Базаруту (востраў)
|
У гэтага паняцця ёсць іншае значэнне Архіпелаг Базаруту. |
| Базаруту | |
|---|---|
| парт. Bazaruto | |
.jpg) Бераг | |
| Характарыстыкі | |
| Плошча | 123 км² |
| Размяшчэнне | |
| 21°43′09″ пд. ш. 35°27′25,50″ у. д.HGЯO | |
| Акваторыя | Мазамбікскі праліў |
| Краіна | |
 | |
Базаруту (парт.: Bazaruto) — найбуйнейшы востраў аднайменнага архіпелага ў Мазамбіку. Плошча — каля 123 км².
Геаграфія[правіць | правіць зыходнік]
Востраў Базаруту знаходзіцца за 548 км на паўночны ўсход ад Мапуту, сталіцы Мазамбіка. Аддзелены ад мацерыка аднайменным залівам, які ў найбольш вузкім месцы не перавышае 14,6 км. Выцягнуты з поўначы на поўдзень на 39 км. Найбольшая шырыня — 6,35 км.
Востраў сфарміраваўся ў плейстацэне, калі ўздоўж берагавой лініі вылучылася скальная водмель, якую апанавалі каралавыя паліпы. Моцная Мазамбікская плыня паступова намывала пясок. Паверхня складзена каралавымі адкладанямі і пясчанымі наносамі. На ўсходзе пясчаныя выдмы займаюць тэрыторыю да 2,2 км у шырыню. Яны ўзвышаюцца да 107 м. У заходняй частцы шэраг былых каралавых лагун, замкнёных наносамі, пераўтварыліся ў азёры з саланаватаю вадою. Каля вострава Базаруту знойдзены радовішчы прыроднага газу.
Характэрны трапічны клімат са сталым уздзеяннем мусонаў і пасатаў. Сярэднегадавая тэмпература — 24°C.
Прырода[правіць | правіць зыходнік]
Усходняя частка Базаруту уяўляе сабою паверхню з высокімі пясчанымі выдмамі, што стала рухаюцца, а таму тут мала расліннасці. Тым не меней, на поўначы выдмы часткова стабілізаваны і пакрыты травою. На захадзе пераважае саванна з некалькімі раёнамі балот і прыбярэжных манграў. На Базаруту шмат птушак. Тут гняздуюць пералётныя віды з Антарктыкі. Сустракаюцца антылопы, кракадзілы, яшчаркі. На берагах размножваюцца марскія чарапахі.
У 2001 г. уся тэрыторыя вострава ўвайшла ў склад аднайменнага нацыянальнага парка, таму гаспадарчая дзейнасць чалавека абмежавана.
Гісторыя[правіць | правіць зыходнік]
Базаруту быў населены паміж 200 г. і 300 г. перасяленцамі з мацерыка. У сярэднявеччы яны былі ўцягнуты ў гандаль з гарадамі суахілі. Падчас археалагічных раскопак былі выяўлены аскепкі фаянсу, вырабленага ў Персіі.
У XVI ст. з'яўленне партугальцаў спыніла гандлёвыя аперацыі арабаў і суахілі на востраве. У 1586 г. астравіцяне былі заваяваны некалькімі сем'ямі партугаламоўных мулатаў з Сафалы на чале Антоніу Радрыгеса. У XVII ст. улада перайшла да сям'і Луіша Перэйры. Падначаленае мулатамі насельніцтва займалася жывёлагадоўляй і здабычай жэмчугу. Толькі ў канцы XVII ст. гандаль жэмчугам трапіў пад кантроль партугальскай каланіяльнай адміністрацыі.
У XVIII ст. мулаты канчаткова згубілі ўладу на востраве з-за ўварвання з мацерыка племянных груп ватуа і ландзін. Асноўнай этнічнай групай астравіцян сталі тсонга. У 1721 г. мясцовы правадыр Мусіса падпарадкаваўся партугальцам, а наўзамен атрымаў дапамогу ў вайне са сваім родным братам. Абмежаваныя рэсурсы і напады піратаў выклікалі перасяленне на мацярык. Многія наведвалі Базаруту толькі сезонна, каб займацца ловам рыбы і вустрыц. На ім спыняліся гандляры рабамі і звычайныя маракі. У канцы XIX ст. дзейнічала аддзяленне турмы. У 1913 г. быў пабудаваны маяк.
У 1975 г. Базаруту далучаны да незалежнага Мазамбіка. У 2001 г. стаў цэнтрам нацыянальнага парка. У нашы дні тут развіваецца турызм.