Георг Кантар

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Гео́рг Ка́нтар
ням.: Georg Ferdinand Ludwig Philipp Cantor
Georg Cantor2.jpg
Дата нараджэння 3 сакавіка 1845(1845-03-03)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 6 студзеня 1918(1918-01-06)[6][7][…] (72 гады)
Месца смерці
Грамадзянства
Жонка Vally Cantor[d]
Род дзейнасці матэматык, філосаф, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера матэматыка
Месца працы
Навуковая ступень доктар філасофіі[8] (1867) і габілітаваны доктар (2008)
Альма-матар
Навуковы кіраўнік Эрнст Эдуард Кумер і Карл Веерштрас
Вядомы як стваральнік тэорыі мностваў
Член у
Узнагароды Медаль Сільвестра
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы
У Вікіпедыі ёсць артыкулы пра іншых асоб з прозвішчам Кантар.

Гео́рг Ка́нтар (ням.: Georg Ferdinand Ludwig Philipp Cantor; 3 сакавіка 1845, Санкт-Пецярбург — 6 студзеня 1918, Гале (Заале)) — нямецкі матэматык. Ён найбольш вядомы як стваральнік тэорыі мностваў, якая стала краевугольным каменем у матэматыцы. Кантар увёў паняцце ўзаемна-адназначнай адпаведнасці паміж элементамі мностваў, даў вызначэнне бясконцага і цалкам-упарадкаванага мностваў і даказаў, што рэчаісных лікаў «больш», чым натуральных. Тэарэма Кантара, фактычна, сцвярджае існаванне «бясконцасці бясконцасцей». Ён вызначыў паняцці кардынальных і парадкавых колькасцей і іх арыфметыку. Яго праца ўяўляе вялікую філасофскую цікавасць, пра што і сам Кантар добра ведаў.[10]

Тэорыя Кантара пра трансфінітныя колькасці першапачаткова была ўспрынята настолькі нелагічнай, парадаксальнай і нават шакавальнай, што натыкнулася на рэзкую крытыку з боку матэматыкаў-сучаснікаў, у прыватнасці, Леапольда Кронекера і Анры Пуанкарэ[11]; пазней — Германа Вейля і Лёйтзена Браўэра, а Людвіг Вітгенштэйн выказаў пярэчанні філасофскага плана (гл. Спрэчкі аб тэорыі Кантара). Некаторыя хрысціянскія багасловы (асабліва прадстаўнікі неатамізму) убачылі ў працы Кантара выклік унікальнасці абсалютнай бясконцасці прыроды Бога[12], прыраўнаваўшы аднойчы тэорыю трансфінітных колькасцей і пантэізм.[13] Крытыка яго прац была часам вельмі агрэсіўная: так, Пуанкарэ зваў яго ідэі «цяжкай хваробай», якая паражае матэматычную навуку[14]; а ў публічных заявах і асабістых выбрыках Кронекера ў адрас Кантара мільгалі часам такія эпітэты, як «навуковы шарлатан», «адрачэнец» і «разбэшчвальнік моладзі»[15]. Праз дзесяцігоддзі пасля смерці Кантара, Вітгенштэйн з гаркатой адзначаў, што матэматыка «стаптана ўздоўж і папярок разбуральнымі ідыёмамі тэорыі мностваў», якое ён адхіляе як «блазнерства», «смяхотнае» і «памылковае».[16] Прыступы дэпрэсіі, якія перыядычна паўтараліся з 1884 года і давеку Кантара, некаторы час ставілі ў віну яго сучаснікам, якія занялі залішне агрэсіўную пазіцыю,[17] але цяпер лічыцца, што гэтыя прыступы, магчыма, былі праявай біпалярнага разладу.[18]

Рэзкай крытыцы супрацьстаялі сусветная вядомасць і ўхваленне. У 1904 годзе Лонданскае каралеўскае таварыства ўзнагародзіла Кантара Медалём Сільвестра, вышэйшай узнагародай, якую яно магло дараваць.[19] Сам Кантар верыў у тое, што тэорыя трансфінітных колькасцей была паведамлена яму звыш.[20] У свой час, абараняючы яе ад крытыкі, Давід Гільберт адважна заявіў: «Ніхто не выганіць нас з раю, які заснаваў Кантар»[21].

Зноскі

  1. ↑ а б MacTutor History of Mathematics archive Праверана 22 жніўня 2017.
  2. ↑ Georg Cantor // SNAC — 2010. Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. ↑ Georg Cantor // Internet Philosophy Ontology project Праверана 9 кастрычніка 2017.
  4. ↑ а б Кантор Георг // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
  5. ↑ Б. Галеркин Кантор, Георг // Еврейская энциклопедия — СПб.: 1911. — Т. 9. — С. 244.
  6. ↑ Кантор Георг // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
  7. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr: платформа адкрытых даных — 2011. Праверана 10 кастрычніка 2015.
  8. ↑ Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 3 сакавіка 2018.
  9. ↑ а б MacTutor History of Mathematics archive Праверана 3 сакавіка 2018.
  10. ↑ Біяграфічны матэрыял у гэтым артыкуле заснаваны на кнізе Dauben (1979). Дадатковымі карыснымі крыніцамі з'яўляюцца Grattan-Guinness (1971); Purkert, Ilgauds (1985).
  11. ↑ Dauben 2004, p. 1.
  12. ↑ Dauben, 1977, p. 86; Dauben, 1979, pp. 120 & 143.
  13. ↑ Dauben, 1977, p. 102.
  14. ↑ Dauben 1979, p. 266.
  15. ↑ Dauben 2004, p. 1. See also Dauben 1977, p. 89 15n.
  16. ↑ Rodych, 2007.
  17. ↑ Dauben 1979, p. 280:"…the tradition made popular by [Arthur Moritz Schonflies] blamed Kronecker’s persistent criticism and Cantor’s inability to confirm his continuum hypothesis" for Cantor’s recurring bouts of depression.
  18. ↑ Dauben 2004, p. 1. Text includes a 1964 quote from psychiatrist Karl Pollitt, one of Cantor’s examining physicians at Halle Nervenklinik, referring to Cantor’s mental illness as «cyclic manic-depression».
  19. ↑ Dauben 1979, p. 248
  20. ↑ Dauben 2004, pp. 8, 11 & 12-13.
  21. ↑ Hilbert 1926; see Reid 1996, p. 177

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

  • Джон Дж. О’Конар і Эдмунд Ф. Робертсан. Георг Кантар (англ.) у архіве MacTutor.
Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Георг_Кантар&oldid=3633654"