Саламон Барысавіч Юдовін

Саламон Барысавіч Юдовін
ідыш: שלמה יודאווין
Дата нараджэння	27 кастрычніка 1892(1892-10-27)
Месца нараджэння	Бешанковічы, Лепельскі павет, Віцебская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	5 снежня 1954(1954-12-05) (62 гады)
Месца смерці	Ленінград, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Праабражэнскія яўрэйскія могілкі
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР
Род дзейнасці	мастак, экслібрысіст, мастак-гравёр, фатограф
Жанр	графіка, кніжная графіка і экслібрыс
Вучоба	Віцебская школа-майстэрня Юдаля Пэна Віцебскае народнае мастацкае вучылішча
Мастацкі кірунак	рэалізм
Уплыў	Марк Шагал, Лазар Маркавіч Лісіцкі, Натан Ісаевіч Альтман, Мсціслаў Валяр'янавіч Дабужынскі і Юдаль Пэн
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Саламон Барысавіч Юдовін (Шлоймэ Барухавіч); (27 кастрычніка 1892 (5.12.1894), Бешанковічы, Лепельскі павет, Віцебская губерня — 5 снежня 1954, Ленінград) — расійска-яўрэйскі і савецкі графік, мастак, этнограф, паходзіў з беларускіх яўрэяў, прадстаўнік «Яўрэйскага рэнесансу» («Яўрэйскага адраджэння») і мадэрну.

Біяграфія

Дзяцінства і юнацтва

Саламон Барысавіч (Шлоймэ Барухавіч) Юдовін нарадзіўся ў мястэчку Бешанковічы пад Віцебскам (у 50 км на захад) у яўрэйскай сям’і. Бацька будучага мастака быў рамеснікам, маці — хатняй гаспадыняй.

У 1906 годзе быў прыняты ў віцебскую Школу малявання і жывапісу І. Пэна.

У 1910 годзе дзякуючы дапамозе свайго дзядзькі С. Ан-скага пераехаў у Пецярбург, вучыўся ў мастацкай школе Таварыства заахвочвання мастацтваў (якое ўзначальваў М. К. Рэрых, і адначасова з 1911 года да 1913 года навучаўся ў прыватных пецярбургскіх студыях М. Бернштэйна, а затым у школе Таварыства заахвочвання мастацтва ў М. В. Дабужынскага.

Удзел у экспедыцыях С. Ан-скага

1914. Кравец, Валынская губерня, г. Крэмэнэць. Фота С. Юдовіна.

С. Юдовіна з юнацтва прыцягваў рух «Яўрэйскага рэнесансу», які быў часткай агульнага авангарднага руху ў мастацтве Расіі. Гэты рух шмат у чым і сфармаваў яго мастацкія цікавасці. Удзельнікі «Яўрэйскага рэнесансу» бачылі сваю галоўную задачу ў вывучэнні і мастацкім асэнсаванні яўрэйскай нацыянальнай спадчыны: яўрэйскіх звычаяў і традыцыйнага яўрэйскага побыту. Юдовін цалкам падзяляў мэты руху «Яўрэйскага рэнесансу», і таму з энтузіязмам прыняў прапанову ўдзельнічаць у фальклорна-этнаграфічных экспедыцыях па яўрэйскай мяжы аселасці па гарадах і мястэчках паўднёва-заходняй Украіны (Падольская, Валынская і Кіеўская) губерні, арганізаваных у 1912—1914 гадах Яўрэйскім гісторыка-этнаграфічным таварыствам (ЯГЭТ) пад кіраўніцтвам С. Ан-скага на сродкі Уладзіміра Гінцбурга — сына барона Г. Гінцбурга.

Захаванне традыцый народнага мастацтва яўрэяў Расійскай імперыі было асноўнай мэтай гэтых экспедыцый, у якіх Юдовін выконваў абавязкі сакратара, мастака і фатографа. Ён замалёўваў і фатаграфаваў усё, што адносіцца да іудаікі — прадметы яўрэйскага побыту, рытуальныя прыналежнасці, надмагіллі (мацэвы), роспісы сінагог, яўрэйскіх арнаментаў, вывучаў мастацкія асаблівасці яўрэйскага рытуальнага і дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва. Як фотамастак Юдовін працаваў у тэхніцы піктарыялізму (фотаімпрэсіянізму), імкнучыся ператварыць фатаграфіі ў творы мастацтва шляхам уздзеяння на іх у працэсе здымкі і праяўлення.

