Джэймс Цісо

Джэймс Цісо
Джэймс Цісо
	фр.: James Tissot
Імя пры нараджэнні	Jacques Joseph Tissot
Дата нараджэння	15 кастрычніка 1836
Месца нараджэння	Нант
Дата смерці	8 жніўня 1902 (65 гадоў)
Месца смерці	Шэнсэ-Бюён[d], дэпартамент Ду, Францыя;
Месца пахавання	Château de Buillon[d];
Грамадзянства	Францыя
Род дзейнасці	мастак, карыкатурыст, мастак-гравёр
Месца працы	Vanity Fair[d];
Жанр	Жывапіс, акварэль
Вучоба	Lycée Saint-François-Xavier de Vannes[d]; Нацыянальная вышэйшая школа прыгожых мастацтваў;
Мастацкі кірунак	Japonisme[d] і рэалізм[d]
Уплыў	Hippolyte Flandrin[d] і Louis Lamothe[d]
Узнагароды
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Джэймс Цісо (фр.: Jacques Joseph Tissot, 15 кастрычніка 1836 - 8 жніўня 1902) - французскі мастак і ілюстратар. Цісо пераехаў з Парыжа ў Лондан ў 1871 годзе, да пераезда ён быў паспяховым мастаком парыжскага грамадства. Цісо стаў вядомы мастаком у адлюстраванні модна апранутых жанчын, паказаных у розных сцэнах паўсядзённага жыцця. Ён таксама зрабіў мноства карцін, якія ілюструюць Біблію.

Раннія гады[правіць | правіць зыходнік]

Цісо нарадзіўся ў партовым горадзе Нанте ў Францыі, дзе і правёў ранняе дзяцінства. Яго бацька Марсель Тэадор Цісо быў паспяховым купцом аддзення. Яго маці Марыя Дзюран дапамагала свайму мужу ў сямейным бізнесе і рабіла капелюшы. Пабожная каталічка, маці Цісо прышчапіла набожную адданасць у будучага мастака з самага ранняга ўзросту. Маладосць Джэймс правёў у Нанте, што, верагодна, спрыяла яго частай выявай грузавых судоў і катараў у пазнейшых работах. Удзел бацькоў у індустрыі моды, як мяркуецца, паўплываў на яго стыль жывапісу, калі ён адлюстроўваў жаночую вопратку ў дробных дэталях. Калі Джэймсу было 17 гадоў, ён ведаў, што ён хацеў бы прафесійна займацца жывапісам. Яго бацька супраць гэтага, хочучы, каб сын вёў сямейны бізнес, але сына падтрымала маці. Прыкладна ў гэты ж час ён пачаў ужываць імя Джэймс, і з 1854 года стаў шырока вядомы як Джэймс Цісо, магчыма, з-за яго ўзросшай цікавасці да ўсяго англійскага.

Ранняя кар'ера[правіць | правіць зыходнік]

У 1856 ці 1857 годзе, Цісо адправіўся ў Парыж, каб працягнуць мастацкую адукацыю. У час знаходжання з адным сяброў сваёй маці, мастаком Элі Делоне, Джэймс паступіў у Школу вытанчаных мастацтваў на вучобу ў студыю Іпаліта Фланрэна і Луі Ламота, паспяховых мастакоў, якія прыехалі ў Парыж, каб вучыцца ў Энгра. Ламот забяспечыў большасць адукацыі Цісо ў студыі, у той час як Джэймс вучыўся і самастойна як і большасць іншых мастакоў таго часу, капіючы працы ў Луўры. Прыкладна ў гэты ж час, Tissot таксама пазнаёміўся з Джэймсам Макнейл Уістлерам, а таксама Эдгарам Дега (які таксама быў вучнем Ламот і сябар Делоне) і Эдуардам Манэ.

У 1859 годзе Цісо дэбютаваў на выставе ў Парыжскім салоне. Ён паказаў пяць карцін, прысвечаных сцэнам Сярэднявечча, вялікую колькасць сцэн з Фаўста Гётэ. Гэтыя працы паказваюць уплыў на яго працу бельгійскага мастака Анры Лэйсі, якога Цісо сустрэў раней у тым жа годзе сустрэў у Антверпене. Іншыя яго працы былі пад уплывам нямецкіх мастакоў Петэра фон Карнеліуса і Морыца Рэйнсха. Пасля выстаўкі Цісо быў узнагароджаны медалём, а французскі ўрад заплаціў 5000 франкаў за яго карціну Сустрэча Фаўста і Маргарыты ў 1860 годзе, яго карціны выстаўляліся ў Салоне і ў наступным годзе разам з партрэтам і іншымі карцінамі.

