Італьянская сацыяльная рэспубліка

Італьянская сацыяльная рэспубліка
	Рэспубліка
Італьянская сацыяльная рэспубліка
	Repubblica Sociale Italiana
Герб	Сцяг
	Гімн: «Giovinezza»
	; Тэрыторыя ІСР у 1943 годзе. Зялёным колерам вылучаны германскія «аперацыйныя зоны», дэ-факта анексаваныя Трэцім рэйхам
< > 23 верасня 1943; — 25 красавіка 1945 ;
Сталіца	Рым (дэ-юрэ)
Мова(ы)	Італьянская
Афіцыйная мова	італьянская мова
Рэлігія	Каталіцтва
Грашовая адзінка	Італьянская ліра
Форма кіравання	Прэзідэнцкая рэспубліка (дэ-юрэ); Аднапартыйная рэспубліка (дэ-факта)
Кіраўнікі дзяржавы
Кіраўнік дзяржавы і ўрада
• 1943—1945	Беніта Мусаліні
Генеральны сакратар РФП
• 1943—1945	Алесандра Паваліні
Гісторыя
• 12 верасня 1943	Аперацыя «Дуб»
• 23 верасня 1943	Стварэнне ўрада
• 29 красавіка — 2 мая 1945	Спыненне існавання
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Італьянская сацыяльная рэспубліка (італ.: Repubblica Sociale Italiana), неафіцыйна вядомая па назве сваёй сталіцы як Рэспубліка Сало́ (італ.: Repubblica di Salò) — марыянетачная дзяржава^[1]^[2]^[3]^[4]^[5], утвораная ў верасні 1943 года на акупаванай Германіяй тэрыторыі паўночнай (і часткова цэнтральнай) Італіі. Створана пасля вызвалення нямецкім спецпрызнам з-пад арышту італьянскага дыктатара Беніта Мусаліні, які і ўзначаліў новы ўрад, а зноў створаная Рэспубліканская фашысцкая партыя (пераемнік Нацыянальнай фашысцкай партыі) стала кіруючай і адзінай законнай у краіне. Фармальна ІСР была незалежнай дзяржавай, фактычна падтрымлівалася дзякуючы знаходжанню ў гэтым рэгіёне нямецкіх войскаў.

Урад рэспублікі абвясціў сябе адзіным законным італьянскім урадам і не прызнаваў заключанага новым італьянскім урадам у верасні 1943 года перамір'я з саюзнікамі, абвясціўшы караля Віктара Эмануіла III здраднікам.

Да чэрвеня 1944 рэспубліка валодала адноснай самастойнасцю ва ўнутранай палітыцы і нават змагла ажыццявіць шэраг праектаў (напрыклад сацыялізацыю эканомікі), але паступовы распад рэспублікі пад націскам войскаў саюзнікаў і італьянскага супраціўлення ўзмацняў яе залежнасць ад германскага ўрада^[6].

Дзяржава спыніла сваё існаванне ў апошніх чыслах красавіка 1945 года, калі капітулявалі рэшткі нямецкіх войскаў на тэрыторыі Італіі. Шматлікія былыя лідары рэспублікі былі захоплены і пакараны смерцю італьянскімі партызанамі, уключаючы Мусаліні.

Перадгісторыя

Пасля таго, як войска саюзнікаў уварвалася на Сіцылію, Вялікая фашыская рада ў ліпені 1943 пад старшынствам Дзіна Грандзі пры падтрымцы караля Віктара Эмануіла III зрынуў і арыштаваў Беніта Мусаліні. Новы ўрад маршала П’етра Бадолья пачаў перамовы з уладамі саюзных дзяржаў.

У падзеі хутка ўмяшалася Германія, якая акупавала поўнач Італіі. Мусаліні быў вызвалены нямецкімі парашутнікамі пад кіраўніцтвам Ота Скарцэні і дастаўленыя ў зону акупацыі. 23 верасня 1943 годзе Мусаліні абвясціў, што пераварот, накіраваны супраць яго, патрываў няўдачу, і што яго рэжым працягваецца ўжо ў выглядзе рэспублікі.

Італьянская сацыяльная рэспубліка

Афіцыйнай сталіцай рэспублікі быў Рым^[7], неўзабаве пасля абвяшчэння рэспублікі ўзяты войскамі саюзнікаў. Звычайна фактычнай сталіцай рэспублікі завуць Сало, маленькае мястэчка ў Ламбардыі (правінцыя Брэшыя) на возеры Гарда, аднак гэта не зусім дакладна, паколькі штаб-кватэры і філіялы міністэрстваў, кіраванняў узброенымі сіламі, дзяржаўных СМІ і іншых істытуцыянальных органаў былі размешчаны па ўсёй Паўночнай Італіі. Так, у Венецыі была размешчана Палата фасцыяў і карпарацый і італьянская дзяржаўная радыёвяшчальная карпарацыя EIAR, у Вероне Міністэрства Камунікацый, у Крэмоне Міністэрства Юстыцыі і гэтак далей. У самім Сало знаходзілася Міністэрства Замежных спраў, Міністэрства Народнай культуры, Цэнтральнае тэлеграфнае прэс-агенцтва і журналісцкі пул, штаб-кватэры Нацыянальнай рэспубліканскай гвардыі, Рэспубліканскай паліцыі, Аўтаномнага мабільнага легіёна імя Эторэ Муці, Дзясятай флатыліі MAS і гарнізон Чорных брыгад. Рада Міністраў знаходзіўся ў Гарньяна, а рэзідэнцыя Дучэ ў Мілане. Мусаліні сфарміраваў урад, які ўключаў некаторых членаў яго апошняга кабінета пры каралю (у прыватнасці, ваеннага міністра маршала Грацыяні).

