Аляксандр Сяргеевіч Шатэрнік

Аляксандр Сяргеевіч Шатэрнік
Аляксандр Сяргеевіч Шатэрнік
Дата нараджэння	16 кастрычніка 1940 (84 гады)
Месца нараджэння	Южа, Южскі раён[d], Іванаўская вобласць, РСФСР, СССР;
Бацька	Сяргей Міхайлавіч Шатэрнік[d]
Род дзейнасці	мастак, скульптар
Жанр	станковая скульптура[d], манументальная скульптура[d] і жывапіс
Вучоба	Мінскае мастацкае вучылішча (1964); Беларускі дзяржаўны тэатральна-мастацкі інстытут (1967);
Уплыў	Генадзь Ільіч Мурамцаў, Ігар Мікалаевіч Глебаў і Валянцін Іванавіч Гусеў
Член у	Саюз мастакоў БССР; Пагоня;
Узнагароды	За заслугі ў выяўленчым мастацтве[d]

Алесь Шатэрнік, поўнае імя Аляксандр Сяргеевіч Шатэрнік (нар. 16 кастрычніка 1940, г. Южа, РСФСР) — беларускі мастак.

Біяграфія

Нарадзіўся 16 кастрычніка 1940 года ў гарадку Южа Іванаўскай вобласці (Расія)^[1]. Дзед Міхаіл Шатэрнік працаваў на чыгунцы, ягонымі роднымі братамі былі мовазнавец і краязнавец Мікола Шатэрнік (1890—1934) ды селекцыянер Андрэй (Аўдзей) (1890—?)^[1]. Цётка Ксенія Якаўлеўна была другой жонкай кампазітара Аляксея Туранкова^[1]. Бацька Сяргей Міхайлавіч Шатэрнік быў ваенным урачом, прайшоў вайну, удзельнічаў у вызваленні Мінска і Прагі, вярнуўшыся ў беларускую сталіцу, узначаліў станцыю па барацьбе з малярыяй. Сям’я вярнулася з эвакуацыі ўвосень 1944 года^[2]. Даваенны дом быў разбураны, яны пасяліліся ў дзядзькі Івана Адамавіча Юдзіцкага, брата маці, у ацалелым доме па адрасе Рэвалюцыйная вуліца, 10^[1]^[3].

Калі мы сюды ўсяліліся, суседні дом быў разбураны, ад яго засталася толькі цэгла. І ў нас кавалак сцяны таксама быў выбіты, папа збіраў цэглу і закладваў дзіру. Людзі жылі ўсюды — і ў падвалах, і на гарышчах. … Ну ў нас вось у падвале была друкарня «Чырвоны друкар». Ва ўсіх кватэрах былі цудоўныя кафляныя печы, якія апальваліся паперай. Паперу з друкарні цягалі мяшкамі!^[1]

Арыгінальны тэкст (руск.)

Когда мы сюда вселились, соседний дом был разрушен, от него остались только кирпичи. И у нас кусок стены тоже был выбит, папа собирал кирпичи и закладывал дыру. Люди жили везде — и в подвалах, и на чердаках. … Ну у нас-то в подвале была типография «Красный печатник», — подхватывает нить разговора Александр Шатерник. — Во всех квартирах были великолепные кафельные печи, которые отапливались бумагой. Бумагу из типографии таскали мешками!

Разам са старэйшым стрыечным братам Васям Юдзіцкім ён хадзіў у Палац піянераў да мастака Сяргея Пятровіча Каткова. Пасля мастацкай студыі брат паступіў у на скульптурнае аддзяленне, а Алеся праз два гады залічылі на педагагічнае жывапіснае, хоць хацеў ён на скульптурнае^[1]. Скончыў Мінскае мастацкае вучылішча ў 1964 годзе, у 1967 годзе адзяленне інтэр’ера і дызайна Беларускага дзяржаўнага тэатральна-мастацкага інстытута. Вучыўся ў Генадзя Мурамцава, Ігара Глебава, Валянціна Гусева. Працаваў мастаком у Горкаўскім тэатры^[4].

Член Беларускага саюза мастакоў з 1975 года, член творчай суполкі «Пагоня»^[4].

Жыве ў Мінску^[4].

Творчасць

Працуе ў галіне станковай i манументальна-дэкаратыўнай скульптуры, а таксама жывапісу. Найбольш значныя творы: «Хлеб» (1984), «Бабіна лета» (1968), «Рагнеда» (1984), «Кірыла Тураўскі» (1987), «Крывічы» (2001), «Дрыгавічы» (1984), «Вінцук Дунін-Марцінкевіч» (1983), «Якуб Колас  — настаўнік» (1982), «Максім Багдановіч» (1983), «Ефрасіння Полацкая» (1994—1999), «Яўген Кулік» (2000), «Тадэвуш Касцюшка» (2005), манументальна-дэкаратыўныя працы «Гуканне вясны» (1980), «Развітанне» (2015), помнікі Андрэю Макаёнку (1986), Міхасю Ткачову (1993), Язэпу Драздовічу на могілках паміж вёскамі Ліпляні і Малыя Давыдкі (1982), мемарыяльныя дошкі Гаўрылу Гарэцкаму, Кандрату Крапіве^[4], у гонар абвяшчэння незалежнасці БНР (1993, паўторана ў 2018).

Творы захоўваюцца ў фондах Нацыянальнага мастацкага музея Рэспублікі Беларусь, Музея сучаснага выяўленчага мастацтва ў Мінску, Беларускага саюза мастакоў, Літаратурнага музея Максіма Багдановіча, Дзяржаўнага літаратурна-мемарыяльнага музея Якуба Коласа, Полацкага гісторыка-культурнага запаведніка, Траццякоўскай галерэі (Масква, Расія), у Белым Доме (Вашынгтон, ЗША), арт-музеі «Цымерлі» (Нью-Джэрсі, ЗША), у галерэях i прыватных зборах Беларусі, ЗША, Італіі, Францыі, Вялікабрытаніі, Польшчы, Новай Зеландыі, Літвы і іншых краін свету^[4].

Аўтар мастацкага выдання «СОНЦАКРЫЖ. Форма, колер, слова» (Мінск, 2008)^[4].

Выстаўкі

У мастацкіх выставах бярэ ўдзел з 1966 г. Творы экспанаваліся на выставах у Беларусі, Германіі, ЗША, Расіі, Польшчы, Літве, Нарвегіі^[4].

Персанальныя выстаўкі: Мінск (1999, 2000 (юбілейная), 2011, 2013, 2015); Нью-Джэрсі (2006); Джэрсі-Сіці (2009)^[4].

Узнагароды

Узнагароджаны медалём «За заслугі ў выяўленчым мастацтве» Беларускага саюза мастакоў (2000)^[4], медалём да стагоддзя БНР (2019)^[5].

Зноскі

Спасылкі

Шатэрнік Алесь Архівавана 12 жніўня 2018.

[sb-1] а ^б ^в ^г ^д ^е Живописец, скульптор и поэт Алесь Шатерник о своих учителях, о бумаге, о хлебе, о доме и о воздухе для дыхания

[minsknews-2] ГОД МАЛОЙ РОДИНЫ. Скульптор Александр Шатерник. 1 марта 2018 Архівавана 4 красавіка 2021.

[afisha-3] Вытокі. Вяртанне Архівавана 4 красавіка 2021.

[pagonia-4] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з Шатэрнік Алесь Архівавана 12 жніўня 2018.

[5] Алексіевіч, Пазьняк, Вольскі, Эрыксан, Белавус. Хто яшчэ ўзнагароджаны мэдалём у гонар БНР-100(недаступная спасылка)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]