Янка Чарапук

Янка Чарапук
Янка Чарапук
Род дзейнасці	пісьменнік
Дата нараджэння	12 (24) жніўня 1896
Месца нараджэння	Новы Двор, Сакольскі павет, Гродзенская губерня, Літоўскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя;
Дата смерці	16 лістапада 1957 (61 год)
Месца смерці	Чыкага, акруга Кук, Ілінойс, ЗША;
Месца пахавання	Могілкі Святога Адальберта;
Грамадзянства	БНР; ЗША;
Альма-матар	Санкт-Пецярбургскі дзяржаўны ўніверсітэт;
Партыя	Беларуская партыя сацыялістаў-рэвалюцыянераў;
Член у	Цэнтральная беларуская рада Віленшчыны і Гродзеншчыны; Вайскова-дыпламатычная місія БНР у Латвіі і Эстоніі; Беларуска-амерыканская нацыянальная рада;
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Янка Чарапук (Іван Антонавіч Чарапук, псеўд. Янка Змагар; 12 (24) жніўня 1896, мяст. Новы Двор, Сакольскі павет, Гродзенская губерня, цяпер Падляскае ваяводства, Польшча — 16 лістапада 1957, Чыкага, ЗША) — беларускі грамадска-палітычны дзеяч.

Біяграфія

Скончыў прыватную мужчынскую гімназію Відэмана ў Пецярбургу (1914), вучыўся на юрыдычным факультэце Пецярбургскага ўніверсітэта. Пасля Лютаўскай рэвалюцыі 1917 ініцыятар стварэння ў Пецярбургу грамадскай культурна-асветнай арганізацыі «Вольныя беларусы», супрацоўнічаў з украінскімі нацыянальнымі дзеячамі, сакратар пецярбургскага прадстаўніцтва (місіі) Цэнтральнай украінскай рады. Пазней у Кіеве, супрацоўнік Міністэрства замежных спраў УНР, член Беларускай рады на Украіне, ініцыятар стварэння партыі беларускіх незалежных рэвалюцыянераў. З канца 1918 на Гродзеншчыне, член БПС-Р. Удзельнік Беларускага з’езда Віленшчыны і Гродзеншчыны (ліпень 1919), сакратар Цэнтральнай беларускай рады Віленшчыны і Гродзеншчыны. Друкаваўся ў газетах «Беларусь» і «Родны край» (Гродна), «Наша думка». 3 канца 1919 у Рызе, сакратар Вайскова-дытаматычнай місіі БНР у Латвіі і Эстоніі, член Беларускай калоніі ў Латвіі, адначасова дыпламат, кур’ер пры ўрадзе БНР на чале з А. Луцкевічам. У снежні 1919 кааптаваны ў склад Рады БНР, пасля яе палітычнага расколу прыхільнік урада В. Ластоўскага. 21.12.1919 у час транзітнага праезду з Берліна ў Латвію арыштаваны літоўскімі ўладамі і на месяц зняволены ў турму. Як паўнамоцны прадстаўнік БПС-Р і прадстаўнік урада БНР удзельнічаў у канферэнцыі беларускіх сацыялістычных партый (красавік 1920) і канферэнцыі беларускіх дзяржаўных і грамадскіх дзеячаў (чэрвень 1920) у Рызе. У жніўні 1920 узначальваў дэлегацыю БНР на міждзяржаўнай канферэнцыі балтыйскіх дзяржаў. У 1921 прызначаны сакратаром Дыпламатычнай місіі БНР у Каўнасе. У лютым 1921 на ковенскай нарадзе прадстаўнікоў БПС-Р увайшоў у ініцыятыўную «тройку» па стварэнні Загранічнага камітэта партыі. Удзельнік Першай Усебеларускай канферэнцыі ў Празе (1921).

3 1922 у эміграцыі ў Амерыцы, жыў у Чыкага. Ініцыятар стварэння Беларускага народнага камітэта ў штаце Ілінойс (пазней Беларускі народны саюз), адзін са стваральнікаў Беларуска-Амерыканскага нацыянальнага клуба. Падтрымліваў цесныя сувязі з В. Ластоўскім і К. Душэўскім у Коўне, Т. Грыбам у Празе, з грамадскімі і маладзёжнымі арганізацыямі Заходняй Беларусі і Чэхаславакіі, збіраў грошы для матэрыяльнай падтрымкі беларускага студэнцтва і школьніцтва Заходняй Беларусі. У 1935 ініцыіраваў стварэнне Беларуска-Амерыканскага грамадзянскага задзіночання. У кастрычніку 1941 адзін з арганізатараў Беларуска-Амерыканскай нацыянальнай рады, якая ставіла за мэту дабрачынную дапамогу ахвярам вайны ў Беларусі (існавала да сярэдзіны 1990-х г.). Уваходзіў у міжнародную каталіцкую арганізацыю «Рыцары Калумба» (меў вышэйшую 4-ю рыцарскую ступень). У пасляваенны час удзельнічаў у грамадска-палітычным жыцці беларускай дыяспары ЗША.

Пахаваны на могілках Святога Адальберта ў Найлсе^[en], прыгарадзе Чыкага^[1].

Бібліяграфія

Лісты Янкі Чарапука з Амэрыкі (1922—1923) // Запісы Бел. ін-та навукі і мастацтва. 1994. № 21.

Зноскі

↑ У Чыкага знойдзена магіла першага прэм’ер-міністра БНР Язэпа Варонкі

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — С. 222. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын; Дадатак / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2003. — С. 137. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0276-8.
Архівы БНР. Т. 1, кн. 1-2. Вільня і інш., 1998;
Кіпель В. Беларусы ў ЗША Мн., 1993;
Юрэвіч Л. Сьвет эміграцыйнага эпісталярыю // ARCHE=Скарына. 2001.

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Янка Чарапук

[svabodaАдальберт-1] У Чыкага знойдзена магіла першага прэм’ер-міністра БНР Язэпа Варонкі

[1]