Канстанцін Андрэевіч Фляксбергер

Сістэматык жывой прыроды
Сістэматык жывой прыроды
	Аўтар найменняў шэрага батанічных таксонаў. У батанічнай (бінарнай) наменклатуры гэтыя назвы дапаўняюцца скарачэннем «Flaksb.».; Спіс такіх таксонаў на сайце IPNI; Персанальная старонка на сайце IPNI ;

Канстанцін Андрэевіч Фляксбергер
Канстанцін Андрэевіч Фляксбергер
Дата нараджэння	5 (17) верасня 1880
Месца нараджэння	Гродна, Гродзенскі павет, Гродзенская губерня, Літоўскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя;
Дата смерці	13 верасня 1942 (62 гады)
Месца смерці	Златавуст, Чалябінская вобласць, РСФСР, СССР;
Грамадзянства	Расійская імперыя; СССР;
Род дзейнасці	натураліст, біёлаг, генетык, батанік
Навуковая сфера	біялогія і батаніка
Альма-матар	Тартускі ўніверсітэт; Варшаўскі ўніверсітэт;
Навуковы кіраўнік	Мікалай Іванавіч Кузняцоў

Канстанцін Андрэевіч Фляксбергер (23 жніўня [5 верасня] 1880 — 13 верасня 1942) — расійскі біёлаг, даследчык пшаніцы.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Паходжанне і дзяцінства[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся 23 жніўня (5 верасня) 1880 года ў Гродне ў нямецкай сям’і дробнага чыноўніка трэцім з шасці дзяцей^[1].

Яго дзед, Фрыдрых (Фёдар Іванавіч) Фляксбергер, балтыйскі немец з Рыгі, быў настаўнікам Шавельскага павятовага дваранскага вучылішча, адкуль перабраўся ў Свіслач^[2]. Бацька, Альфонс Фёдаравіч (1840—1894), скончыў Гродзенскую гімназію і з 1871 служыў у губернатарскай канцылярыі (спачатку чыноўнікам па асобых даручэннях, а з 1877 — старшым памочнікам кіраўніка). 10 красавіка 1874 у Верцялішках ён ажаніўся з дачкой калежскага рэгістратара Надзеяй Раманаўнай Мяльгуновай (1857-?)^[1]. Усе іх дзеці былі ахрышчаны ў праваслаўі. У выпадку з Канстанцінам гэта адбылося 7 кастрычніка 1880 года ў гродзенскім Сафійскім саборы, успрымальнікам выступіў брат маці і калега бацькі, Мікалай Раманавіч Мяльгуноў. У Гродне Фляксбергеры жылі на Палацавай плошчы, у доме № 64^[1].

У 1883 сям’я пераехала ў Рыгу, дзе бацька атрымаў месца архіварыуса ў Ліфлянцкім губернскім праўленні^[1].

У Рызе Канстанцін скончыў Аляксандраўскую гімназію і паступіў у Варшаўскі ўніверсітэт у 1902 годзе^[1].

У 1903 годзе паступіў у Імператарскі Юр’еўскі ўніверсітэт^[1]. Навуковы кіраўнік — батанік-географ, сістэматык, член-карэспандэнт Санкт-Пецярбургскай Імператарскай Акадэміі навук М. І. Кузняцоў. Праходзіў стажыроўку ў батанічнай лабараторыі Варшаўскага імператарскага ўніверсітэта ў прафесара Д. І. Іваноўскага.

Пасля заканчэння інстытута па рэкамендацыі М. І Кузняцова паступіў з 1 верасня 1907 года ў Бюро па прыкладной батаніцы (руск.) (бел. ў Санкт-Пецярбург да Р. Э. Рэгеля (руск.) (бел., дзе прапрацаваў амаль 35 гадоў. У 1908 годзе выпусціў аўтарскі пераклад «Вызначальніка разнавіднасцяў сапраўдных збожжавых па Керніке». У далейшым удзельнічаў у экспедыцыях па Расійскай імперыі і палявым вывучэнні пшаніцы ў розных губернях Расіі (Ліфляндская, Тыфліская, Курская, Петракоўская, Елізаветпальская і іншыя), якое заключалася ў вопытных пасевах з мэтай вызначэння ўраджайнасці, асаблівасцяў зімоўкі і часу праходжання фаз развіцця пшаніцы. На працягу навуковай біяграфіі, у тым ліку і ў савецкі час, займаўся навуковай класіфікацыяй і сістэматызацыяй сартоў пшаніц, выкладчыцкай працай.

