Арол-карлік

Арол-карлік
Навуковая класіфікацыя
прамежныя рангі Дамен:  Эўкарыёты Царства:  Жывёлы Падцарства:  Эўметазоі Без рангу:  Двухбакова-сіметрычныя Без рангу:  Другаснаротыя Тып:  Хордавыя Падтып:  Пазваночныя Інфратып:  Сківічнаротыя Надклас:  Чацвераногія Клас:  Птушкі Падклас:  Нованёбныя Атрад:  Сокалападобныя Сямейства:  Ястрабіныя Падсямейства:  Aquilinae Род:  Hieraaetus Від:  Арол-карлік
Міжнародная навуковая назва
Hieraaetus pennatus Gmelin, 1788
Сінонімы
Aquila pennata
Арэал
Гнездавы арэал      Круглы год      Зімовая міграцыя
Ахоўны статус
Выклікаюць найменшыя асцярогі IUCN 3.1 Least Concern : / 22696092
Сістэматыка на Віківідах Выявы на Вікісховішчы ITIS   175568 NCBI   70275 EOL   915252 FW   369330

Hieraaetus pennatus

Арол-карлік (Aquila pennata, Hieraaetus pennatus) — драпежная птушка сямейства ястрабіныя.

Апісанне

Невялікі арол, целаскладам і памерамі больш блізкі да канюка. Даўжыня птушкі 50—60 см, маса не перавышае 900 г, размах крылаў каля 1,2 м. Трапляюцца птушкі цёмнай (больш-менш аднатоннай цёмна-бурай) і светлай (спіна бледна-бурая, ніз цела белы або бураваты, часам з папярочнымі стракацінамі) афарбоўкай. Патыліца і задні бок шыі крыху святлейшыя за спіну. Махавыя пёры чорна-бурыя. Хвост цёмна-буры з слабавыразным больш светлым папярочным малюнкам. Дзюба чарнаватая, васкавіца і лапы жоўтыя, кіпцюры чорныя. Характэрны голас — высокі звонкі посвіст, які паўтараецца.

Пашырэнне

Арэал разарваны. Гняздуе на паўночным захадзе Афрыкі і ў цёплым умераным клімаце Еўразіі. Ад Пiрэнейскага паўвострава і Францыі распаўсюджаны лакальна праз цэнтральна-паўднёвую частку Еўропы (Грэцыя, Балканы, Славакія, поўнач Польшча), самкнутым арэалам праз Усходнюю Еўропу і Малую Азію да Сярэдняй Азіі. Дасягае Алтая, верхняй Лены і паўднёва-ўсходняй часткі Забайкалля. На тэрыторыі Беларусі сустракаецца рэдка, толькі на поўдні, занесены ў Чырвоную кнігу.

Біятоп: старыя лісцевыя, мяшаныя або хвойныя лясы з зарослымі палянамі або ў выглядзе лугоў, а таксама са скальнымі агаленнямі, паблізу адкрытых тэрыторый. На поўдні арэала, у Паўночнай Афрыцы і на Каўказе — на вышыні да 1500—2000 м.

Амаль усюды пералётная птушка, зімуе ў тропіках Афрыкі і Паўднёвай Азіі. Вельмі мала птушак зімуе на поўдні Еўропы (паўднёвая Іспанія, Францыя, Грэцыя, Крыт) альбо ў паўночна-заходніх раёнах Афрыкі, у Егіпце і Ізраілі. Большасць зімуе ў Афрыцы ад Эфіопіі і цэнтральнай часткі Судана да Паўднёва-Афрыканскай Рэспублікі на поўдні, а таксама праз Чад і Нігерыю, Буркіна-Фасо, Малі, Сенегал да Залатога Узбярэжжа на захадзе.

Асаблівасці біялогіі

Палюе на дробных птушак, яшчарак, змей, грызуноў. Пераважна арнітафаг: ловіць шэрых курапатак, бакасаў, драчоў, галубоў, сарок, драздоў, кнігавак, дзятлаў, курэй. З млекакормячых нападае на хамякоў, андатраў, вадзяных пацукоў, жаўтагорлых мышэй, вавёрак.

Гняздзіцца ў лесе на дрэвах адзін раз у год, у муры звычайна адно ці два яйкі. Гняздо пераважна на лісцевых або хваёвых дрэвах на вышыні 6—16 м над зямлёй, у верхняй частцы кроны, больш рэдка — на скальных выступах. У форме кола, плоскае, з сухіх галін; высцілка з тонкіх галінак (часта з прымессю зялёнага лісця, свежай ігліцы хвоі і травяністых раслін). Займае таксама гнёзды іншых вялікіх птушках; часам гняздзіцца ў калоніях чапляў. Дыяметр гнязда 70—120 см, вышыня 40—60 см.

Яйкі 2 (часам 1—3), уздутыя, белыя са слабымі, невялікімі буравата-жаўтаватымі мазкамі (месцы больш густога размяшчэння плям вельмі зменлівыя) альбо зеленавата-белыя з нешматлікімі чырванаватымі мазкамі. Памеры: 56,5 х 46,0 мм.

Літаратура

• Арол-карлік // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — С. 501. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
• Арол-карлік // Птушкі Еўропы: Палявы вызначальнік. — Варшава: Навуковае выдавецтва ПНВ, 2000. — 540 с.: іл. ISBN 83-01-13187-X
• Арол-карлік // Чырвоная кніга Рэспублікі Беларусь: Рэдкія і тыя, што знаходзяцца пад пагрозай знікнення віды жывёл і раслін. — Мн.: БелЭн, 1993. ISBN 5-85700-095-5