Рэліктавыя віды

Рэлікты (лац.: relictus — пакінуты) у біялогіі — жывыя арганізмы, захаваныя ў сучаснай біёце ці ў пэўным рэгіёне як рэштка продкавай групы, якая была шырэй распаўсюджана або адыгрывала вялікую ролю ў экасістэмах у мінулыя геалагічныя эпохі. Рэлікт — праява перажыткаў мінулага ў наш час.

Класіфікацыя

Філагенетычныя рэлікты — сучасныя віды раслін і жывёл, якія адносяцца да буйных таксонаў, якія амаль цалкам вымерлі дзясяткі ці сотні мільёнаў гадоў назад. Як правіла, з'яўляюцца палеаэндэмікамі. Гл. артыкул Жывыя выкапні.

Геаграфічныя рэлікты — арганізмы, якія захаваліся ў гэтым рэгіёне як рэштка флор і фаўнаў мінулых геалагічных эпох, калі ўмовы існавання ў гэтым рэгіёне значна адрозніваліся ад сучасных. Так, трацічнымі (неагенавымі) рэліктамі ў Калхідзе лічацца дзельква, каштан і іншыя лесаўтваральныя пароды, многія вечназялёныя кусты (самшыт, ігліца калючая, падуб вастралісты, рададэндран пантыйскі, гаранка калхідская і інш.) і травяністыя расліны. Да ледавіковых рэліктаў адносяцца, напрыклад, на Каўказе — шабельнік балотны, у цэнтральных раёнах Еўропы — карлікавая бяроза, у прэснаводных азёрах поўначы Еўразіі — мізіды (Mysis oculata var/relicta) і бакаплавы (Pontoporea affinis), якія маюць марское паходжанне.

Псеўдарэлікты

Псеўдарэлікты ўяўляюць сабой сучасныя віды раслін і жывёл, некалі шырокі арэал якіх пад уздзеяннем разбуральнай дзейнасці чалавека апошнія два тысячагоддзі распаўся на некалькі ізаляваных адзін ад аднаго ўчасткаў, як правіла цяжкадаступных рэгіёнаў-рэфугіумаў. Да такіх псеўдарэліктавых відаў цяпер адносяцца насарогі, гепарды, барсы, тыгры і інш.

Часам тэрмін «рэлікт» ужываюць у адносінах да ландшафтаў (напрыклад, тундрастэп ва Усходняй Сібіры — рэліктавы ландшафт) і мінералаў.

Літаратура

• Прохараў В. М, Суднік А. У. Рэлікты // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 7—8. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).

Спасылкі

• На Вікісховішчы пакуль няма медыяфайлаў па тэме, але Вы можаце загрузіць іх