Ямная культура: Розніца паміж версіямі

Ямная культура
Бронзавы век
Ямная культура; Бронзавы век
	Ямная кераміка з калекцыі Эрмітажа
Геаграфічны рэгіён	Усходняя Еўропа
Лакалізацыя	Украіна, Расія
Датаванне	3200 да н.э. — 2300 да н.э.
Носьбіты	індаеўрапейцы
Тып гаспадаркі	жывёлагадоўля
Даследчыкі	В. А. Гарадцоў, Л. С. Клейн
Пераемнасць
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 23:38, 28 лютага 2021

Я́мная культура — археалагічная культура бронзавага веку ва Усходняй Еўропе. Ахоплівала значныя тэрыторыі ад Днястра на захадзе да паўднёвага Урала на ўсходзе. Перыяд існавання — каля 3200 - 2300 гг. да н.э.

Паходжанне

Паводле курганнай гіпотэзы Марыі Гімбутас^[1], Ямная культура належыла непасрэдным продкам індаеўрапейцаў. Дзякуючы асваенню конегадоўлі і выкарыстанню вазоў яны здолелі прасунуцца з тэрыторыі Прычарнамор'я на іншыя землі. Леў Клейн, які сам займаўся раскопкамі помнікаў Ямнай культуры і вылучыў з яе складу заходнюю Нерушайскую культуру, лічыць, што Ямная культура — радзіма ранніх арыяў^[2].

Даследаванні палеагенетыкаў 2015 г. паказалі, што заснавальнікамі Ямнай культуры былі выхадцы з трох розных папуляцый^[3]. Аснову складалі мясцовыя паляўнічыя і збіральнікі, носьбіты генома, блізкага да сучасных індаеўрапейскіх народаў. 15 - 25% генома належыла насельніцтву, якое мігрыравала з усходняга Закаўказзя. Мяркуецца, што яно заснавала Хвалынскую культуру, продкавую ў адносінах да Ямнай. Меншасць (6% генома) належыла паляўнічым і збіральнікам з Заходняй Еўропы.

Перыядызацыя

У існаванні Ямнай культуры археолагамі вылучаюцца наступныя перыяды^[4]:

Ранні (да сярэдзіны 3 тысячагоддзя да н. э.), які вызначаецца аднастайнымі пахаваннямі з ляжалымі на спіне і афарбаванымі охрай касцякамі, арыентаванымі галавой на ўсход, керамічнымі пасудзінамі з высокім горлам, накольчатым і штампаваным арнаментам, вырабамі з каменю, косці і ракавін пры амаль поўнай адсутнасці металічных вырабаў.
Другі (трэцяя - чацвёртая чвэрці 3 тысячагоддзя да н. э.): узнікненне лакальных адрозненняў, у Прычарнамор'і з'яўляюцца пахаванні галавой на захад, яйкападобныя пасудзіны з нізкім горлам, чыгуны з плоскім дном, шнуравы арнамент, медныя вырабы.
Трэці (канец 3 тысячагоддзя - 2 тысячагоддзе да н. э.): павелічэнне лакальных адрозненняў, пахаванні без охры і ўстойлівай арыентацыі, кераміка з плоскім дном, вялікія медныя вырабы (сякеры, молаты), касцяныя ўпрыгожванні з молатападобнымі шпількамі, вазы з суцэльнымі коламі.

Літаратура

Дук, Д. У. Археалогія : вучэб.-метад. комплекс. / Д. У. Дук. – Наваполацк : ПДУ, 2009. ISBN 978-985-418-818-8
Mallory, J. P. Encyclopedia of Indo-European Culture. / J. P. Mallory, Douglas Q. Adams. – London and Chicago : Fitzroy Dearborn Publishers, 1997. ISBN 1-884964-98-2

Спасылкі

Зноскі

[1] КУРГАННАЯ ГІПОТЭЗА - Радзіма мая – Беларусь

[2] Л. С. Клейн, Древние миграции и происхождение индоевропейских народов

[3] Yamna Culture (c. 3500-2500 BCE)

[4] Ямная культура

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Радок 22: / Радок 22: @@
 Паводле курганнай [[гіпотэза|гіпотэзы]] [[Марыя Гімбутас|Марыі Гімбутас]]<ref>[http://galinaartemenko.livejournal.com/637039.html КУРГАННАЯ ГІПОТЭЗА - Радзіма мая – Беларусь]</ref>, Ямная культура належыла непасрэдным продкам [[індаеўрапейцы|індаеўрапейцаў]]. Дзякуючы асваенню конегадоўлі і выкарыстанню вазоў яны здолелі прасунуцца з тэрыторыі [[Прычарнамор'е|Прычарнамор'я]] на іншыя землі. [[Леў Самуілавіч Клейн|Леў Клейн]], які сам займаўся раскопкамі помнікаў Ямнай культуры і вылучыў з яе складу заходнюю Нерушайскую культуру, лічыць, што Ямная культура — радзіма ранніх [[арыі|арыяў]]<ref>[http://www.archaeology.ru/Download/Klejn/Klejn_2007_Drevnie_migratsii.pdf Л. С. Клейн, Древние миграции и происхождение индоевропейских народов]</ref>.
-Даследаванні [[палеагенетыка|палеагенетыкаў]] [[2015]] г. паказалі, што заснавальнікамі Ямнай культуры былі выхадцы з трох розных папуляцый<ref>[http://www.eupedia.com/genetics/yamna_culture.shtml Yamna Culture (c. 3500-2500 BCE)]</ref>. Аснову складалі мясцовыя [[паляванне|паляўнічыя]] і [[збіральніцтва|збіральнікі]], носьбіты [[геном]]а, блізкага да сучасных індаеўрапейскіх народаў. 15 - 25% генома належыла насельніцтву, якое мігрыравала з усходняга [[Закаўказзе|Закаўказзя]]. Мяркуецца, што яно заснавала [[Хвалынская археалагічная культура|Хвалынскую культуру]], продкавую ў адносінах да Ямнай. Меньшасць (6% генома) належыла паляўнічым і збіральнікам з [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропы]].
+Даследаванні [[палеагенетыка]]ў [[2015]] г. паказалі, што заснавальнікамі Ямнай культуры былі выхадцы з трох розных папуляцый<ref>[http://www.eupedia.com/genetics/yamna_culture.shtml Yamna Culture (c. 3500-2500 BCE)]</ref>. Аснову складалі мясцовыя [[паляванне|паляўнічыя]] і [[збіральніцтва|збіральнікі]], носьбіты [[геном]]а, блізкага да сучасных індаеўрапейскіх народаў. 15 - 25% генома належыла насельніцтву, якое мігрыравала з усходняга [[Закаўказзе|Закаўказзя]]. Мяркуецца, што яно заснавала [[Хвалынская археалагічная культура|Хвалынскую культуру]], продкавую ў адносінах да Ямнай. Меншасць (6% генома) належыла паляўнічым і збіральнікам з [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропы]].
 == Перыядызацыя ==