Лілейныя

	Лілейныя
	; Лілея кучаравая (Lilium martagon)
Навуковая класіфікацыя
Дамен:	Эўкарыёты
Царства:	Расліны
Аддзел:	Кветкавыя
Клас:	Аднадольныя
Парадак:	Лілеякветныя
Сямейства:	Лілейныя
Міжнародная навуковая назва
	Liliaceae Juss. (1789), nom. cons.
Сінонімы
	Calochortaceae Dumort. (1829); Compsoaceae Horan. (1834), nom. inval.; Erythroniaceae Martinov (1820); Fritillariaceae Salisb. (1866); Liriaceae Borkh. (1797); Medeolaceae Takht. (1987); Scoliopaceae Takht. (1996); Tricyrtidaceae Takht. (1997), nom. cons.; Tulipaceae Borkh. (1797);
Роды
	Гл. тэкст
ITIS	42633
NCBI	4677
EOL	4174
GRIN	f:652
IPNI	30000259-2
FW	54578

Лілейныя^[3] (Liliáceae) — сямейства аднадольных раслін парадку Лілеякветныя (Liliales). Прадстаўнікі сямейства распаўсюджаныя амаль па ўсім зямным шары; для іх характэрны доўгае лінейнае лісце і ўтварэнне запасальных органаў — карэнішчаў, цыбулін і клубнецыбулін. Многія віды — папулярныя дэкаратыўныя прыгожаквітнеючыя расліны.

Агульная колькасць родаў (па стане на 2012 год) — 19^[4], агульная колькасць відаў — 610^[4].

Батанічнае апісанне[правіць | правіць зыходнік]

Травы, у асноўным — шматгадовыя, радзей — кусты або дрэвы.

Лісце заўсёды суцэльнае, без прылісткаў і толькі па выключэнні з хвосцікамі.

Надземны парастак у большасці выпадкаў просты (гэта значыць не мае разгалінаванняў). Падземны парастак звычайна перайначаны, мае выгляд карэнішча, цыбуліны ці клубнецыбуліны, з дапамогай якіх расліны захоўваюцца падчас халадоў або засухі (у гарачых краінах).

Кветкі абодваполыя, правільныя або злёгку развітыя мацней у адзін бок, чым у іншы, то ёсць двухсіметрычныя. Калякветнік даліатны, ярка афарбаваны. Лік 3 захоўваецца ва ўсіх пяці колах, так што колькасць частак калякветніка і тычынак 6. Завязь верхняя, рэдка паўніжняя; у яе трох гнёздах па многу або па некалькі семязавязяў, якія ператвараюцца ў бялковае насенне. Формула кветкі: $\ast P_{3+3}\;A_{3+3}\;G_{({\underline {1}})}$

Плод — трохгнёздавая каробачка, якае пры паспяванні лопаецца на тры створкі, або ягада.

Распаўсюджанне і экалогія[правіць | правіць зыходнік]

Прадстаўнікі сямейства распаўсюджаныя паўсюль, але больш за ўсё ў цёплых краінах, менш - паміж тропікамі, яшчэ менш у халодных краінах і высока нагорных.

Роды[правіць | правіць зыходнік]

Спіс заснаваны на базе даных Каралеўскіх батанічных садоў у К’ю (2006 год)^[5]:

Amana Honda
Calochortus Pursh
Cardiocrinum (Endl.) Lindl.
Clintonia Raf.
Erythronium L. — Кандык, ці Эрытроніум^[6]
Fritillaria Tourn. ex L. — Рабчык
Gagea Salisb. — Гусіная цыбуля
Lilium Tourn. ex L. typus — Лілея
Lloydia Salisb. ex Rchb.
Medeola Gronov. ex L.
Nomocharis Franch.
Notholirion Wall. ex Boiss.
Prosartes D.Don
Scoliopus Torr.
Streptopus Michx.
Tricyrtis Wall.
Tulipa L. — Цюльпан

Гаспадарчае значэнне і прымяненне[правіць | правіць зыходнік]

Многія прадстаўнікі сямейства Лілейные складаюць здаўна ўпрыгожваюць сады (цюльпаны, лілеі, рабчыкі).

Зноскі

↑ Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.
↑ Пра ўмоўнасць аднясення апісванай у гэтым артыкуле групы раслін да класа аднадольных гл. раздзел «Сістэмы APG» артыкула «Аднадольныя».
↑ Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 146. — 160 с. — 2 350 экз.
↑ ^а ^б Лілейныя: інфармацыя на сайце APWeb (англ.) (Праверана 7 мая 2010)
↑ Govaerts, R., Dransfield, J., Zona, S.F, Hodel, D.R. & Henderson, A. (2006). World Checklist of Liliaceae. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. Published on the Internet; http://apps.kew.org/wcsp/qsearch.do;jsessionid=BA241719F3093133553E7B838A5A77AD accessed 30 March 2009
↑ Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз. — С. 472.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Лілейныя (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі

[1] Ужываецца таксама назва Пакрытанасенныя.

[2] Пра ўмоўнасць аднясення апісванай у гэтым артыкуле групы раслін да класа аднадольных гл. раздзел «Сістэмы APG» артыкула «Аднадольныя».

[Киселевский-3] Киселевский А. И. Латино-русско-белорусский ботанический словарь. — Мн.: «Наука и техника», 1967. — С. 146. — 160 с. — 2 350 экз.

[APW-4] а ^б Лілейныя: інфармацыя на сайце APWeb (англ.) (Праверана 7 мая 2010)

[5] Govaerts, R., Dransfield, J., Zona, S.F, Hodel, D.R. & Henderson, A. (2006). World Checklist of Liliaceae. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. Published on the Internet; http://apps.kew.org/wcsp/qsearch.do;jsessionid=BA241719F3093133553E7B838A5A77AD accessed 30 March 2009

[ЭПБ2-6] Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 2. Гатня — Катынь / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1983. — 522 с. — 10 000 экз. — С. 472.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]