Рэйхстаг (будынак)

Славутасць
Рэйхстаг
ням.: Reichstagsgebäude
52°31′07″ пн. ш. 13°22′34″ у. д.
Краіна	Германія
Горад	Берлін
Архітэктурны стыль	неарэнесанс
Архітэктар	Паўль Валот Норман Фостэр
Дата заснавання	1894
Будаўніцтва	9 чэрвеня 1884 — 1894
Вышыня	47 м
Матэрыял	вапняк, пясчанік і граніт
Стан	рэканструяваны ў 1961-1964, 1992
Сайт	bundestag.de
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Будынак Рэйхстага, або Рэйхстаг (ням.Reichstagsgebäude^ⓘ — «будынак дзяржаўнага сходу») — гістарычны будынак у горадзе Берлін, дзе ў 1894—1933 гадах засядаў аднайменны дзяржаўны орган Германіі — Рэйхстаг Германскай імперыі і Рэйхстаг Веймарскай рэспублікі, а з 1999 года месціцца бундэстаг.

Гісторыя

Будынак пабудаваны па праэкце франкфурцкага архітэктара Паўля Валота ў стылі італьянскага высокага Адраджэння. Першы камень у падмурак будынка германскага парламента заклаў 9 чэрвеня 1884 г. кайзер Вільгельм I. Будаўніцтва працягвалася дзесяць гадоў і завяршылася пры кайзеры Вільгельме II.

надпіс «Астрахань Макараў»

Нацысцкі перыяд

27 студзеня 1933 г. будынак рэйхстага згарэў у выніку падпалу. Нацысты абвінавацілі ў падпале камуністаў і выкарыстоўвалі яго для таго, каб атрымаць надзвычайныя паўнамоцтвы і расправіцца з палітычнымі праціўнікамі. Пасля гэтага рэдкія пасяджэнні рэйхстага (страціў усякае палітычнае значэнне) адбываліся не ў пацярпелым ад пажару будынку, а ў Кроль-Оперы, а ў 1942 г. спыніліся. Будынак выкарыстоўвалася для прапагандысцкіх сходаў, а пасля 1939 г. — у ваенных мэтах.

Падчас бітвы за Берлін савецкія войскі вялі штурм Рэйхстага. 30 красавіка 1945 г. на Рэйхстагу быў узняты Сцяг Перамогі, а 1 мая 115-м гвардзейскім знішчальным авіяцыйным палком пад камандаваннем Аляксандра Коса скінут Чырвоны сцяг з надпісам «Перамога». На сценах Рэйхстага савецкія салдаты пакінулі мноства надпісаў, частка з якіх (у тым ліку ў зале пасяджэнняў) захавалася і пакінутая пры реставрациях будынка. У 1947 годзе па распараджэнні савецкай камендатуры надпісы былі «адцэнзурэны», гэта значыць былі выдаленыя надпісы непрыстойнага характару і ўпісана некалькі «ідэалагічна вытрыманых».

Пытанне аб захаванні надпісаў на рэйхстагу было узнята ў 1990-я гады пры яго рэканструкцыі (пры гэтым пачатковыя стадыі рамонту выявілі мноства надпісаў, схаваных папярэдняй рэстаўрацыяй у 1960-я гады). Па дамове прэзідэнта бундэстага Р. Зюсмут пасла Расійскай Федэрацыі ў ФРГ у 1996 годзе былі прыбраныя заявы непрыстойнага і расісцкага зместу і пакінутыя толькі 159 графіці. У 2002 годзе пытанне аб выдаленні надпісаў ставілася ў бундэстагу, але большасцю галасоў прапанова была адхілена. Большая частка захаваных надпісаў савецкіх салдат знаходзіцца ва ўнутраных памяшканнях Рэйхстага, цяпер даступных толькі з экскурсаводам па запісу. Наверсе, на правым франтоне з унутранага боку захавана надпіс: «Астрахань Макараў». Захаваны таксама сляды куль на ўнутраным баку левага франтона.

