Эрык Уладзіміравіч Булатаў

Эрык Уладзіміравіч Булатаў
Дата нараджэння	5 верасня 1933(1933-09-05)[…] (91 год)
Месца нараджэння	Свярдлоўск, Уральская вобласць[d], РСФСР, СССР
Грамадзянства	СССР  Расія
Род дзейнасці	скульптар, мастак, фатограф, мастак-канцэптуаліст
Вучоба	Маскоўскі дзяржаўны акадэмічны мастацкі інстытут імя В. І. Сурыкава[d] Вышэйшы мастацка-тэхнічны інстытут
Член у	Саксонская акадэмія мастацтваў[d]
Узнагароды
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Эрык Уладзіміравіч Булатаў (нар. 5 верасня 1933, Свярдлоўск) — адзін з самых вядомых сучасных рускіх мастакоў — заснавальнікаў соц-арту.

Біяграфія

Нарадзіўся ў 1933 годзе ў Свярдлоўску (цяпер Екацярынбург). Бацька — Уладзімір Барысавіч, родам з Саратава, быў партыйным работнікам (уступіў у партыю ў 1918 годзе), у 1944 годзе загінуў на фронце, маці Раіса Паўлаўна — з горада Беласток (Польшча), нелегальна эмігравала ў Расію ва ўзросце 15 гадоў; ужо праз тры гады ўладкавалася на працу стэнаграфісткай — нягледзячы на тое, што па прыездзе не ведала рускую мову (валодала толькі польскай і ідыш).

Па словах Эрыка Булатава, яго бацька чамусьці вельмі верыў у тое, што ён будзе мастаком.

У 1958 годзе скончыў Мастацкі інстытут імя В. І. Сурыкава. З 1959 года працаваў у дзіцячым выдавецтве «Детская литература» разам з І. І. Кабаковым і А. У. Васільевым. Практычна 30 гадоў крыніцай сродкаў для Булатава служыла ілюстраванне дзіцячых кніг па прынцыпе «паўгода на кніжкі, паўгода на жывапіс». Выставачную дзейнасць у Маскве пачаў з 1957 года, а з 1973 года — ужо за мяжой.

Характэрным і пазнавальным творчым метадам Булатава з’яўляецца сутыкненне плакатнага тэксту, выхапленага з кантэксту савецкай рэчаіснасці, з фігуратыўным (часцей за ўсё пейзажным, запазычаным з масавага друку) складнікам. У выніку мастаку ўдаецца гранічна даступным чынам праілюстраваць абсурднасць рэчаіснасці, перанасычанай сімволікай савецкай прапаганды.

Акрамя работ соц-артовской тэматыкі, яшчэ ў сваіх ранніх працах Булатаў распрацаваў тэорыю ўзаемадзеяння карціны і прасторы. Згодна з гэтай тэорыі карціна складаецца з двух узаемавыключальных частак: канкрэтнай, рэальнай плоскасці — «карціннай плоскасці», і нейкай ўяўнай прасторы, якую можна пабудаваць на адным з бакоў гэтай плоскасці. У сваіх творах Булатаў імкнуўся не зводзіць разам гэтыя паняцці па складзенай традыцыі, а супрацьпастаўляць іх. У гэтых яго творах прыкметны ўплыў Р. Фалька. Моцны, своеасаблівы этап яго творчасці, неацэнены па вартасці ў кантэксце гісторыі мастацтва.

Мая справа як раз зусім іншая, чым справа поп-арту — справа соц-арту. Яны імкнуліся даказаць, што сацыяльная рэальнасць — гэта адзінае, што ў нас ёсць, адзіная рэальнасць. Усё астатняе проста не мае значэння. А я хацеў заўсёды даказаць, што сацыяльная прастора абмежавана, яна мае мяжу, і свабода — заўсёды за гэтай мяжой.

