Марсель Грыёль

Марсель Грыёль
Marcel Griaule
Фота 1931 г.
Дата нараджэння	16 мая 1898(1898-05-16)[…]
Месца нараджэння	Эзі-сюр-Армансон[d], canton of Ancy-le-Franc[d], Акруга Авалон, дэпартамент Ёна, рэгіён Бургундыя, Метраполія Францыі, Францыя
Дата смерці	23 лютага 1956(1956-02-23)[…] (57 гадоў)
Месца смерці	Парыж, дэпартамент Сена, Францыя
Грамадзянства	Францыя
Род дзейнасці	антраполаг
Навуковая сфера	Этнаграфія, археалогія, афрыканістыка
Месца працы	Парыжскі ўніверсітэт
Навуковая ступень	доктар гуманітарных навук
Альма-матар	Нацыянальны інстытут усходніх моў і цывілізацый[d] Практычная школа вышэйшых даследаванняў[d] Ліцэй Людовіка Вялікага[d]
Вядомы як	папулярызатар культуры дагонаў
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Марсель Грыёль (фр.: Marcel Griaule; 16 мая 1898 — 23 лютага 1956) — французскі археолаг і этнограф-афрыканіст, мовазнавец, пісьменнік.

Біяграфія

Нарадзіўся ў дэпартаменце Ёна ў Бургундыі. Яго мару стаць інжынерам перарвала I сусветная вайна, падчас якой у якасці добраахвотніка служыў у артылерыі і ВПС Францыі. Падчас службы напісаў 2 кнігі, прысвечаныя ваеннай авіяцыі.

У 1922—1927 гг. вывучаў мову амхара ў Нацыянальнай школе жывых усходніх моў, пасля чаго наведаў з навуковай місіяй Эфіопію.

У 1931—1933 гг. арганізаваў і ўзначаліў трансафрыканскую навуковую місію з Дакара ў Джыбуці.

У 1935 г. падтрымаў барацьбу Эфіопіі за незалежнасць супраць Італіі. Сустракаўся з Хайле Селасіе I падчас яго наведвання Парыжа, склаў для яго прамову ў Лізе Нацый. У 1936 г. апублікаваў маніфест «Мядзведжая скура», накіраваны супраць спроб некаторых французскіх інтэлектуалаў апраўдаць акупацыю Эфіопіі.

У 1935—1939 гг. здзейсніў 5 экспедыцый у Заходнюю Афрыку агульнай працягласцю больш за 85 000 км. У гэты перыяд яго асноўны навуковы інтарэс засяродзіўся на дагонах. У 1938 г. абараніў доктарскую дысертацыю, прысвечаную гульням і маскам дагонаў.

У пачатку II сусветнай вайны быў афіцэрам авіяцыі, у 1940 г. быў узнагароджаны ваенным крыжом, але пасля капітуляцыі Францыі ў чэрвені 1940 г. быў дэмабілізаваны. У снежні 1940 г. стаў галоўным сакратаром у Інстытуце этналогіі Парыжскага ўніверсітэта. За сваю грамадскую і навуковую працу крытыкаваўся калабарацыянісцкімі сродкамі масавай інфармацыі. У 1944 г. быў рэмабілізаваны Ш. дэ Голем. Тым не меней, пасля заканчэння вайны быў адхілены на некалькі месяцаў ад пасады, яго дзейнасць падчас акупацыі расследавала спецыяльная камісія, якая ў выніку цалкам яго апраўдала.

Пасля II сусветнай вайны быў дарадцам Французскага Саюза, выкладаў у Парыжскім універсітэце, удзельнічаў у распрацоўцы канцэпцыі ўстойлівага развіцця.

Навуковыя погляды

Навуковая дзейнасць Марселя Грыёля спрыяла пашырэнню ведаў аб афрыканскай гісторыі і культуры не толькі сярод спецыялістаў, але і шырокай публікі Францыі. Ён вылучыў старажытную культуру Су, садзейнічаў знаёмству суайчыннікаў з эфіопскім кулінарным і прыкладным мастацтвам і культурай дагонаў. Крытыкаваў еўропацэнтрычны падыход да вывучэння культур афрыканскіх народаў.

У канцы XX ст. шэраг вучоных выступіў з крытыкай прац самога Марселя Грыёля. Яна пераважна канцэнтравалася вакол апісання міфалогіі дагонаў, якая быццам бы ўтрымоўвала старажытныя веды пра астранамічныя з’явы, што сталі вядомы еўрапейцам толькі ў XX ст., паколькі пазнейшыя даследчыкі не выявілі адпаведных міфаў.

Спасылкі

• GRIAULE, MARCEL
• Éric Jolly Le Fonds Marcel-Griaule : un objet de recherche à partager ou un patrimoine à restituer?