Роберт Оці

Роберт Оці
Дата нараджэння	10 кастрычніка 1914(1914-10-10)[…]
Месца нараджэння	Ротэрхэм[d], Ротэрхэм[d], Паўднёвы Ёркшыр[d], Ёркшыр і Хамбер, Англія, Злучанае каралеўства Вялікабрытаніі і Ірландыі
Дата смерці	18 жніўня 1978(1978-08-18)[…] (63 гады)
Грамадзянства	Вялікабрытанія
Род дзейнасці	навуковы работнік, філолаг, hungarologist, славіст
Навуковая сфера	філалогія
Месца працы	Кембрыджскі ўніверсітэт Чэхаславацкі ўрад у выгнанні Форын Офіс Лонданскі ўніверсітэт Брэйснаўз каледж[d] The Journal of Byelorussian Studies
Навуковая ступень	Doctor of Letters[d]
Альма-матар	Rotherham Grammar School[d] Гонвіл і Гай-каледж[d] Вестфальскі ўніверсітэт імя Вільгельма
Узнагароды	член Брытанскай акадэміі[d]

Роберт Оці (англ.: Robert Auty; 10 кастрычніка 1914(1914-10-10)^[…], Ротэрхэм^[d], Ёркшыр і Хамбер — 18 жніўня 1978(1978-08-18)^[…]) — англійскі філолаг, які спецыялізаваўся на славянскіх моваў, і папулярызатар беларусістыкі ў англамоўным свеце. Член Брытанскай акадэміі.

Ранняе жыццё і адукацыя

Роберт Оці нарадзіўся 10 кастрычніка 1914 г. у Ротэрэме ў сям’і школьнага настаўніка. Скончыў гімназію Ротэрэма, затым вывучаў сучасныя і сярэдневяковыя мовы ва ўніверсітэце Кембрыджа. Скончыў дактарантуру ў Мюнстэрскім універсітэце, падчас якой засяродзіўся на нямецкай мове.

Кар’ера

У 1937 г. Оці быў прызначаны асістэнтам выкладчыка ў Кембрыджскім універсітэце. У 1939—1943 гадах працаваў ва ўрадзе Чэхаславакіі ў выгнанні, а астатнюю частку Другой сусветнай вайны правёў у Міністэрстве замежных спраў. Яго праца падчас вайны выклікала ў яго цікавасць да славяназнаўства. У 1945 г. ён вярнуўся ў Кембрыджскі ўніверсітэт, а ў 1962 г. перайшоў у Лонданскі ўніверсітэт, каб атрымаць прафесарскую ступень параўнальнай філалогіі славянскіх моў. У 1965 г. Оці заняў пасаду прафесара параўнальнай славянскай філалогіі ў Оксфардскім універсітэце. Аўтар больш як двух дзясяткаў артыкулаў і Дапаможніка па стараславянскай мове.

Папулярызатар беларусістыкі

Оці быў актыўным папулярызатарам беларусістыкі ў Вялікабрытаніі і англамоўным свеце, які таксама натхніў іншых, больш маладых брытанскіх навукоўцаў, такіх як Арнольд Мак-Мілін, займацца гэтай сферай. «Оці заахвоціў мяне займацца беларускай літаратурай», — казаў Мак-Мілін.

У 1965 г. Оці стаў адным з заснавальнікаў англамоўнага часопіса беларусістыкі Journal of Belarusian Studies, і напісаў уступ да першага нумара часопіса, у якім адзначыў:

Беларусы — адна з трох нацый, якія складаюць усходнеславянскі этнас. Нягледзячы на тое, што яны ніколі не атрымлівалі, нават ад спецыялістаў, той самай ступені ўвагі, якая была нададзена рускаму і ўкраінскаму народам, беларуская мова і культура ўяўляюць вялікі інтарэс і цалкам заслугоўваюць таго, каб пра іх даведалася больш шырокая грамадскасць. У эпоху ўсё большай аднастайнасці, асабліва ў сферы матэрыяльнай цывілізацыі, асобныя нацыянальныя культуры адыгрываюць важную ролю як экспаненты бясконцай разнастайнасці чалавечага духу, і часопіс варта вітаць як крыніцу інфармацыі для чытачоў-неспецыялістаў пра адзін малавядомы ўсходнееўрапейскі народ і яго ўклад у цывілізацыю. Беларуская мова сёння заяўляецца адной з дванаццаці славянскіх моў, якія дасягнулі стабілізаваных і агульнапрынятых пісьмовых формаў і выкарыстоўваюцца ў літаратурных і адміністрацыйных мэтах, а таксама ў штодзённым ужытку. Блізкая да рускай і ўкраінскай моў, тым не менш, выразна ад іх адрозніваецца. Нягледзячы на тое, што беларуская літаратурная мова склалася ў цяперашнім выглядзе на працягу мінулага стагоддзя, яна можа азірнуцца на доўгую гісторыю, адзначаную мноствам складаных перыпетый. Нават у некаторых тэкстах ХІII стагоддзя, якія захаваліся на ўсходнеславянскай тэрыторыі, навукоўцы могуць выявіць некаторыя асаблівасці, якія паказваюць на беларускую мову, якую мы ведаем. У ХV-ХVІ стагоддзях мова канцылярыі Вялікага Княства Літоўскага хоць і была зліццём розных моўных элементаў, тым не менш выяўляла шмат беларускіх рысаў. Такім чынам, калі ў пачатку XIX стагоддзя беларусы пачалі ўсведамляць уласную нацыянальнасць, як і многія іншыя народы Усходняй Еўропы, яны маглі азірнуцца на пэўную нацыянальную моўную традыцыю, а мова з’яўляецца асновай нацыянальнай культуры. Старонкі гэтага нумара Часопіса сведчаць пра разнастайнасць і жывасць беларускіх культурных дасягненняў. Яго з цікавасцю прачытаюць усе, хто больш чым павярхоўна цікавіцца Усходняй Еўропай.»

Мемарыяльная дошка аб адкрыцці Беларускай бібліятэкі і музея імя Францішка Скарыны ў Лондане ў 1971

У 1971 г. Оці ўрачыста адкрыў Беларускую бібліятэку і музей Францішка Скарыны, адну з найбуйнейшых беларускіх бібліятэк за межамі Беларусі, — мерапрыемства, адзначанай памятнай дошкай з імем Оці ля ўваходу ў бібліятэку.

Смерць

Оці памёр 17 жніўня 1978 г. Англійска-беларускае таварыства пісала, што яно «шмат у чым абавязана» Оці і «смерць такога выбітнага прыхільніка з’явілася вельмі сумнай стратай».