Разам з асноўнымі заняткамі Фляксбергер выступаў экспертам па збожжавых, выяўленым падчас археалагічных раскопак. Працаваў ён і з беларускімі матэрыяламі: у прыватнасці, ім былі падрыхтаваны нарысы «Насенне культурных раслін VI—VIII стагоддзяў з-пад Мінска»^[3] і «Зёрны з Банцараўскага гарадзішча пад Мінскам»^[4]. Адной з апошніх публікацый Фляксбергера стаў артыкул «О пшеницах в Западной Украине и в Западной Белоруссии» (1940).

У чэрвені 1936 года атрымаў вучоныя ступені доктара біялагічных і сельскагаспадарчых навук па раздзелу сістэматыкі і біялогіі хлебных метлюжковых ад Прэзідыума ВАСГНІЛ без абароны дысертацыі.

На працягу доўгіх гадоў Фляксбергер быў блізкім супрацоўнікам Мікалая Вавілава, аднак рэпрэсіі, якія закранулі сельгаснавукі, абыходзілі яго бокам.

У першыя дні Вялікай Айчыннай вайны — 28 чэрвеня 1941 года арыштаваны разам з М. В. Кавалёвым (руск.) (бел., А. І. Мальцавым (руск.) (бел. і Р. А. Лявіцкім (руск.) (бел.) па абвінавачванні па артыкулах 58-7 і 58-11 КК РСФСР (руск.) (бел.. У ліпені 1941 этапаваны ў турму горада Златавуст (Чалябінская вобласць), памёр 13 верасня 1942 года ў турэмным шпіталі, згодна з актам аб смерці, ад «знясілення і старэчай лядашчы». Рэабілітаваны пастановай пракуратуры горада Ленінграда ад 17 снежня 1955 года за недаказанасцю доказаў, а ў сакавіку 1989 года — за адсутнасцю складу злачынства.

Публікацыі[правіць | правіць зыходнік]

