміі.

У 1992 годзе Шэрвуд Роўленд падпісаў «Папярэджанне чалавецтву»^[7].

Роўленд памёр ад ускладненняў, выкліканых хваробай Паркінсана, у сваім доме ў Каліфорніі^[8].

Узнагароды[правіць | правіць зыходнік]

Медаль Толмена (1976)
Прэмія Леа Сіларда (1979)
Прэмія Тайлера (1983)
Прэмія Японіі (1989)
Прэмія Дыксана (1990)
Прэмія Петэра Дэбая (1993)
Медаль Роджэра Рэвела (1994)
Прэмія Альберта Эйнштэйна (1994)
Нобелеўская прэмія па хіміі (1995)
Медаль Невады (1997)
Абраны ForMemRS (2004)

У 2007 годзе ў яго гонар названая Гара Роўленда^[en] і астэроід (9681) Sherwoodrowland^[de].

Зноскі

↑ ^а ^б F. Sherwood Rowland // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ F. Sherwood Rowland // Музей Саламона Гугенхайма — 1937. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10498496"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q201469"></a>
↑ UC Irvine Nobel winner F. Sherwood Rowland dies Праверана 5 ліпеня 2012.
↑ ^а ^б ^в NNDB — 2002.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>
↑ Rowland; Frank Sherwood (1927—2012) Архівавана 10 лістапада 2021. (англ.)
↑ Mario Molina and F.S. Rowland. Stratospheric Sink for Chlorofluoromethanes: Chlorine Atom-Catalysed Destruction of Ozone (нявызн.) 810-2. Nature 249 (28 чэрвеня 1974). doi:10.1038/249810a0.
↑ World Scientists' Warning To Humanity (англ.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 6 кастрычніка 2021. Праверана 17 мая 2019.
↑ Lenta.ru: Прогресс: В США скончался «разрушитель» озонового слоя Земли

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Stephen O. Andersen and Marco Gonzalez Frank Sherwood Rowland(англ.) // Physics Today. — 2012. — Vol. 65. — P. 70. — DOI:10.1063/PT.3.1759(недаступная спасылка)

Спасылка[правіць | правіць зыходнік]

Інфармацыя на сайце Нобелеўскага камітэта (англ.)

[_df0fd7798ca62f1c-1] а ^б F. Sherwood Rowland // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[_af64d41b8123eebe-2] F. Sherwood Rowland // Музей Саламона Гугенхайма — 1937. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10498496"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q201469"></a>

[_ccda298c60b6b679-3] UC Irvine Nobel winner F. Sherwood Rowland dies Праверана 5 ліпеня 2012.

[_6f91517a68bd0f9b-4] а ^б ^в NNDB — 2002.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1373513"></a>

[5] Rowland; Frank Sherwood (1927—2012) Архівавана 10 лістапада 2021. (англ.)

[6] Mario Molina and F.S. Rowland. Stratospheric Sink for Chlorofluoromethanes: Chlorine Atom-Catalysed Destruction of Ozone (нявызн.) 810-2. Nature 249 (28 чэрвеня 1974). doi:10.1038/249810a0.

[7] World Scientists' Warning To Humanity (англ.)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 6 кастрычніка 2021. Праверана 17 мая 2019.

[8] Lenta.ru: Прогресс: В США скончался «разрушитель» озонового слоя Земли

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]