Далейшае жыццё

У 1922 годзе скончыў Віцебскі мастацка-практычны інстытут. У 1923 годзе пераехаў у Ленінград. У час Вялікай Айчыннай вайны жыў у Яраслаўлі.

Творчасць

С. Юдовін працаваў у галіне станковай, кніжнай графікі, экслібрыса. У творчасці мастака дамінаваў тарцовы дрэварыт (ксілаграфія).

У 1920-я гады зрабіў серыі гравюр «Стары Віцебск», «Мястэчка», «Грамадзянская вайна», аб’яднаныя ім у вялікі цыкл «Былое».

Сярод яго работ:

• цыкл гравюр «Абарона Петраграда ў дні наступлення Юдэніча» (1933),
• гравюры «Новабудоўлі Беларусі», «Героі Балтыкі» (1942), «Ленінград у дні Вялікай Айчыннай вайны» (1942—1947), «Някрасаўскія мясціны» (1944), «Ленінград сёння» (1949)
• ілюстрацыі да твораў П. Паўленкі, В. Форш, Л. Фейхтвангера, А. Дадэ

і іншыя.

Персанальныя выстаўкі С. Б. Юдовіна адбыліся ў Віцебску (1926), Яраслаўлі (1944), Ленінградзе (1956), Іерусаліме (1991). Творы Юдовіна экспанаваліся на міжнароднай дэкаратыўнай выстаўцы ў Мілане ў 1927 годзе, выстаўцы кніжнага знака ў Лос-Анжэлесе ў 1928 г. і інш.

У 2015 годзе ў Нью-Ёрку адбылася выстаўка «Shtetl: Graphic Works and Sketches of Solomon Yudovin (1920—1940)», дзе былі паказаны гравюры даваеннага часу, фатаграфіі і замалёўкі мастака, выкананыя ім у фальклорна-этнаграфічных экспедыцыях 1912—1914 гадоў па гарадах і мястэчках у мяжы яўрэйскай аселасці.

Памяць

У 1999 годзе РУП «Белпошта» выпусціла паштовую марку «С. Б. Юдовін. Віцебск. Касцёл Св. Антонія». Тыраж — 90 000 асобнікаў.

Літаратура

• Бродский В. Я., Земцова А. М. монография «Соломон Борисович Юдовин». Л., 1962;
• Е. М. Юдовин На волнах моей памяти. Воспоминания, JKDesign, Хайфа, 2010;
• «Гравюра на дереве» Гр. Сорокина, 1941. Издательство «Изокомбинат»;
• Александрова И. А. Петербург — Петроград — Ленинград в произведениях русских и советских художников. Каталог выставки. Ленинград. Художник РСФСР. 1980
• Шматаў В. Ф. Белоруская станковая графiка. Мінск. Беларусь. 1978
• Никифоровская И. В. Художники осаждённого города. Ленинградские художники в годы Великой Отечественной войны. Л. Искусство. 1985
• Matthew Cullerne Bown. A Dictionary of Twentieth Century Russian And Soviet Painters. 1900-1980s. Izomar Limited. London. 1998
• Галушкина А. С. и др. Выставки советского изобразительного искусства. 1917—1932 гг. Справочник. Т.1-3. М. Советский художник. 1965—1973
• Яков Бердичевский. Народ книги. К истории еврейского библиофильства в России. Киев. Дух и литера. 2009
• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 18. Кн. 1: Дадатак: Шчытнікі — Яя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 1. — 472 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0295-4 (т. 18. Кн. 1).
• Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5-і т. / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1987. — Т. 5. Скамарохі — Яшчур. — 703 с. — 10 000 экз.
• Церашчатава В. В. Радзіма Юдовіна // Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Віцебская вобласць / АН БССР; Рэд. кал.: С. В. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1985. — С. 123. — 496 с. — 8 000 экз.