Фляксбергер К. А. Водяные устьица нового типа у Lobelloideae // Протоколы о-ва естествоиспытателей при Юрьевском ун-те. 1906. Т. 15. № 3. С. 119—133.
Фляксбергер К. А. Определитель разновидностей настоящих хлебов по Кёрнике // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1908а. Т. 1. № 3/4. С. 95-137.
Фляксбергер К. А. О пшеницах Томской губернии // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1908б. Т. 1. № 7/8. С. 187—222.
Фляксбергер К. А. О разновидностях пшениц на сельскохозяйственных выставках в Полтаве, Ростове-на-Дону и в Ташкенте в 1909 г. // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1909. Т. 2. № 12. С. 671—683.
Фляксбергер К. А. Материал к измерению листьев Cyclamen сoum Mill. var. abchasica Medw. // Тр. Ботанического сада Императорского Юрьевского ун-та. 1910а. Т. 11. С. 203—207.
Фляксбергер К. А. Разновидности пшениц в Семиреченской области // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1910б. Т. 3. № 3/4. С. 62-165.
Фляксбергер К. А. Важнейшие разновидности пшениц России // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1910в. Т. 3. № 6. С. 215—228.
Фляксбергер К. А. К вопросу о скороспелости хлебов // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1910 г. Т. 3. № 2. С. 41-43.
Фляксбергер К. А. Статистические исследования Paris incompleta M. B. // Тр. Ботанического сада Императорского Юрьевского ун-та. 1911. Т. 12. С. 319—336.
Фляксбергер К. А. Формы пшениц и ячменей Якутской области // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1912а. Т. 5. № 8. С. 261—274.
Фляксбергер К. А. Инструкция по сбору культурных растений // Сб. инструкций и программ для участников экскурсий в Сибирь. 1912б. Изд. 1. С. 102—105.
Фляксбергер К. А. Необходимость классификации пшениц для практических целей // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1912в. Т. 5. № 2. Прилож. 5. 16 с.
Фляксбергер К. А. К вопросу о засухоустойчивых формах пшеницы // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1912 г. Т. 5. № 1. С. 25-32.
Фляксбергер К. А. Обзор разновидностей пшениц Сибири // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1915а. Т. 8. № 7. С. 857—862.
Фляксбергер К. А. Определитель пшениц // Тр. Бюро по прикл. ботанике. 1915б. Т. 8. № 1/2. С. 9-210.
Фляксбергер К. А. Пшеницы России. Пг., 1917. 62 с. Фляксбергер К. А. Определитель настоящих хлебов. Пг.: Новая деревня, 1922. 120 с.
Фляксбергер К. А. Надежда Степановна Ковалевская // Тр. по прикл. ботан. и селекции. 1922/1923а. Вып. 3. С. 128—129.
Фляксбергер К. А. Некоторые указания к сбору материалов по возделываемым растениям для научно-прикладных целей // Тр. по прикл. ботан. и селекции. 1922/1923б. Т. 13. № 3. С. 117—127.
Фляксбергер К. А. Прикладная ботаника и агрономические знания // Природа. 1923а. № 7/12. С. 57-76.
Фляксбергер К. А. Из работ отдела прикладной ботаники и селекции за последние месяцы // Изв. ГИОА. 1923б. Т. 1. № 1. С. 14-18.
Фляксбергер К. А. Из работ отдела прикладной ботаники и селекции. Посев пшеницы земного шара на Кубани // Изв. ГИОА. 1924. Т. 2. № 4/5. С. 158—160.
Фляксбергер К. А. Из работ отдела прикладной ботаники и селекции. Посев пшениц из всех стран земного шара в 1924/25 и 1925 г. // Изв. ГИОА. 1925. Т. 3. № 1. С. 1.
Фляксбергер К. А. Хлебные зерна из Ковшаровского городища, Гриневской волости, Смоленского уезда // Научные известия Смоленского ун-та. 1926а. Т. 3. Вып. 3.
Фляксбергер К. А. К изучению диких однозернянок и двузернянок и их филогенетической связи между собой и с культурными // Тр. по прикл. ботан. и селекции. 1926б. Т. 16. № 3. С. 201—234.
Фляксбергер К. А. Отдел прикладной ботаники и селекции // Изв. ГИОА. 1927. Т. 5. № 1. С. 18-30.
Фляксбергер К. А. Древнеегипетская и современная полбы-эммеры (Triticum dicoccum Schrnk) // Тр. по прикл. ботан., генет. и селекции. 1928а. Т. 19. № 1. С. 497—518.
Фляксбергер К. А. Полба // Природа. 1928б. № 11. Стб. 999—1003.
Фляксбергер К. А. Об искусственной и естественной системе пшениц // 3-й Всесоюз. съезд ботаников / Под ред. Н. Н. Иванова, В. А. Кузнецова. Л., 1928в. Секция 7. Прикладная ботаника. С. 314—315.
Фляксбергер К. А. Об искусственной и естественной классификации пшениц // Изв. ГИОА. 1928 г. Т. 6. № 2. С. 36-51.
Фляксбергер К. А. Пшеницы разных стран в заграничных гербариях и коллекциях // Тр. по прикл. ботан., генет. и селекции. 1929а. Т. 21. № 5. С. 451—486.
Фляксбергер К. А. Семена культурных растений VI—VIII в. из-под Минска // Природа. 1929б. № 5. Стб. 470—471.
Фляксбергер К. А. О вхождении пшеницы в культуру // Природа. 1929в. № 11. Стб. 965—971.
Фляксбергер К. А. Мутация и изомерия // Природа. 1929 г. № 10. С. 878—887.
Фляксбергер К. А. Пшеницы-двуручки // Изв. ГИОА. 1929д. Т. 7. № 3/4. С. 255—261.
Фляксбергер К. А. Пшеница в мировом аспекте // Достижения и перспективы в области прикладной ботаники, селекции и генетики. Л.: Изд. ВИПБиНК и ГИОА, 1929-е. С. 199—214.
Фляксбергер К. А. Грегор Мендель и его законы наследственности // Мендель Г. Полное собрание биологических работ (перевод К. А. Фляксбергера). Классики мировой науки, 1929ж. Кн. 6. С. 5-10.
Фляксбергер К. А., Якубцинер М. М. Новые пути селекции пшеницы в СССР // Техника соц. земледелия. 1931. № 6. С. 6-9.
Фляксбергер К. А. Система пшениц и скрещивания географически отдаленных форм // Природа. 1934. № 4. С. 85-90.
Культурная флора СССР / Под рук-вом Н. И. Вавилова, ред. Е. В. Вульф. — М.-Л. : Государственное издательство колхозной и совхозной литературы, 1935. — Т. 1. Хлебные злаки. Пшеница / ред. тома К. А. Фляксбергер общая часть Р. Ю. Рожевиц. — 435 с. — 8200 экз.
Фляксбергер К. А., Мельников А. О прорастании 1000-летних зерен пшеницы // Проблемы истории докапиталистических обществ. 1935. № 9/10. С. 191—194.
Фляксбергер К. А. Пшеницы. М.; Л.: ОГИЗ, 1935б. 261 с.
Фляксбергер К. А. История пшеницы. Тезисы к докладу на научной сессии Ленинградского сельскохозяйственного института. 1939а. (рукопись, из библиотеки Ф. Х. Бахтеева).
Фляксбергер К. А. Triticum L. pr.p. Пшеница // Определитель настоящих хлебов (Пшеница, рожь, ячмень, овес). М.; Л.: ГИЗ колх. и совх. лит-ры, 1939б. С. 11-236.
Фляксбергер К. А. О пшеницах в Западной Украине и в Западной Белоруссии // Вестн. соц. растениеводства. 1940. № 2. С. 40-50

