Вараздат Марціросавіч Аруцюнян

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Аруцюнян.
Вараздат Марціросавіч Аруцюнян
арм.: Վարազդատ Մարտիրոսի Հարությունյան
Дата нараджэння 29 лістапада 1909(1909-11-29)[1][2]
Месца нараджэння
Дата смерці 20 сакавіка 2008(2008-03-20) (98 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Род дзейнасці архітэктар, гісторык архітэктуры, тэарэтык архітэктуры, выкладчык, мастацтвазнавец, выкладчык універсітэта, навуковы работнік
Навуковая сфера архітэктура[3], гісторыя архітэктуры[d][3], architectural theory[d] і мастацтвазнаўства[3]
Месца працы
Навуковая ступень доктар архітэктуры[1] (1964)
Навуковае званне
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Аляксей Віктаравіч Шчусеў
Партыя
Член у
Узнагароды
Подпіс Выява аўтографа
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вараздат Марціросавіч Аруцюнян (арм.: Վարազդատ Մարտիրոսի Հարությունյան; 29 лістапада 1909, Ван — 20 сакавіка 2008, Ерэван) — армянскі архітэктар і мастацтвазнаўца, гісторык армянскай архітэктуры. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Рэспублікі Арменія (1996), доктар архітэктуры (1964), прафесар (1965). Заслужаны дзеяч мастацтваў Армянскай ССР (1961).

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Вараздат Аруцюнян нарадзіўся ў горадзе Ван заходняй Арменіі[4]. З нагоды даты нараджэння Вараздат Аруцюнян казаў: «Мне невядомая дата майго нараджэння… Я яе пазнаў пазней. У 1916 годзе ў тыфліскім часопісе «Амбавабер» апублікавалі поўны спіс выхаванцаў сірочага прытулку пры царкве Цыранавор. Там пад нумарам 204 запісана: «Вараздат Тэр-Аруцюнян, з Вана, 7 гадоў». Ну я палічыў, што нарадзіўся ў 1909 годзе, так доўгі час і пісалася ў дакументах без дакладнага датавання. Калі ж у чарговы раз змяняў пашпарт, у міліцыі мяне папрасілі ўсё ж дапоўніць дату. Я і запісаў: 29 лістапада. То бок палічыў, што дата ўсталявання Савецкай улады ў Арменіі — гэта дата адраджэння армянскага народа, і такім чынам, дзень майго нараджэння»[5]. Сям'я Аруцюнянаў была вялікая: у бацькоў Вараздата — бацькі Марціраса і маці Каліпсэ было сямёра дзяцей: чатыры сыны і тры дочкі. Уся сям'я жыла ў адным раёне пад назвай Чаглі. Жыццё было мірным, шчаслівым і творчым да генацыду армян[6].

З Вана ў 1915 годзе Вараздат Аруцюнян трапіў у сірочы прытулак пры царкве Цыранавор у Тыфлісе і правёў там з братам Арцрунам (пасля — вядомы актор тэатра і кіно, народны артыст Армянскай ССР) і сястрой два гады. Заступнікам прытулку быў выбітны армянскі паэт і пісьменнік Аванес Туманян[7].

Дзяцінства Вараздата Аруцюняна было зусім сумным. У тыя гады маці Каліпсэ працавала прачкай у розных хатах. Паступова становішча пагаршалася, наступілі галодныя часы, і юныя Вараздат з братам Арцрунам вырашылі бегчы з прытулку. Падзараблялі на вуліцах чышчаннем абутку, продажам вады. Да 1920 года ў сям'і Аруцюнянаў з дзевяці чалавек засталіся трое: першы член іх сям'і загінуў у Вагаршапаце ад тыфу[7].

Асноўныя працы[правіць | правіць зыходнік]

Асноўныя працы прысвечаны гісторыі і тэорыі армянскай сярэднявечнай і сучаснай архітэктуры, жыцці і дзейнасці выбітных армянскіх архітэктараў.

Мае вялікі ўнёсак у вобласці падрыхтоўвання архітэктурных кадраў, аднаўлення, ахоўвання і прапаганды армянскіх сярэднявечных помнікаў.

Бібліяграфія[правіць | правіць зыходнік]