Працы Булатава пастаянна выстаўляюцца на аўкцыённыя таргі сучаснага мастацтва. Так, на аўкцыёне «Філіпс» праца «Савецкі космас» сышла прыкладна за 1,6 млн даляраў, яшчэ два палатна на савецкую тэматыку, у тым ліку «Рэвалюцыя — перабудова», былі прададзеныя па мільёне даляраў за кожнае, што зрабіла Булатава адным з самых дарагіх сучасных рускіх мастакоў.

З 1963 года і да канца 1960-х гадоў Эрык Булатаў эксперыментуе з рознымі мадэрнісцкімі стылямі ў жывапісе, выяўляючы цікавасць да аналізу прасторавых, светлавых і каляровых якасцяў карціны. У СССР мастак не мог выстаўляцца па меркаваннях цэнзуры, толькі ў 1965 і 1968 гадах прайшлі кароткачасовыя паказы яго работ у Курчатаўскім інстытуце і кафэ «Сіняя птушка» ў Маскве. У пачатку 1970-х пачаў ствараць буйнамаштабныя карціны, у іх, як правіла, ён звяртаецца да сацыяльных тэм і мас-медыйных вобразаў савецкай рэчаіснасці: адлюстроўвае лозунгі, надпісы, плакаты. У 1972 стварае знакаміты «Гарызонт». У перыяд перабудовы карціна была ўспрынятая як парадыйны твор і нават атаясамлялася са стылем соц-арт. У 1988 годзе, пасля серыі буйных персанальных выставак — у Кунстхале Цюрыха, Цэнтры Жоржа Пампіду (Парыж) і іншых, а таксама пасля ўдзелу ў Венецыянскай біенале — імкліва атрымаў міжнароднае прызнанне: быў названы «мастаком перабудовы» і прызнаны ЮНЕСКА лепшым мастаком года. Большая частка твораў Эрыка Булатава патрапіла ў заходнія калекцыі і музеі.

З 1989 жыў у Нью-Ёрку, у 1992 пераехаў у Парыж. У 2003 годзе ўпершыню на радзіме прайшла выстаўка яго графікі, а ў 2006 годзе — першы рэтраспектыўны паказ яго жывапісных твораў (абедзве выставы ў Траццякоўскай галерэі, Масква). У 2013 годзе стаў лаўрэатам Усерасійскага конкурсу ў галіне сучаснага мастацтва «Інавацыя», у намінацыі «За творчы ўклад у развіццё сучаснага мастацтва». У 2015 годзе мастак быў запрошаны для стварэння маштабных палотнаў пры адкрыцці новага будынка Музея сучаснага мастацтва «Гараж» у Маскве. У гэтым жа годзе для экспазіцыі Музея першага прэзідэнта Расіі Б. М. Ельцына стварыў карціну «Свабода».

Жыве ў Маскве і Парыжы.

У Расіі прадстаўлены галерэяй «pop/off/art».

