Пётр Аляксеевіч Лярскі

Пётр Аляксеевіч Лярскі
Пётр Аляксеевіч Лярскі
Дата нараджэння	2 студзеня 1918
Месца нараджэння	Рымінка, Чавускі павет, Магілёўская губерня, Заходняя вобласць, РСФСР;
Дата смерці	25 кастрычніка 2013 (95 гадоў)
Месца смерці	Магілёў, Магілёўская вобласць, Беларусь;
Месца пахавання	Грузаўскія могілкі[d];
Грамадзянства	СССР; Беларусь;
Род дзейнасці	натураліст
Навуковая сфера	геаграфія, прыродазнаўства
Месца працы	Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя Аркадзя Куляшова;
Навуковая ступень	кандыдат геаграфічных навук
Навуковае званне	дацэнт
Альма-матар	Магілёўскі дзяржаўны педагагічны інстытут (1939);
Узнагароды і прэміі	Заслужаны настаўнік Беларускай ССР[d] (1955) Выдатнік народнай асветы БССР[d]

Пётр Аляксеевіч Ля́рскі^[1] (2 студзеня 1918 — 25 кастрычніка 2013^[2]) — географ, краязнавец і педагог, кандыдат геаграфічных навук (1954), дацэнт (1960). Заслужаны настаўнік БССР (1955).

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў вёсцы Рымінка (зараз у Чавускім раёне Магілёўскай вобласці Беларусі). Вучыўся на рабфаку. У 1939 годзе скончыў геаграфічны факультэт Магілёўскага педагагічнага інстытута. Вучобу сумяшчаў з працай у інстытуце — сакратар дэканата, лабарант кафедры, выкладаў на падрыхтоўчым аддзяленні. Быў размеркаваны ў Нараўлянскі раён выкладчыкам ў нямецкую нацыянальную школу. З 1939 года на службе ў Чырвонай Арміі. У час Вялікай Айчыннай вайны спачатку на фронце на заходняй мяжы СССР, потым у партызанах у Чавускім раёне. Пасля вызвалення Беларусі быў накіраваны працаваць дырэктарам сельскай школы. Са студзеня 1945 г. П. А. Лярскі ў Магілёўскім педагагічным інстытуце (сучасны Магілёўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя А. А. Куляшова). Займаў пасады старэйшага выкладчыка, дацэнта (з 1960 г.) кафедры фізічнай геаграфіі на геаграфічным факультэце, у 1977—1999 гг. дацэнта кафедры педагогікі і методыкі выкладання^[3].

Памёр А. П. Лярскі 25 кастрычніка 2013 г. Пахаваны ў Магілёве на Грузаўскіх могілках^[3].

Навуковая дзейнасць, выкладчыцкая і грамадская дзейнасць[правіць | правіць зыходнік]

П. А. Лярскаму належаць навуковыя працы па гісторыі геаграфіі, геаграфіі Беларусі і краязнаўстве, методыцы выкладання прыродазнаўства. Аўтар больш за 150 навуковых прац^[3]. Сярод апублікаванага:

Наш край : (Магілёўская вобласць. Фізіка-геаграфічны нарыс) // Дняпро. — Магілёў, 1957.
Прырода Магілёўскай вобласці. Магілёў, 1959.
География : Уч. пособ. для студ. фак. подгот. учителей. — Минск, 1963. (разам з М. С. Ратабыльскім)
Пособие по краеведению. — Мн., 1966.
Землеведение и краеведение. — 2 изд. — Мн., 1987. (разам з М. С. Ратабыльскім)
П. И. Рычков и его «Топография Оренбургская» // Геаграфія. — 2013.

З 1947 г. П. А. Лярскі быў сапраўдным членам Геаграфічнага таварыства СССР. Таксама быў Ганаровым членам грамадскага аб’яднання «Беларускае геаграфічнае таварыства» і Ганаровым старшынёй яго Магілёўскага абласнога аддзялення^[3]. Чытаў лекцыі ў інстытуце ўдасканалення настаўнікаў, у народным ўніверсітэце пры педагагічным інстытуце^[3]. У 1959—1963 гг. вучоны сакратар, у 1963—1993 гг. старшыня Магілёўскага абласнога аддзела геаграфічнага таварыства, з 1993 года — Ганаровы старшыня. Уваходзіў у склад рэдакцыйнай калегіі часопіса «Магілёўскі мерыдыян», супрацоўнічаў з часопісамі «Народная асвета», «Беларуская думка», «Нёман», «Пачатковая школа» і інш.^[3]

Узнагароды і званні[правіць | правіць зыходнік]

Выдатнік народнай асветы БССР (1955)
Выдатнік народнай асветы СССР (1975)
Прэмія Магілёўскага абласнога выканаўчага камітэта ў галіне навуковай і грамадскай дзейнасці з прысваеннем звання «Чалавек года Магілёўскай вобласці» (2006)^[3].

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

19 студзеня 2018 г. у Магілёве на доме № 44 па вуліцы Першамайскай адбылося адкрыццё мемарыяльнай дошкі ў гонар 100-годдзя з дня нараджэння П. А. Лярскага^[4].

Зноскі

↑ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 9: Кулібін — Малаіта.
↑ Ольга Кісляк География души фронтовика Лярского(руск.) // СБ. Беларусь сегодня
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Лярский Петр Алексеевич(руск.) // Факультэт матэматыкі і прыродазнаўства МДУ імя Куляшова
↑ Пётр Алексеевич Лярский(руск.) // ДУА «Сярэдняя школа № 21 Магілёва»

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Шаруха І. М. Лярскі Пётр Аляксеевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 9: Кулібін — Малаіта. — 560 с. — ISBN 985-11-0155-9 (т. 9), ISBN 985-11-0035-8. — С. 427.
Настаўнік настаўнікаў ― рыцар прыроды : да 90-годдзя з дня нараджэння П. А. Лярскага / І. М. Шаруха [і інш.] // Магілёўскі мерыдыян : нататкі Магілёўскага аддзела Беларускага геаграфічнага таварыства : навуковы часопіс. — 2007. ― Т. 7, вып. 3/4. ― С. 3―6

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Лярскі Пётр Аляксеевіч // Магілёўская абласная бібліятэка імя У. І. Леніна
Ольга Кисляк География души фронтовика Лярского(руск.) // СБ. Беларусь сегодня
Павел Минченко Рекорды доцента Лярского(руск.) // СБ. Беларусь сегодня
Лярский Петр Алексеевич(руск.) // Факультэт матэматыкі і прыродазнаўства Магілёўскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя А. А. Куляшова
Пётр Алексеевич Лярский(руск.) // ДУА «Сярэдняя школа № 21 Магілёва»

[БЭ9-1] Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 9: Кулібін — Малаіта.

[СБ-2] Ольга Кісляк География души фронтовика Лярского(руск.) // СБ. Беларусь сегодня

[МДУ-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 ^3,5 ^3,6 Лярский Петр Алексеевич(руск.) // Факультэт матэматыкі і прыродазнаўства МДУ імя Куляшова

[СШ-4] Пётр Алексеевич Лярский(руск.) // ДУА «Сярэдняя школа № 21 Магілёва»

[1]

[2]

[3]

[4]