Іван Рыгоравіч Новікаў

Іван Рыгоравіч Новікаў
Асабістыя звесткі
Дата нараджэння	26 студзеня 1918(1918-01-26)
Месца нараджэння	Нязнань, Хатовіжская воласць[d], Клімавіцкі павет, Магілёўская губерня, Заходняя вобласць, РСФСР
Дата смерці	22 лютага 2001(2001-02-22) (83 гады)
Месца смерці	Мінск, Беларусь
Пахаванне	Усходнія могілкі
Грамадзянства	СССР  Беларусь
Альма-матар	Магілёўскі газетны тэхнікум[d] Аршанскі настаўніцкі інстытут (1939) Ленінградскі дзяржаўны інстытут журналістыкі імя В. В. Вароўскага[d] (1941) факультэт журналістыкі БДУ (1954)
Месца працы	СБ. Беларусь сегодня
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	пісьменнік, журналіст
Мова твораў	беларуская
Грамадская дзейнасць
Член у	Саюз пісьменнікаў СССР
Узнагароды

Іван Рыгоравіч Новікаў (21 студзеня 1918, в. Нязнань, Клімавіцкі раён — 22 лютага 2001, Мінск) — беларускі празаік, журналіст. Член СП Беларусі з 1961 г., Саюза журналістаў Беларусі з 1958 г. Заслужаны дзеяч культуры БССР (1967). Лаўрэат прэміі імя Я.Коласа (1965, за дакументальную аповесць «Дарогі скрыжаваліся ў Мінску»), Дзяржаўнай прэміі Беларусі імя Лепяшынскага (1968, за дакументальную аповесць «Тварам да небяспекі»), Дзяржаўнай прэміі Беларусі (1974, за сцэнарый шасцісерыйнага тэлефільма «Руіны страляюць…»). Літаратурнай прэміі імя Фадзеева (1980, за трылогію «Мінскі Фронт»).

Біяграфія

Нарадзіўся ў сялянскай сям'i. Бацька, Рыгор Дзямідавіч, i маці, Ефрасіння Васільеўна, сяляне. I.Новікаў скончыў 1-ю клімавіцкую сямігодку i ў 1933 годзе паступіў у Магілёўскі газетны тэхнікум. У 1935-38 гг. працаваў у газеце «Камуна». У 1938 паступіў у Аршанскі настаўніцкі інстытут, у 1939 — у Ленінградскі інстытут журналістыкі.

Вучоба перапынілася з пачаткам Вялікай Айчыннай вайны, калі ваенкамат накіраваў I. Новікава ў артвучылішча. З лютага 1942 года камандаваў узводам упраўлення «кацюш». Баявое хрышчэнне прыняў пад Купянскам. Ваяваў на Паўднёва-Заходнім, Паўднёвым, Сталінградскім, 4-м i 3-м Украінскіх франтах. Быў паранены. З часцямі Чырвонай Арміі прайшоў Румынію, Югаславію, Венгрыю, Балгарыю. Перамогу сустрэў у Аўстрыі начальнікам разведкі дывізіёна.

У 1946 годзе дэмабілізаваўся, стаў супрацоўнікам рэдакцыі газеты «Советская Белоруссия», дзе ў 1951-57 гг. загадваў сельгасаддзелам. Як карэспандэнт газеты прымаў удзел у ХI сесіі Генеральнай Асамблеі ААН. Свае ўражанні перадаў у дарожным нарысе «Дзесяць тыдняў у Злучаных Штатах Амерыкі». З 1957 карэспандэнт, з 1965 загадчык карпункта «Праўды» па Беларусі. Завочна скончыў факультэт журналістыкі БДУ (1954).

Узнагароды

Узнагароджаны ордэнамі Айчыннай вайны 1-й ступені, Працоўнага Чырвонага Сцяга, Чырвонай Зоркі, «Знак Пашаны», медалямі, трыма Ганаровымі граматамі Вярхоўнага Савета БССР, Граматай Вярхоўнага Савета БССР.

Творчасць

Дэбютаваў вершамі ў раённай газеце ў 1935 годзе. Прафесійную літаратурную працу пачаў з нарысаў. Першым значным творам была дакументальная аповесць «Сэрца інакш не можа» пра Веру Харунжую. У 1959 годзе пачаў працаваць над кнігай «Руіны страляюць ва ўпор» — пра Мінскае падполле. Дакументальная аповесць вярнула з небыцця імёны герояў падполля, пяці з якіх пасмяротна прысвоена званне Героя Савецкага Саюза, рэабілітаваны многія савецкія патрыёты. Далейшая распрацоука гэтай тэмы знайшла працяг у дакументальных аповесцях «Дарогі скрыжаваліся ў Мінску», «Да світання блізка», у гістарычных нарысах «Бяссмерце Мінска» i «Мінск — горад-герой». Выдаў нарысы «Палескае золата», «Побач сябры» i інш.

Творы

Творы:

• Выбраныя творы: У 3-х т. — Мн.: Маст. літ., 1988.
• Т. 1. Руіны страляюць ва ўпор: Дакум. аповесць. — 351с.
• Т. 2. Дарогі скрыжаваліся ў Мінску: Дакум.аповесць.-374с.
• Т. 3. Да світання блізка: Дакум. аповесць. — 335 с.

Літаратура

• Новікаў Iван Рыгоравіч // Беларуская ССР: Карот. энцыкл. — 1981. — Т. 5. — С. 451.
• Новікаў Iван Рыгоравіч // Энцыкл. літ. i мастацтва Беларусі. — 1987. — Т. 4. — С. 82.
• Но́вікаў Іван Рыгоравіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 539. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.