Эліяс Магнус Фрыс

Сістэматык жывой прыроды
Сістэматык жывой прыроды
	Аўтар найменняў шэрага батанічных таксонаў. У батанічнай (бінарнай) наменклатуры гэтыя назвы дапаўняюцца скарачэннем «Fr.».; Спіс такіх таксонаў на сайце IPNI ; Састарэлае абазначэнне батаніка: Fries

Эліяс Магнус Фрыс
Эліяс Магнус Фрыс
	Elias Magnus Fries
Дата нараджэння	15 жніўня 1794[…]
Месца нараджэння	Femsjö[d], камуна Ёнчэпінг;
Дата смерці	8 лютага 1878[…] (83 гады)
Месца смерці	Упсала[d], Швецыя;
Месца пахавання	Старыя могілкі Упсалы[d];
Грамадзянства	Швецыя;
Бацька	Theodor Fries[d]
Дзеці	Theodor Magnus Fries[d], Oscar Robert Fries[d], Elias Petrus Fries[d] і Sanna Christina Fries[d]
Род дзейнасці	батанік, птэрыдолаг, брыёлаг, міколаг, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	батаніка, мікалогія
Месца працы	Упсальскі ўніверсітэт; Лундскі ўніверсітэт; Упсальскі ўніверсітэт; Uppsala Botanical Garden[d];
Навуковая ступень	доктарская ступень[d] (1814)
Альма-матар	Лундскі ўніверсітэт; Katedralskolan[d];
Вядомыя вучні	Nils Conrad Kindberg[d] і Carl Johan Johanson[d]
Вядомы як	адзін з заснавальнікаў сістэматыкі грыбоў і лішайнікаў
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства; Леапальдзіна; Шведская каралеўская акадэмія навук; Пецярбургская акадэмія навук; Шведская акадэмія; Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук; Каралеўская акадэмія славеснасці, гісторыі і антыкварыяту[d]; Расійская акадэмія навук; Пруская акадэмія навук; Баварская акадэмія навук;
Узнагароды	Honorary Fellow of the Royal Society of Edinburgh[d] Член Лінееўскага таварыства[d] член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (8 красавіка 1875) ганаровы доктар Лундскага ўніверсітэта[d]
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Э́ліяс Ма́гнус Фрыс^[12] (шведск.: Elias Magnus Fries, 1794—1878) — шведскі батанік і міколаг, «бацька мікалогіі».

Кароткая біяграфія

Нарадзіўся ў сям'і пастара.

Адукацыю атрымаў у Лундзе; у 1814 годзе атрымаў званне прыват-дацэнта.

У 1834 годзе ён ужо быў прафесарам практычнай эканоміі ва Упсальскім універсітэце, а ў 1851 годзе заняў месца прафесара батанікі і дырэктары музея і батанічнага саду таго ж універсітэта.

З 1859 года да смерці ён жыў у адстаўцы ва Упсале^[13].

Фрыс працаваў ва ўсіх галінах батанікі; ён упершыню ўвёў у Швецыі натуральную класіфікацыю раслін і вывучэнне марфалогіі. Яго праца «Systema orbis vege tabilis» (Лунд, 1825 (лац.)) — класічная праца таго часу.

Па лішайнікам Фрыс выдаў: «Lichenographia Europaea reformata» (Лунд і Грэйфсвальд, 1831 (лац.)); «Lichenes Suecciae eksiccati» (Лунд, 1824—1833 (лац.)).

Фрыс асабліва вядомы сваімі працамі ў вобласці мікалогіі, ён з'яўляецца адным з заснавальнікаў сістэматыкі грыбоў. Першая яго мікалагічная праца «Observationes Mycologicae» (Капенгаген, 1815—1818; 2-ое выд., 1828 (лац.)), але самая каштоўная — гэта «Systema Mycologicum» (Лунд і Грэйфсвальд, 1821—1830 (лац.); «Мікалагічная сістэма») — дата яе публікацыі з'яўляецца зыходным пунктам наменклатуры для большасці груп грыбоў (падобна таму, як дата публікацыі працы Species Plantarum К. Лінея — зыходная дата наменклатуры для сасудзістых раслін^[14]). Затым ідуць «Elenchus Fungorum» (Грэйфсвальд, 1828 (лац.)); «Novae Symbolae Mycologicae» (1851 (лац.)); «Icones selectae Hymenomycetum nondum delineatorum» (1867—1875 (лац.)).

Даследаванню скандынаўскай флоры прысвечаны наступныя сачыненні: «Flora hollandica» (Лунд, 1817 (лац.)); «Novitiae florae Suecciae» (Лунд, 1828 (лац.)); «Flora Scanica» (Упсала, 1836 (лац.)); «Summum vegetabilium Scandinaviae» (Стакгольм і Лейпцыг, 1846—1848 (лац.)); «Herbarium normale» (Упсала, 1896 (лац.)), які ўключае экзэмпляры найбольш рэдкіх скандынаўскіх раслін.