Персанальныя выстаўкі

• 2016 — Skopia gallery. Жэнева, Швейцарыя
• 2015 — «Все в наш Гараж!». Музей сучаснага мастацтва «Гараж», Масква
• 2015 — «ВОТ. Erik Bulatov». Kasia Kulczyk. Лондан, Вялікабрытанія
• 2014 — Эрык Булатаў «ЖИВУ — ВИЖУ» . Манеж. Масква
• 2013 — «Живопись и рисунки, 1966—2013», Нацыянальны музей, Манака, Княства Манака
• 2006 — Эрик Булатов. Вот. Дзяржаўная Траццякоўская галерэя, Масква
• 2006 — «Свобода есть свобода». Кёстнераўскае таварыства. Гановер, Германія
• 2003 — Малюнкі. Дзяржаўная Траццякоўская галерэя, Масква
• 2003 — «ВОТ. Живопись, графика, книги». Дзяржаўны цэнтр сучаснага мастацтва. Масква
• 2002 — Erik Bulatov. FIAC. Galerie Dina Vierny
• 2001 — «Эрик Булатов». Галерэя Бломквіст. Осла, Нарвегія
• 1999-2000 — «Эрик Булатов». Музей Маёля — Фонд Дзіны Верні. Парыж, Францыя
• 1998 — «Эрик Булатов. Картина умерла. Да здравствует картина!». Галерэя Ф. Бернта/Галерэя В. Рэкермана. Кёльн, Германія
• 1997 — «Скорость. Космос. Гибрид. Власть. Становление». Біенале ў Кванчжу. Паўднёвая Карэя
• 1996 — «Несовместимые пространства». Галерэя Рэнэ Цыглер. Цюрых, Швейцарыя
• 1995 — «Несовместимые пространства». Галерэя Ф. Бернта/Галерэя В. Рэкермана. Кёльн, Германія
• 1994 — «Эрик Булатов». Галерэя Філіс Кайнд. Нью-Ёрк, ЗША
• 1992 — Erik Bulatov. FIAC. Galerie Dina Vierny
• 1991 — Erik Bulatov. Galeria Fernando Duran, Мадрыд
• 1991 — «Эрик Булатов». Галерэя Філіс Кайнд. Нью-Ёрк, ЗША
• 1989 — One-man Show. Інстытут сучаснага мастацтва. Лондан, Вялікабрытанія
• 1989 — Erik Bulatov. Phyllis Kind Gallery. Нью-Ёрк
• 1989 — Erik Bulatov. Dany Keller Galerie, Мюнхен, Германія
• 1989 — Запуск дырыжабля да 200-годдзя Вялікай Французскай рэвалюцыі з выявай карціны Э. Булатава (сумесна з К. Харынгам). Парыж, Францыя
• 1989 — «Эрик Булатов». Музей выяўленчых мастацтваў. Цюрых, Швейцарыя; Універсітэцкі музей Портыкус
• 1988 — One-man Show, De Appel Foundation, Амстэрдам, Нідэрланды
• 1988 — Erik Bulatov. Kunstverein, Фрайбург, Германія
• 1988 — Erik Bulatov. Kunsthalle, Цюрых
• 1988 — Erik Bulatov. Цэнтр Пампіду, Парыж, Францыя
• 1988 — «Ich lebe — Ich sehe». Kunstmuseum, Берн, Швейцарыя
• 1968 — Персанальная аднадзённая выстаўка. Кафэ «Сіняя птушка», Масква
• 1965 — Эрик Булатов/Вячеслав Калинин. Інстытут ядзернай фізікі, Масква

Узнагароды і прэміі

• 1997 — Прэмія ў раздзеле «Улада». Біенале ў Кванчжу (Паўднёвая Карэя).
• 2013 — Прэмія «Інавацыя» «За творчы ўклад у развіццё сучаснага мастацтва»
• 2014 — Ордэн Дружбы (28 кастрычніка 2014 года, Расія) — за вялікі ўклад ва ўмацаванне дружбы і супрацоўніцтва з Расійскай Федэрацыяй, захаванне і папулярызацыю рускай мовы і культуры за мяжой
• 2015 — Кавалер ордэна Мастацтваў і літаратуры (Францыя)

Работы знаходзяцца ў зборах

• Дзяржаўная Траццякоўская галерэя, Масква
• Дзяржаўны Рускі музей, Санкт-Пецярбург
• Дзяржаўны цэнтр сучаснага мастацтва, Масква
• Ніжагародскі дзяржаўны мастацкі музей, Ніжні Ноўгарад
• Збор Яўгена Нутовіча, Масква
• Людвіг-Форум міжнароднага мастацтва, Аахен, Германія
• Базельскі мастацкі музей, Швейцарыя
• Гістарычны музей, Берлін, Германія
• Музей мастацтваў, Берн, Швейцарыя
• Музей Альберціна, Вена, Аўстрыя
• Дзяржаўны Музей мастацтваў, Дрэздэн, Германія
• Музей Людвіга, Кёльн, Германія
• Музей сучаснага мастацтва Вялікага герцага Жана, Люксембург
• Музей Джэйн Вурхіс Зімерлі, калекцыя Нортана і Нэнсі Додж, Ратгерс універсітэт, Нью-Брансуік, Нью-Джэрсі, ЗША
• Дзяржаўны музей сучаснага мастацтва, Цэнтр Жоржа Пампіду, Парыж, Францыя
• Музей Маёля, Фонд Дзіны Верні, Парыж, Францыя
• Музей ART4.RU, Масква