Сталая кар'ера[правіць | правіць зыходнік]

Эміль Перэйра забяспечыў удзел карціны Прагулка па снезе для міжнароднай выставе ў Лондане ў 1862 годзе. У наступным годзе тры карціны Цісо былі прадстаўлены на лонданскай галерэі Эрнста Гамбарта. Каля 1863 года Цісо раптам змяніў сваю скіраванасць стылю ад сярэдневяковага да выявы сучаснага жыцця праз партрэты. На працягу гэтага перыяду, Цісо атрымліваў высокія ацэнкі крытыкаў і хутка стаў паспяховым мастаком. Як і яго сучаснікі Альфрэд Стывенс і Клод Манэ, Джэймс таксама працаваў у стылі японізм, адлюстроўваючы ў тым ліку японскія прадметы і касцюмы ў сваіх карцінах. Партрэт Цісо пэнзля Эдгара Дэга паказвае мастака на фоне японскага экран на сцяне.

Цісо змагаўся ў франка-прускай вайне падчас імправізаванай абароны Парыжа, у двух кампаніях Нацыянальнай гвардыі, а пазней Парыжскай Камуны. З-за гэтых падзей Джэймс Цісо пакінуў Парыжа ў 1871 годзе. У гэты час Сеймур Хейдэн дапамог яму з вывучэння гравіроўкі. Працуючы сумесна з карыкатурыстам Томасам Гібсанам Боулзам, ўладальнікам часопіса Vanity Fair, адначасова выстаўляючыся ў Каралеўскай Акадэміі, Цісо ўсталяваў сацыяльныя і мастацкія сувязі ў Лондане. Боулз даў мастаку як месца для пражывання, дык і працу карыкатурыста для Vanity Fair.

Джэймс Цісо хутка атрымаў рэпутацыю мастака элегантных жанчын, паказаных у сцэнах свецкага жыцця. Ужо да 1872 года мастак быў у стане купіць сабе дом у Сент-Джонс-Вуд, у вельмі папулярнай раёне Лондана сярод мастакоў таго часу. Згодна сведчанню сучаснікаў, Цісо меў "студыю з пакоем чакання, дзе, ва ўсе часы, ў распараджэнні гасцей было шампанскае з лёдам». У 1873 годзе мастак стаў сябрам Клуба Мастацтваў. Карціны Цісо былі накіраваны пераважна да багатых брытанскіх прамыслоўцаў другой паловы 19-га стагоддзя, і на працягу 1872 года ён зарабіў 94515 франкаў, даход прадстаўнікоў вышэйшых класаў.

У 1874 годзе Дега папрасіў Цісо далучыцца да іх першай выстаўкі, арганізаванай мастакамі-імпрэсіяністаў, але апошні адмовіўся. Ён працягваў быць блізка да мастакоў аднак. Берта Марызо наведала мастака ў Лондане ў 1874 годзе, і ён адправіўся ў Венецыю з Эдуардам Мане прыкладна ў той жа час. Цісо рэгулярна бачыў Уістлера, які паўплываў на мастака ў карцінах, прысвечаных сценам на Тэмзе.

У 1875-6 гг. Джэймс Цісо сустрэў разведзеную Кетлін Ньютан, якая стала спадарожніцай мастака і частай мадэлью. Ён напісаў ёй у 1876 годзе гравюру пад назвай Партрэт місіс Н., болей вядомы пад назвай La frileuse. Яна нарадзіла сына Сесіла Джорджа Ньютана ў 1876 годзе, які, як мяркуюць, быў сынам мастака. Яна пераехала ў дом Цісо ў Сент-Джонс-Вуд у 1876 годзе і заставалася там да сваёй смерці ад туберкулёзу ў 1882 годзе. Джэймс Цісо часта ўспамінаў гэтыя гады з Ньютан, як самыя шчаслівыя ў яго жыцці, час, калі ён здзейсніў сваю мару пра сямейнага жыцця.