  • Арутюнян В. М. Архитектурные памятники Двина V—VII вв. — Ер., 1950.
  • Арутюнян В. М., Сафарян С. А. Памятники армянского зодчества. — М., 1951.
  • Арутюнян В. М. Звартноц. — Ер.: Армянское государственное изд-во, 1954. — 27 с.
  • Арутюнян В. М., Оганесян К. Л. Архитектура Советской Армении. — Ер., 1955.
  • Арутюнян В. М. Эчмиадзин. — М.: Искусство, 1958. — 24 с.
  • Арутюнян В. М. Каравансараи и мосты средневековой Армении. — Ер., 1960.
  • Арутюнян В. М. Город Ани. — Ер.: Армянское государственное изд-во, 1964. — 90 с.
  • Арутюнян В. М. Архитектурные памятники Эчмиадзина. — Ер.: Айастан, 1968. — 75 с.
  • Арутюнян В. М., Асатрян М. М., Меликян А. А. Ереван. — М.: Стройиздат, 1968. — 303 с.
  • Арутюнян В. М. Архитектура Советской Армении. — М.: Стройиздат, 1972. — 158 с.
  • Арутюнян В. М., Асатрян М. С. Памятники Армении. — Бейрут., 1975.
  • Арутюнян В. М. Архитектура Древнего мира. — Ер., 1978.
  • Арутюнян В. М. Каменная летопись армянского народа. — Ер.: Советакан грох, 1985. — 208 с.
  • Арутюнян В. М. Давайте построим. — Париж, 1988.
  • Арутюнян В. М. История армянской архитектуры. — Ер., 1989. — 631 с.
  • Арутюнян В. М. На удивительных перекрёстках красоты. Сборник рассказов об архитектуры Древнего мира (учебное пособие). — Ер.: «Анаит», 1999. — 246 с.
  • Арутюнян В. М. На перекрёстках жизни (биографические воспоминания). — Ер.: «Вестник», 1999. — 284 с.
  • Арутюнян В. М. Для долголетия. — Ер.: «Век», 2000. — 283 с.
  • Арутюнян В. М. По дорогам мира. кніга А. — Ер.: «Век», 2000. — 360 с.
  • Арутюнян В. М. По дорогам мира. кніга Б. — Ер.: «Век», 2000. — 288 с.
  • Арутюнян В. М. По дорогам мира. кніга В. — Ер.: «Век», 2001. — 368 с.
  • Арутюнян В. М. Современники по искусству (сборник статей). — Ер.: «Наука», 2001. — 540 с.
  • Арутюнян В. М. Творческая заслуга и жизнь архитектора Самвела Сафаряна. — Ер.: «Век», 2002. — 68 с.
  • Арутюнян В. М. Мы в столетии, столетие в нас. — Ер.: «Век», 2003. — 278 с.
  • Арутюнян В. М. Восстановление архитектурных памятников (учебное пособие). — Ер.: «Век», 2003. — 280 с.
  • Арутюнян В. М. Проблемы истории и теории армянского градостроительства и архитектуры. — Ер.: «Век», 2004. — 742 с.

Зноскі

  1. ↑ а б в г д е ё ж з Армянская савецкая энцыклапедыя / пад рэд. Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. ↑ а б в г д е ё Armenian Concise Encyclopedia — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990.
  3. ↑ а б в Czech National Authority Database Праверана 7 лістапада 2022.
  4. ↑ Тороманян 1980.
  5. ↑ Джангиров 2000.
  6. ↑ Свазлян 2008.
  7. ↑ а б Овнатан 1971.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

  • «Заслуга и оценка» — сборник о жизни и творчестве В. М. Арутюняна / Сост. О. Маркосян. — Ер.: «Век», 2009. — 320 с. — ISBN 99941-47-27-7.
  • Джангиров П. Дожить свой век(руск.) // «Урарту». — Ер.: 2000.
  • Тороманян А. Учёный, педагог, общественный деятель(руск.) // Межвузовский сборник научных трудов. — Ер.: ЕрПИ, 1980.
  • Свазлян В. Вараздат Арутюнян. Последний свидетель Армянского геноцида(арм.) = Վարազդատ Հարությունյան. Հայոց ցեղասպանության վերջին ականատես-վկա վերապրողներից // «Азг» : ежедневная газета. — Ер.: 2008. — № 57.
  • Овнатан А. Вараздат Арутюнян(арм.) = Վարազդատ Հարությունյան // «Молодая Армения». — Ер.: 1971.
  • Рашидян Г. Хранитель каменной летописи(руск.) // «Республика Армения». — Ер.: 1999.
  • Вараздат Арутюнян — 90(арм.) // «Бнорран». — Ер.: 2000. — № 1—2.
  • Чолакян М. Долгожитель из Васпуракана(руск.) // «Новое время». — Ер.: 1999.
  • Чолакян М. Человек, занятый своим делом(руск.) // «Голос Армении». — Ер.: 2002.
  • Новый лауреат премии имени Т. Тороманяна(арм.) // «Советская Армения». — Ер.: 1979.
  • Меликян Н. Вараздат Арутюнян — почётный член Союза писателей Армении(арм.) // «Вараг». — Ер.: 2002. — № 49.
  • Асратян М. М. Вараздат Арутюнян (к 95-летию со дня рождения)(арм.) = Վարազդատ Հարությունյան (ծննդյան 95-ամյակի առթիվ) // Вестник общественных наук НАН РА. — Ер.: 2005. — № 1. — С. 230—233. — ISSN 0320-8117.
  • Тигранян Э. A. Вараздат Арутюнян, Каменная летопись армянского народа(руск.) // Вестник общественных наук АН Армянской ССР. — 1986. — № 4. — С. 85—87. — ISSN 0320-8117.
  • Новый лауреат премии имени Т. Тороманяна(арм.) // «Советская Армения». — Ер.: 1979.
  • Сарьян О. Архитектор Вараздат Арутюнян(арм.) // «Лрабер». — Ер.: 1961.

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Вараздат_Марціросавіч_Аруцюнян&oldid=4599335"