Памяць[правіць | правіць зыходнік]

У гонар К. А. Фляксбергера названы від Triticum flaksbergeri Navr.

Зноскі

↑ ^а ^б ^в ^г ^д ^е Немцы и БССР: Константин Фляксбергер (руск.)
↑ Снапкоўскі Ю. Службовыя асобы нямецкага і французскага паходжання ў Свіслачы (XIX — пачатак XX ст.) // Беларусь, Свіслацкі край і Эдвард Вайніловіч (да 765-годдзя г. Свіслач): Матэрыялы навукова-практычнай канферэнцыі, г. Свіслач, 13-14 жніўня 2021 г. Мінск, 2021. С. 248—249
↑ Природа. 1929. № 5. Стб. 470—471
↑ Працы сэкцыі археолёгіі БелАН. Т. III. 1932. С. 163—166

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

О. П. Митрофанова, Р. А. Удачин «Константин Андреевич Фляксбергер — основоположник научного изучения пшеницы в России» // Вестник ВОГиС, 2007, Том 11, № 3/4

[НІБ-1] а ^б ^в ^г ^д ^е Немцы и БССР: Константин Фляксбергер (руск.)

[2] Снапкоўскі Ю. Службовыя асобы нямецкага і французскага паходжання ў Свіслачы (XIX — пачатак XX ст.) // Беларусь, Свіслацкі край і Эдвард Вайніловіч (да 765-годдзя г. Свіслач): Матэрыялы навукова-практычнай канферэнцыі, г. Свіслач, 13-14 жніўня 2021 г. Мінск, 2021. С. 248—249

[3] Природа. 1929. № 5. Стб. 470—471

[4] Працы сэкцыі археолёгіі БелАН. Т. III. 1932. С. 163—166

[1]

[2]

[3]

[4]