Дакументалістыка

• Дакументальны фільм. Рэжысёры: Таццяна Пінская, Аляксандр Шаталаў. 2013 г. "Весна во Флоренции". 52 minutes in. Россия-Культура. {{cite episode}}: Адсутнічае або пусты |series= (даведка); Вонкавая спасылка ў |credits= (даведка) Сцены из жизни художника Эрика Булатова.
• Дакументальны фільм. Рэжысёр: Анатоль Малкін. ИП «Малкин Анатолий Григорьевич» па заказу ДТРК «Культура». 2017 г (26.07.2017). "Эрик Булатов. Иду...". Россия-Культура. {{cite episode}}: Адсутнічае або пусты |series= (даведка); Вонкавая спасылка ў |credits= (даведка); Праверце значэнне даты ў: |airdate= (даведка)

Літаратура

• Эрик Булатов. Вот. (Каталог выставки, Государственная Третьяковская галерея 19 сентября — 19 ноября 2006) — М.: КнигиWAM, 2006. — ISBN 5-91002-011-0
• {{{загаловак}}}. — 2009. — ISBN 978-5-87334-119-1.
• Булатов Э. Горизонт // Библиотека Московского Концептуализма Германа Титова, 2013.
• Эрик Булатов о своем творчестве // Искусство, 1990, № 1, С. 20
• Эрик Булатов. Вот. Кат. выст. в ГТГ / Ерофеев Андрей, Лоркен Бетран, Некрасов Всеволод, Булатов Эрик. М.: WAM, 2006
• Булатов Э. Картина и живопись. Paris: Editions Jannink, 2007 (на рус. и фр. яз.)
• Tupitsyn, V. Eric Bulatov // Art Forum, January 2007, p. 244—276
• Булатов Э. Живу дальше: Статьи, интервью. М., 2009
• Тупицына, М. Эрик Булатов. М., 2014

Спасылкі

• Елена Калашникова. Эрик Булатов: «У меня очень счастливая жизнь» (руск.). Интервью. Интернет-издание «Частный Корреспондент» (21 января 2011). Архівавана з першакрыніцы 17 красавіка 2013. Праверана 26 ліпеня 2017.
• Булатов Эрик (руск.). Художники. popoffart gallery. Праверана 26 ліпеня 2017.
• Эрик Булатов (руск.)(недаступная спасылка). Заграница>> люди>> художники. GiF.Ru - Искусство России. Архівавана з першакрыніцы 20 лютага 2020. Праверана 26 ліпеня 2017.
• Александр Тихонов. Швейцарский след русского художника Эрика Булатова (руск.). Наша Газета.ch (3 верасня 2008). Праверана 26 ліпеня 2017.
• Булатов Эрик (руск.). Профайл. AРT4. Праверана 26 ліпеня 2017.
• Константин Агунович.. Советы старейшин. Эрик Булатов, художник, 79 лет (нявызн.). Афиша (31 студзеня 2013). Архівавана з першакрыніцы 2 лютага 2013. Праверана 1 лютага 2013.
• Эрик Булатов (руск.). Проект «Современники». Московский музей современного искусства (Январь 2012). Праверана 26 ліпеня 2017.
• «Мае карціны ўзновяць на сцяне завода». Мастак Эрык Булатаў — аб новым маштабе сваіх работ, жыццёвым крэда і грымасах рынку // Известия, 24 жніўня 2020
• ЭРИК БУЛАТОВ / Документальный сериал «Художник говорит» на YouTube