Пасля смерці Кетлін Ньютан Цісо вярнуўся ў Парыж. Найбуйнейшая выстаўка яго работ адбылася ў 1885 годзе ў галерэі Sedelmeyer, дзе ён паказаў 15 вялікіх карцін у серыі пад назвай La Femme à Paris. У адрозненні ад жанравых сцэн модных жанчын, якія ён пісаў у Лондане, гэтыя карціны ўяўляюць розныя тыпы і класы жанчын, названыя ў іх прафесійных і сацыяльных кантэкстах. Працы сведчаць пра ўплыў японскай гравюры, выкарыстаннем нечаканых кутоў і апраўлення, а таксама манументальным кантэкстам, звязаным з памерам палотнаў. Гэта быў уплыў японскага мастацтва, моды і эстэтыкі на заходнюю культуру.

У канцы кар'еры[правіць | правіць зыходнік]

У 1885 годзе з Цісо адбыўся паўторны зварот у каталіцтва, што прывяло яго да таго, што астатак свайго жыцця мастак правёў ілюструючы Біблію. Многія з яго сяброў-мастакоў скептычна ставіліся да яго пераўтварэння, таму што гэты перыяд супаў з французскім каталіцкім адраджэннем, рэакцыяй супраць свецкіх адносін у французскай Трэцяй рэспубліцы. У той час, калі французскія мастакі-ранейшаму працавалі ў стылі імпрэсіянізму і пуантылізму, з выкарыстаннем цяжкіх колераў, Цісо рухаўся ў бок рэалізму з выкарыстаннем акварэляў. Для напісання біблейскіх ілюстрацый Джэймс Цісо ездзіў на Блізкі Усход ў 1886, 1889 і 1896 гадах, каб зрабіць даследаванні ландшафту і людзей. Яго серыя з 365 ілюстрацый гуашшу (непразрыстай акварэлі), якія паказваюць жыццё Хрыста, атрымала стрыманую ўхвалу і была паказана ў Парыжы (1894-5), Лондане (1896) і Нью-Ёрку (1898-9), а пасля куплена Бруклінскім музеем ў 1900 годзе. Ілюстрацыі былі апублікаваны ў французскім выданні ў 1896-7 г., ў англійскім выданні ў 1897-8 гг., у выніку чаго Цісо атрымаў велізарнае багацце і славу. У ліпені 1894, Джэймс Цісо быў узнагароджаны Ордэнам Ганаровага легіёна, самым прэстыжным медалём Францыі. Мастак правёў апошнія гады свайго жыцця, працуючы над карцінамі сцэн са Старога Запавету (Яўрэйскі музей, Нью-Ёрк). Нягледзячы на тое, ён так і не скончыў серыю, ён выставіў 80 карцін у Парыжы ў 1901 годзе, і агравюраваў іх пасля для апублікавання ў 1904 годзе.

Біблейскія ілюстрацыі
Тварэнне, 1896-1902
Адам і Ева выгнаныя з раю, паміж 1896 і 1902
Каўчэў праходзіць праз Іардан, паміж 1896 і 1902
Сем іерыхонскіх трубаў, 1896-1902
Вяртанне блуднага сына

Смерць і прызнанне[правіць | правіць зыходнік]

Джэймс Цісо раптоўна памер у Ду, Францыя, 8 жніўня 1902 года, жывучы ў Шато-дэ-Бульён, былым абацтве, якое ён атрымаў у спадчыну ад свайго бацькі ў 1888 годзе. Яго агіла знаходзіцца ў капліцы, размешчанай на тэрыторыі замка. Шырокае прымяненне яго ілюстрацыямі ў літаратуры працягваліся і пасля яго смерці. Серыя Жыццё Ісуса Хрыста і Стары Запавет становяцца "вызначальнымі ілюстрацыямі Бібліі". Яго вобразы забяспечылі аснову для сучасных фільмаў, такіх як Індыяна Джонс:У пошуках страчанага каўчэга і Узрост нявіннасці. У першай палове 20-га стагоддзя было зноў павялічылася цікавасць да яго партрэтаў і апранутых дам; і каля пяцідзесяці гадоў кошты на іх былі рэкордныя.