Вялічка

Горад Вялічка польск.: Wieliczka Герб Сцяг Краіна Польшча Ваяводства Малапольскае Павет Вяліцкі Гміна Вялічка Каардынаты 49°59′22″ пн. ш. 20°03′58″ у. д. Заснаваны 1123 Плошча 13,41 км² Вышыня цэнтра 261 м Насельніцтва ▲26 599 чал. (31 сакавіка 2021) Часавы пояс UTC+1, летам UTC+2 Паштовыя індэксы 32-020 Аўтамабільны код KWI TERC 1219054 Афіцыйны сайт wieliczka.eu (польск.) Вялічка на карце Польшчы ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Вялі́чка (польск.: Wieliczka) — горад на поўдні Польшчы, адміністрацыйны цэнтр Вяліцкага павета Малапольскага ваяводства. Сядзіба вяскова-гарадской гміны Вялічка. Насельніцтва складае 18,8 тыс. чал. (2006). Займае плошчу 13,41 км².

Гісторыя

Адзін з найстарэйшых цэнтраў распрацоўкі радовішчаў каменнай солі ў Еўропе, вядомы з 11 ст.. У 1289 годзе атрымаў правы горады. Агульная працягласць саляных капалень складае каля 288 км (для наведвання турыстамі даступна каля 3,5 км), больш за 2 тыс. штольняў размяшчаюцца на 9 узроўнях глыбінёй да 327 метраў. За сем стагоддзяў у саляных масівах было высечана 2040 камер (гротаў), здабыта каля 7,5 млн м³ солі.

Славутасці

Асноўны артыкул: Саляная шахта ў Вялічцы

Ужо ў 17 ст. гарнякі пачалі выразаць з саляных купалаў алтары, статуі святых і царкоўныя кафедры. У канцы 17 ст. на глыбіні каля 64 м была пабудавана капліца Св. Антонія ў стылі барока (даўжыня каля 60 м); у сярэдзіне 19 ст. — капліца Св. Крыжа; у 1896—1920 — капліца Св. Кінгі (на глыбіні 101 м; даўжыня 54 м, выс. да 10-12 м), упрыгожаная разнымі выявамі (архітэктары і скульптары браты Юзаф і Томаш Маркоўскія, пазней — скульптары Антоні Выродак і Станіслаў Анёл). Ніжэй размяшчаюцца гроты з падземнымі азёрамі, велізарная пячора Станіслава Сташыца (вышыня 42 м). На глыбіні 135 м знаходзіцца Крышталовы (Крыштальны) грот; у 4 гротах змяшчаецца Музей горнай справы. Некаторыя гроты ўпрыгожаны скульптурай (помнікі: Мікалаю Каперніку, 1973, скульптар Уладыслаў Хапак; Ё. В. Гётэ, 2001, скульптар Ю. П. Кавальчык, і інш.), велізарнымі люстрамі з солі. З 18 ст. тут адбываліся балі, банкеты, тэатральныя паказы. Саляныя капальні Вялічкі ўключаны ў спіс Сусветнай спадчыны.

Турызм

Бальнеакліматычны курорт з 1826 года. Асноўныя прыродныя лячэбныя фактары — хларыдныя натрыевыя мінеральныя воды (выкарыстоўваюць для ваннаў) і спецыфічнае («аэразольнае») паветра саляных ходняў, у адной з якіх на глыбіні звыш 200 м у 1964 годзе створаны санаторый «Кінга» для лячэння хворых на захворваннямі органаў дыхання (у т.л. на бранхіяльную астму), апорна-рухальнага апарата. Цэнтр турызму.

Гарады-пабрацімы

•  Litovel^[d], Чэхія
•  Saint-André-lez-Lille^[d], Францыя
•  Бергкамен, Германія
•  Сеста-Ф'ёрэнціна, Італія

Вядомыя ўраджэнцы і жыхары

• Уладзіслаў Скачыляс (1883—1934) — польскі гравёр, адзін са стваральнікаў польскай графічнай школы XX стагоддзя.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Вялічка
• Афіцыйная старонка горада
• Афіцыйная старонка салянага музея ў Вялічцы