Са шматлікіх манаграфій увагі заслугоўваюць: «Symbolae ad historiam Hieraciarum» (Упсала, 1848 (лац.)); «Monographia Hymenomycetarum Suecciae» (Упсала, 1857—1863 (лац.)); «Sveriges öltiga ochgiftiga Svanipar» (Стакгольм, 1860 (шведск.)).

Фрыс быў таксама вядомы як добры аратар і знаўца лацінскай мовы. У 1847 годзе яго абралі ў лік васямнаццаці шведскіх акадэмікаў^[13].

У 1850 годзе Фрыс быў выбраны замежным членам-карэспандэнтам Пецярбургскай Акадэміі навук^[14].

Зноскі

↑ ^а ^б Eriksson G. Elias M Fries — 1917. — С. 522. Праверана 22 снежня 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5716418"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a>
↑ ^а ^б Elias Fries // Nationalencyklopedin — 1999. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1165538"></a>
↑ ^а ^б ^в Eriksson G. Elias M Fries — С. 522. Праверана 22 снежня 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5716418"></a>
↑ Femsjö kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/LLA/13082/C I/2 (1755-1811), bildid: C0021370_00113, sida 208 Праверана 3 чэрвеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10501038"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a>
↑ Uppsala domkyrkoförsamlings kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/ULA/11632/F/7 (1874-1879), bildid: 80002756_00145 Праверана 3 чэрвеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10478639"></a>
↑ Fries, Elias Magnus — Svenskagravar.se. Праверана 24 мая 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26699962"></a>
↑ Elias Fries 1794–1878. Botaniker, mykolog — Шведская царква. Праверана 26 мая 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q749243"></a>
↑ Femsjö kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/LLA/13082/C I/2 (1755-1811), bildid: C0021370_00113, sida 208 Праверана 3 чэрвеня 2019.
↑ August T Almén — 1917.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a>
↑ ^а ^б Elias M Fries // Svenskt biografiskt lexikon — 1917.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a>
↑ (unspecified title) Праверана 20 ліпеня 2020.
↑ У літаратуры часта сустракаецца напісанне прозвішча як «Фрыз».
↑ ^а ^б Фриз, Элиас // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907..
↑ ^а ^б Эліяс Магнус Фрыс (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі (Праверана 13 жніўня 2009)

Спасылкі

Эліяс Магнус Фрыс (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі (Праверана 5 кастрычніка 2009)
Фриз, Элиас // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907. (Праверана 13 жніўня 2009)

[_c1a6e0a91b23af78-1] а ^б Eriksson G. Elias M Fries — 1917. — С. 522. Праверана 22 снежня 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5716418"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a>

[_74ef0856bef27781-2] а ^б Elias Fries // Nationalencyklopedin — 1999. Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1165538"></a>

[_3e635b740d33149a-3] а ^б ^в Eriksson G. Elias M Fries — С. 522. Праверана 22 снежня 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5716418"></a>

[_3c0087b1618e101e-4] Femsjö kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/LLA/13082/C I/2 (1755-1811), bildid: C0021370_00113, sida 208 Праверана 3 чэрвеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10501038"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a>

[_2305aa120bb2f77e-5] Uppsala domkyrkoförsamlings kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/ULA/11632/F/7 (1874-1879), bildid: 80002756_00145 Праверана 3 чэрвеня 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64166606"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q10478639"></a>

[_c6f1b6db70834d2d-6] Fries, Elias Magnus — Svenskagravar.se. Праверана 24 мая 2023.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q26699962"></a>

[_05d190d1ff26d003-7] Elias Fries 1794–1878. Botaniker, mykolog — Шведская царква. Праверана 26 мая 2019.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q749243"></a>

[_ea0b3c73dc5df719-8] Femsjö kyrkoarkiv, Födelse- och dopböcker, SE/LLA/13082/C I/2 (1755-1811), bildid: C0021370_00113, sida 208 Праверана 3 чэрвеня 2019.

[_11abcab393cc1199-9] August T Almén — 1917.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a>

[_0c733c6dfb735965-10] а ^б Elias M Fries // Svenskt biografiskt lexikon — 1917.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q379406"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1724971"></a>

[_764f5e6667778f53-11] (unspecified title) Праверана 20 ліпеня 2020.

[12] У літаратуры часта сустракаецца напісанне прозвішча як «Фрыз».

[ЭСБЕ-13] а ^б Фриз, Элиас // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907..

[ВСЭ-14] а ^б Эліяс Магнус Фрыс (руск.) — артыкул з Вялікай савецкай энцыклапедыі (Праверана 13 жніўня 2009)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]