Італьянская сацыяльная рэспубліка
| Рэспубліка | |||||
| Італьянская сацыяльная рэспубліка | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Repubblica Sociale Italiana | |||||
|
|||||
| Гімн: «Giovinezza» | |||||
 Тэрыторыя ІСР у 1943 годзе. Зялёным колерам вылучаны германскія «аперацыйныя зоны», дэ-факта анексаваныя Трэцім рэйхам |
|||||
|
|
|||||
| Сталіца | Рым (дэ-юрэ)[1] | ||||
| Мова(ы) | Італьянская | ||||
| Афіцыйная мова | італьянская мова | ||||
| Рэлігія | Каталіцтва | ||||
| Грашовая адзінка | Італьянская ліра | ||||
| Форма кіравання |
Прэзідэнцкая рэспубліка (дэ-юрэ) Аднапартыйная рэспубліка (дэ-факта) |
||||
| Кіраўнікі дзяржавы | |||||
| Кіраўнік дзяржавы і ўрада | |||||
| • 1943—1945 | Беніта Мусаліні | ||||
| Генеральны сакратар РФП | |||||
| • 1943—1945 | Алесандра Паваліні | ||||
| Гісторыя | |||||
| • 12 верасня 1943 | Аперацыя «Дуб» | ||||
| • 23 верасня 1943 | Стварэнне ўрада | ||||
| • 29 красавіка — 2 мая 1945 | Спыненне існавання | ||||
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |||||
Італьянская сацыяльная рэспубліка (італ.: Repubblica Sociale Italiana), неафіцыйна вядомая па назве сваёй сталіцы як Рэспубліка Сало́ (італ.: Repubblica di Salò) — марыянетачная дзяржава[1][2][3][4][5], утвораная ў верасні 1943 года на акупаванай Германіяй тэрыторыі паўночнай (і часткова цэнтральнай) Італіі. Створана пасля вызвалення нямецкім спецпрызнам з-пад арышту італьянскага дыктатара Беніта Мусаліні, які і ўзначаліў новы ўрад, а зноў створаная Рэспубліканская фашысцкая партыя (пераемнік Нацыянальнай фашысцкай партыі) стала кіруючай і адзінай законнай у краіне. Фармальна ІСР была незалежнай дзяржавай, фактычна падтрымлівалася дзякуючы знаходжанню ў гэтым рэгіёне нямецкіх войскаў.
Урад рэспублікі абвясціў сябе адзіным законным італьянскім урадам і не прызнаваў заключанага новым італьянскім урадам у верасні 1943 года перамір'я з саюзнікамі, абвясціўшы караля Віктара Эмануіла III здраднікам.
Да чэрвеня 1944 рэспубліка валодала адноснай самастойнасцю ва ўнутранай палітыцы і нават змагла ажыццявіць шэраг праектаў (напрыклад сацыялізацыю эканомікі), але паступовы распад рэспублікі пад націскам войскаў саюзнікаў і італьянскага супраціўлення ўзмацняў яе залежнасць ад германскага ўрада[6].
Дзяржава спыніла сваё існаванне ў апошніх чыслах красавіка 1945 года, калі капітулявалі рэшткі нямецкіх войскаў на тэрыторыі Італіі. Шматлікія былыя лідары рэспублікі былі захоплены і пакараны смерцю італьянскімі партызанамі, уключаючы Мусаліні.
Перадгісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Пасля таго, як войска саюзнікаў уварвалася на Сіцылію, Вялікая фашыская рада ў ліпені 1943 пад старшынствам Дзіна Грандзі пры падтрымцы караля Віктара Эмануіла III зрынуў і арыштаваў Беніта Мусаліні. Новы ўрад маршала П’етра Бадолья пачаў перамовы з уладамі саюзных дзяржаў.
У падзеі хутка ўмяшалася Германія, якая акупавала поўнач Італіі. Мусаліні быў вызвалены нямецкімі парашутнікамі пад кіраўніцтвам Ота Скарцэні і дастаўленыя ў зону акупацыі. 23 верасня 1943 годзе Мусаліні абвясціў, што пераварот, накіраваны супраць яго, патрываў няўдачу, і што яго рэжым працягваецца ўжо ў выглядзе рэспублікі.
