Воўна альпакі

Статак альпак у Перу

Воўна альпакі — тэкстыльны матэрыял, выраблены з поўсці альпак — паўднёваамерыканскіх прадстаўнікоў сямейства Вярблюдавыя (Camelidae).

Гісторыя

Альпака адносіцца да прыручаных вярблюдавых. Гэты від сямейства прыбыў у Паўднёвую Амерыку 2,5 мільёна гадоў таму. Каля 6000 гадоў таму альпакі (вельмі імаверна) пайшлі ад вікуньяў. Воўна альпак высока шанавалася на працягу цэлага тысячагоддзя, але пасля іспанскага ўварвання альпак доўгі час трымалі толькі на мяса. У сярэдзіне XIX стагоддзя шэрсць альпак пачалі завозіць у Еўропу, а з XX стагоддзя альпак сістэматычна разводзяць для атрымання высакаякаснай воўны. У пачатку XXI стагоддзя колькасць жывёл ацэньвалася ў 3,5 мільёна галоў, а сусветная вытворчасць сырой воўны складала 4000 тон (каля 90 % у Перу).

Стрыжка воўны альпак

Стрыжка альпакі

Тэкстыльныя валокны атрымліваюць з двух відаў альпак: каля 90 % з іх — huacyaya (са злёгку кучаравай поўсцю) і 10 % suri (таўсцейшая поўсць, амаль гладкая, шаўкавістыя бліскучыя валокны, вельмі мала грубых валасінак). Поўсць вырастае прыкладна на 100—125 мм у год, стрыжка ў асноўным вырабляецца ўручную з атрыманнем каля 3 кг сырой воўны.

Уласцівасці воўны альпакі

Поўсць альпакі змяшчае каля 10 % грубых валокнаў (валасінак). Уласцівасці спрадзеных валокнаў: таўшчыня самага тонкага ― менш за 20 мкм і самага тоўстага ― больш за 30 мкм, даўжыня ― 6-15 см, трываласць ― каля 16 сН/тэкс, лінейная шчыльнасць ― 8,0 дтэкс, удзельная вага ― 1,3 г/см³.

Валокны злёгку скручаныя (прыкладна 2 скруткі на сантыметр, у параўнанні з авечай поўсцю з 6 скруткамі), з мікраскапічнымі паражнінамі (цеплаізаляцыя), з нізкай успрымальнасцю да скатвання, усаджванне больш моцнае, чым у воўны авечак, маецца каля 20 колераў адценняў.

Апрацоўка воўны альпакі

Пража з воўны альпакі

Пража з воўны альпакі

Вымытая і абезвалошаная воўна альпакі можа быць апрацавана з дапамогай тэхналогіі прадзення пасля адпаведнай адаптацыі да звычайных машын. Уласцівасці валокнаў і мінімальны памер частак пражы абумоўліваюць адносна высокія вытворчыя выдаткі (напрыклад, часальныя машыны працуюць з вельмі нізкай прадукцыйнасцю каля 15 кг за гадзіну, больш за 8 абрываў пражы на кілаграм на колцапрадзільных машынах).

Большая частка матэрыялу перапрацоўваецца ў камвольную пражу, толькі меншая частка перапрацоўваецца ў кардаваную пражу. Пража ад 100 % альпак павінна ўтрымліваць не менш за 40 валокнаў у папярочным перасеку, што азначае максімум 20 тэкс. Трываласць адзінкавай пражы ледзь перавышае 5 сН/тэкс, шляхам трашчэння і змешвання воўны альпакі з тонкай авечай воўнай трываласць можна павялічыць на 20—30 %.

З пражы вырабляюць больш вязанага, чым тканага тэкстылю. Навобмацак вязаныя рэчы з воўны альпакі мякчэйшыя за вырабы з авечай воўны.

Аб спосабе прамысловай перапрацоўкі пражы з альпакі ў тканіны або трыкатаж да гэтага часу (2016) нічога не апублікавана. Вядомы толькі прыклады аматарскай вытворчасці пражы і тканін.

Выкарыстанне тэкстылю з воўны альпакі

Шалік з воўны альпакі

З воўны альпакі вырабляюць ніткі для ручнога вязання, вязаныя рэчы (часцей камвольныя): верхняе адзенне, хатні тэкстыль, тканіны, штучны мех, коўдры, шалі.

Цэны на прадукцыю з альпакі (2016): шаль — €50—200, світар — €100—300, шкарпэткі — €10, коўдра — €350.