Халодная вайна

9 верасня 1948 г. ў блакады Берліна перад будынкам рэйхстага праходзіў мітынг, які сабраў звыш 350 тысяч берлінцаў. На фоне разбуранага Рэйхстага са сталі знакамітым заклікам да сусветнай грамадскасці «Народы свету… Зірніце на гэты горад!» звярнуўся обер-бургамістр Эрнст Рэйтэр.

Берлінская сцяна, збудаваная 13 жніўня 1961 г., праходзіла ў непасрэднай блізкасці ад будынка Рэйхстага. Ён аказаўся на тэрыторыі Заходняга Берліна. Пасля будынак быў адноўлены і з 1973 г. выкарыстоўвалася пад экспазіцыю гістарычнай выставы і як зала пасяджэнняў органаў і фракцый бундэстага.

Аб’яднанне Германіі

Пасля ўз’яднання Германіі 4 кастрычніка 1990 г., на наступны дзень пасля фактычнай даты аб’яднання Германіі у Рэйхстагу адбылося першае пасяджэнне першага агульнагерманскага Бундэстага. 20 чэрвеня 1991 г. бундэстаг у Боне прымае рашэнне 338 галасамі супраць 320 пераехаць у Берлін ў будынак рэйхстага. Пасля правядзення конкурсу рэканструкцыя Рэйхстага была даручана англійскай архітэктару лорду Норману Фостэру. У маі 1995а савет старэйшын Бундэстагу пасля працяглых дэбатаў прымае рашэнне ўзвесці сучасны шкляны купал, усярэдзіне якога могуць хадзіць людзі.

Норману Фостэру ўдалося захаваць гістарычны выгляд будынка рэйхстага і адначасова стварыць памяшканне для сучаснага парламента, адкрытага па адносінах да знешняга свету. Будынак падзелена на ўзроўні па прынцыпу празрыстасці і мэтазгоднасці. У падвале і на першым паверсе размешчаны структуры сакратарыята парламенцкага, а таксама тэхнічныя прылады і сістэмы жыццезабеспячэння. Вышэй знаходзіцца пленарны ўзровень з вялікай залай пасяджэнняў, над якім размяшчаецца ўзровень для наведвальнікаў. Яшчэ вышэй знаходзіцца ўзровень прэзідыума, над ім знаходзіцца фракцыйны ўзровень і, нарэшце, дах-тэраса і ўражлівы купал будынка. Празрыстасць будынка забяспечваецца сучаснымі будаўнічымі матэрыяламі: легкія сталевыя канструкцыі і вялікія зашкленыя плошчы, дэкаратыўны бетон, матава-белы або бэжавы прыродны камень надаюць масіўнаму будынка серабрысты адценне. Для арыентацыі выкарыстоўваецца каляровая канцэпцыя дацкага мастака Пэра Арнольдзі: дзверы кожнага ўзроўню выфарбаваныя ў пэўны колер.

Цяперашні час

Сення будынак рэйхстага — адна з турыстычных славутасцяў Берліна. Да лістапада 2010 года ў купал будынка і на назіральную пляцоўку на даху Бундэстага быў адкрыты свабодны доступ, аднак турыстам неабходна папярэдне зарэгістравацца на сайце Бундэстага. Германскі Бундэстаг з’яўляецца самым наведваемым парламентам у свеце. Пасля пераезду Бундэстагу ў Берлін у 1999 г. ў будынку рэйхстага пабывалі звыш 13 млн чалавек з усяго свету. Для параўнання: за час знаходжання германскага бундэстага ў Боне ў 1949—1997 гг. яго наведала каля 11,5 млн чалавек. Пасля таго, як 17 лістапада міністр унутраных спраў Томас дэ Мэзьер абвясціў аб падвышанай тэрарыстычнай пагрозе ў сувязі з магчымасцю пранікнення ў Германію ісламістаў, якія рыхтуюць тэракты на Каляды, будынак быў абнесен часовымі металічнымі загародамі, а купал зачынены для турыстаў. У цяперашні час купал адкрыты для наведвання турыстаў па папярэдняй запісу на сайце Бундэстага.