Неўзабаве пасля стварэння, новая дзяржава была вымушана, фактычна, саступіць Трыест, Істрыю і Паўднёвы Ціроль (гэта значыць італьянскія тэрыторыі, да 1918 якія ўваходзілі ў Аўстра-Венгрыю) немцам (яны былі раней уключаны ў альпійскую і адрыятычную «аперацыйныя зоны» Трэцяга рэйха і толькі фармальна датычыліся да Італіі).

Пасля таго, як саюзнікі і байцы Супрацівы выцеснілі немцаў з Італіі, рэспубліка Сало спыніла існаванне, а дучэ быў расстраляны партызанамі пад Міланам; асобна ад яго былі пакараны два дзясятка іншых дзеячаў фашыскага рэжыму (Старачэ, Буфарыні-Гвідзі, Фарыначы і інш.).

Галерэя

Сцяг узброеных сіл Італьянскай сацыяльнай рэспублікі з 1 снежня 1943 г. па 5 мая 1944 г.
Сцяг узброеных сіл Італьянскай сацыяльнай рэспублікі з 6 мая 1944 г. па 3 мая 1945 г.

Выяўленне часу ў мастацтве

Рэспубліка Сало вядомая як месца дзеяння скандальнага мастацкага фільму П'ера Паўла Пазаліні «Сало, ці 120 дзён Садома» (1975).

Заўвагі

↑ Рым з’яўляўся афіцыйнай сталіцай, што было ў прыватнасці адлюстравана ў праекце канстытуцыі ІСР. У чэрвені 1944 года перайшоў пад кантроль войскаў саюзнікаў. Фактычнай сталіцай рэспублікі з’яўляўся невялікі горад Сало на поўначы Італіі, пазней сталіца была перанесена ў Мілан

Крыніцы

↑ Випперман В. Европейский фашизм в сравнении 1922-1982 / Пер. с немецкого А. И. Федорова. — Новосибирск: Сибирский хронограф, 2000
↑ Ричард Эванс Третий рейх. Дни войны: 1939-1945 — Астрель, У-Фактория, 2011. — С. 515
↑ МУССОЛИНИ (Mussolini) Бенито. Большой Энциклопедический словарь. 2000
↑ Уильям Ширер. Взлёт и падение Третьего рейха, том 2. Пер. с англ./Под ред. О. А. Ржешевского. -М.: Воениздат, 1991
↑ Pauley, Bruce F. (2003), Hitler, Stalin and Mussolini: Totalitarianism in the Twentieth Century Italy (2nd ed.), Wheeling: Harlan Davidson, p. 228, ISBN 0-88295-993-X.
↑ Диссертация на тему «История Итальянской Социальной Республики» автореферат по специальности ВАК 07.00.03 — Всеобщая история (соответствующего периода) | disserCat — электронн …
↑ Праект Канстытуцыі Італьянскай сацыяльнай рэспублікі, ст. 4.

Літаратура

Чиано Галеаццо, Дневник фашиста. 1939—1943. М.: Издательство «Плацъ», Серия «Первоисточники новейшей истории», 2010, 676 с. ISBN 978-5-903514-02-1

Дакументы

Italia, Repubblica Sociale — Progetto di Costituzione — праект Канстытуцыі Італьянскай сацыяльнай рэспублікі
Справаздачы пра стан італьянскай прэсы, пра культурныя каштоўнасці, пра «масонскія ложы», «яўрэйскіх дзеячах», псіхалагічныя характарыстыкі італьянскага народа(недаступная спасылка)

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Італьянская сацыяльная рэспубліка
А.Г. Несцераў Італьянская Сацыяльная Рэспубліка і Ватыкан: рэспубліканскі фашызм і каталіцкая царква Архівавана 14 ліпеня 2012.
А.Г. Несцераў Краіны Цэнтральнай Еўропы ў вонкавай палітыцы Італьянскай Сацыяльнай Рэспублікі (верасень 1943 — красавік 1945 г.) Архівавана 14 ліпеня 2012.

[1] Рым з’яўляўся афіцыйнай сталіцай, што было ў прыватнасці адлюстравана ў праекце канстытуцыі ІСР. У чэрвені 1944 года перайшоў пад кантроль войскаў саюзнікаў. Фактычнай сталіцай рэспублікі з’яўляўся невялікі горад Сало на поўначы Італіі, пазней сталіца была перанесена ў Мілан

[2] Випперман В. Европейский фашизм в сравнении 1922-1982 / Пер. с немецкого А. И. Федорова. — Новосибирск: Сибирский хронограф, 2000

[3] Ричард Эванс Третий рейх. Дни войны: 1939-1945 — Астрель, У-Фактория, 2011. — С. 515

[4] МУССОЛИНИ (Mussolini) Бенито. Большой Энциклопедический словарь. 2000

[5] Уильям Ширер. Взлёт и падение Третьего рейха, том 2. Пер. с англ./Под ред. О. А. Ржешевского. -М.: Воениздат, 1991

[Pauley_p228-6] Pauley, Bruce F. (2003), Hitler, Stalin and Mussolini: Totalitarianism in the Twentieth Century Italy (2nd ed.), Wheeling: Harlan Davidson, p. 228, ISBN 0-88295-993-X.

[7] Диссертация на тему «История Итальянской Социальной Республики» автореферат по специальности ВАК 07.00.03 — Всеобщая история (соответствующего периода) | disserCat — электронн …

[8] Праект Канстытуцыі Італьянскай сацыяльнай рэспублікі, ст. 4.

[заўв 1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]