Еўракамунізм

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі

Еўракамунізм — тэрмін, які пазначае палітычныя змены, якія адбыліся ў камуністычных партыях Заходняй Еўропы (асабліва французскай, італьянскай, іспанскай і брытанскай) на працягу 1970-х гг., уключаючы распрацоўку нацыянальных, ліберальных і дэмакратычных стратэгій для дасягнення сацыялізму. У кнізе «Еўракамунізм і дзяржава» (1977) Сант'яга Карыльё — іспанскі камуністычны лідар — адхіліў расійскую мадэль рэвалюцыйнага сацыялістычнага развіцця як неадпаведную з часовым капіталістычным грамадствам. Адзіны шлях камуністычных партый — «дэмакратычны, шматпартыйны,

Канцэпцыя
Ідэалогіі
Інтэрнацыяналы
Асобы
Іншае

парламенцкі». Еўракамуністы падкрэслівалі сваю незалежнасць ад савецкага ўрада, які крытыкаваўся за ўнутраныя рэпрэсіі ў дачыненні да дысідэнтаў і за ваеннае ўварванне ў Чэхаславакію ў 1968 г.[1]

Тэзісы еўракамунізма

Для еўракамунізма характэрныя тры асноўныя тэзісы:

  • СССР — не адзіная мадэль сацыялістычных пераўтварэнняў. Кожная партыя дзейнічае ў спецыфічных нацыянальных умовах і павінна распрацоўваць праграмы ў адпаведнасці з гэтымі ўмовамі.
  • Неабходна аб'яднанне ўсіх прагрэсіўных сіл (рабочыя, сяляне, інтэлігенцыя, студэнцтва, жанчыны, служыцелі царквы, прадстаўнікі сярэдніх класаў) «у імя дэмакратычнага і сацыялістычнага абнаўлення грамадства», для ізаляцыі рэакцыйных груп і для супрацьстаяння «няздольнасці капіталізму задаволіць агульныя патрэбы развіцця грамадства»
  • Камуністычныя партыі павінны перабудавацца, дэмакратызаваць аргструктуры і ўвесці ва ўжытак унутрыпартыйныя дыскусіі. Ім варта прызнаць уплыў змяніўшыхся эканамічных адносін на структуру класаў (скарачэнне колькасці традыцыйнага працоўнага класа і з'яўленне новых груп) і трансфармавацца, інакш ёсць рызыка страціць як свой законны статус, так і выбаршчыкаў. Кампартыя Італіі спрабавала пайсці на «гістарычны кампраміс» з хрысціянскімі дэмакратамі, што, магчыма, дазволіла б ёй увайсці ва ўрад. Аднак гэтая спроба была блакаваная забойствам Альда Мора ў 1978 г.[2]

Гісторыя еўракамунізму[правіць | правіць зыходнік]

"Пражская вясна"[правіць | правіць зыходнік]

Пражская вясна, а ў прыватнасці яе падаўленне савецкімі войскамі, стала паваротным момантам для камуністычнага лагеру. Лідар Румыніі, Нікалае Чаўшэску, раскрытыкаваў савецкае кіраўніцтва, тым самым падтрымаў дзеяньні Аляксандра Дубчака. Тое ж самае зрабілі камуністычныя партыі Францыі, Італіі, Іспаніі, Фінляндыі[3]. Менавіта пасля "пражскай вясны" ў кампартыях Заходняй Еўропы і пачаліся еўракамуністычныя перамены

Перамены ў заходнееўрапейскіх камуністычных партыях[правіць | правіць зыходнік]

Некаторыя камуністычныя партыі з моцнай падтрымкай насельніцтва, у прыватнасці Італьянская камуністычная партыя і Камуністычная партыя Іспаніі прыняла еўракамунізм з вялікім энтузіязмам. У Камуністычнай партыя Фінляндыі дамінавалі еўракамуністы. У 1980-я гады традыцыйная, прасавецкія фракцыя адкалолася, называючы галоўнаю частку партыі рэвізіяністамі. Па меншай меры адна масавая партыя, Французская камуністычная партыя (ФКП) і многія дробныя партыі рашуча выступалі супраць еўракамунізму да канца СССР (хоць ФКП зрабіла кароткі паварот да еўракамунізму ў сярэдзіне-канцы 1970-х гадоў).

Далнейшае развіццё[правіць | правіць зыходнік]

Еўракамунізм шмат у чым быў толькі плацдармам для змены палітычнай структуры еўрапейскіх левых. Некаторыя - у асноўным італьянцы - сталі сацыял-дэмакратамі, у той час як іншыя, як галандская кампартыя, сталі "зялёнымі", а французская кампартыя вынікала савецкім указанням на працягу 1980-ых.

Ідэі еўракамунізму выйгралі па меншай меры, частковае прызнанне за межамі Заходняй Еўропы. Вядомымі рухамі за межамі Еўропы былі: Рух за сацыялізм (Венесуэла), Японская Камуністычная партыя, Камуністычная партыя Мексікі і Камуністычная партыя Аўстраліі[4]. Міхаіл Гарбачоў у сваіх мемуарах таксама ставіцца станоўча да еўракамунізму.

Распад Савецкага Саюза і канец халоднай вайны паставіла практычна ўсе левыя партыі ў Еўропе ў цяжкае становішча. Некаторыя з іх зрабілі неаліберальныя рэформы, некаторыя еўракамуністы перажылі раскол з правымі фракцыямі, некаторыя прынялі сацыял-дэмакратыю як галоўную ідэю, але і шмат партый імкнуліся захаваць некаторыя камуністычныя пазіцыі.

Крытыка еўракамунізму[правіць | правіць зыходнік]

Крытыкі еўракамунізму зыходзіць з двух бакоў - з левай і правай. Так, левыя крытыкі (трацкісты, хаджаісты і пр.) абвінавачваюць еўракамунізм у нацыяналізме і антыкамунізме[5]. Правыя крытыкі абвінавачвалі еўракамунізм і еўракамуністаў у нежаданні спыняць супрацоўніцтва з СССР.

Еўракамуністычныя партыі[правіць | правіць зыходнік]

Гл.таксама[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

  1. ↑ Вызначэнне
  2. ↑ Тэзісы
  3. ↑ Хитченс, Крыстафер (25 жніўня 2008 года). "Слоўная рэвалюцыя. Як Пражская вясна зламаў галоўную спружыну сусветнага камунізму".
  4. ↑ Бухарын Н. І. Выбраныя працы аб стане і пераходу да сацыялізму. Армонк, N.Y.: М.Е. Шарп, 1982. р. XXI
  5. ↑ Энвэр Ходжа «Еўракамунізм - гэта антыкамунізм»
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Еўракамунізм&oldid=4425228"