Італьянская сацыяльная рэспубліка[правіць | правіць зыходнік]
Афіцыйнай сталіцай рэспублікі быў Рым[7], неўзабаве пасля абвяшчэння рэспублікі ўзяты войскамі саюзнікаў. Звычайна фактычнай сталіцай рэспублікі завуць Сало, маленькае мястэчка ў Ламбардыі (правінцыя Брэшыя) на возеры Гарда, аднак гэта не зусім дакладна, паколькі штаб-кватэры і філіялы міністэрстваў, кіраванняў узброенымі сіламі, дзяржаўных СМІ і іншых істытуцыянальных органаў былі размешчаны па ўсёй Паўночнай Італіі. Так, у Венецыі была размешчана Палата фасцыяў і карпарацый і італьянская дзяржаўная радыёвяшчальная карпарацыя EIAR, у Вероне Міністэрства Камунікацый, у Крэмоне Міністэрства Юстыцыі і гэтак далей. У самім Сало знаходзілася Міністэрства Замежных спраў, Міністэрства Народнай культуры, Цэнтральнае тэлеграфнае прэс-агенцтва і журналісцкі пул, штаб-кватэры Нацыянальнай рэспубліканскай гвардыі, Рэспубліканскай паліцыі, Аўтаномнага мабільнага легіёна імя Эторэ Муці, Дзясятай флатыліі MAS і гарнізон Чорных брыгад. Рада Міністраў знаходзіўся ў Гарньяна, а рэзідэнцыя Дучэ ў Мілане. Мусаліні сфарміраваў урад, які ўключаў некаторых членаў яго апошняга кабінета пры каралю (у прыватнасці, ваеннага міністра маршала Грацыяні).
Неўзабаве пасля стварэння, новая дзяржава была вымушана, фактычна, саступіць Трыест, Істрыю і Паўднёвы Ціроль (гэта значыць італьянскія тэрыторыі, да 1918 якія ўваходзілі ў Аўстра-Венгрыю) немцам (яны былі раней уключаны ў альпійскую і адрыятычную «аперацыйныя зоны» Трэцяга рэйха і толькі фармальна датычыліся да Італіі).
Пасля таго, як саюзнікі і байцы Супрацівы выцеснілі немцаў з Італіі, рэспубліка Сало спыніла існаванне, а дучэ быў расстраляны партызанамі пад Міланам; асобна ад яго былі пакараны два дзясятка іншых дзеячаў фашыскага рэжыму (Старачэ, Буфарыні-Гвідзі, Фарыначы і інш.).
Галерэя[правіць | правіць зыходнік]
Сцяг узброеных сіл Італьянскай сацыяльнай рэспублікі з 1 снежня 1943 г. па 5 мая 1944 г.
Сцяг узброеных сіл Італьянскай сацыяльнай рэспублікі з 6 мая 1944 г. па 3 мая 1945 г.
.png)
Выяўленне часу ў мастацтве[правіць | правіць зыходнік]
Рэспубліка Сало вядомая як месца дзеяьння скандальнага мастацкага фільму П'ера Паўла Пазаліні «Сало, ці 120 дзён Садома» (1975).
Зноскі
- ↑ Випперман В. Европейский фашизм в сравнении 1922-1982 / Пер. с немецкого А. И. Федорова. — Новосибирск: Сибирский хронограф, 2000
- ↑ Ричард Эванс Третий рейх. Дни войны: 1939-1945 — Астрель, У-Фактория, 2011. — С. 515
- ↑ МУССОЛИНИ (Mussolini) Бенито. Большой Энциклопедический словарь. 2000
- ↑ Уильям Ширер. Взлёт и падение Третьего рейха, том 2. Пер. с англ./Под ред. О. А. Ржешевского. -М.: Воениздат, 1991
- ↑ Pauley, Bruce F. (2003). Hitler, Stalin and Mussolini: Totalitarianism in the Twentieth Century Italy (2nd ed.). Wheeling: Harlan Davidson. p. 228. ISBN 0-88295-993-X. https://archive.org/details/hitlerstalinmuss02edpaul_m6u1..
- ↑ Диссертация на тему «История Итальянской Социальной Республики» автореферат по специальности ВАК 07.00.03 — Всеобщая история (соответствующего периода) | disserCat — электронн …
- ↑ Праект Канстытуцыі Італьянскай сацыяльнай рэспублікі, ст. 4.
Літаратура[правіць | правіць зыходнік]
- Чиано Галеаццо, Дневник фашиста. 1939—1943. М.: Издательство «Плацъ», Серия «Первоисточники новейшей истории», 2010, 676 с. ISBN 978-5-903514-02-1
Дакументы[правіць | правіць зыходнік]
- Italia, Repubblica Sociale — Progetto di Costituzione — праект Канстытуцыі Італьянскай сацыяльнай рэспублікі
- =Справаздачы пра стан італьянскай прэсы, пра культурныя каштоўнасці, пра «масонскія ложы», «яўрэйскіх дзеячах», псіхалагічныя характарыстыкі італьянскага народа|description=Нямецкія дакументы Аператыўнага штаба рейхcлятера Розенберга(недаступная спасылка)
Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Італьянская сацыяльная рэспубліка- А.Г. Несцераў Італьянская Сацыяльная Рэспубліка і Ватыкан: рэспубліканскі фашызм і каталіцкая царква Архівавана 14 ліпеня 2012.
- А.Г. Несцераў Краіны Цэнтральнай Еўропы ў вонкавай палітыцы Італьянскай Сацыяльнай Рэспублікі (верасень 1943 — красавік 1945 г.) Архівавана 14 ліпеня 2012.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
