Мангоры

Мангоры (Mongghul, Mangghuer)
Мангорскі танец масак
Агульная колькасць	289565 (2010 г.)
Рэгіёны пражывання	Кітай
Мова	мангорская
Рэлігія	шаманізм, будызм
Блізкія этнічныя групы	манголы, дауры, дунсян, бааань, паўночныя югуры

Мангоры (саманазвы: Mongghul, Mangghuer, кіт.: 蒙古尔) або ту (кіт.: 土族), белыя манголы (саманазва: Chahan Mangguer, кіт.: 察罕蒙古尔) — народ, адна з 56 афіцыйных нацыянальных меншасцяў Кітая. Жывуць пераважна ў правінцыях Ганьсу і Цынхай. Агульная колькасць (2010 г.) — 289 565 чал.

Паходжанне і гісторыя

Згодна паданням саміх мангораў, іх продкамі былі манголы, воіны Чынгісхана, якія ажаніліся з дзяўчынамі тыбецкіх пастухоў хуэр. Гэта пацвярджаецца і кітайскімі пісьмовымі крыніцамі, якія адзначаюць наяўнасць аселых манголаў вакол Сініна на працягу XIII — XVI стст.

Пасля кітайскай рэвалюцыі 1911 г. мангоры падтрымалі сям’ю Ма, якая кантралявала мясцовых палявых камандзіраў і падпарадкоўвалася Гаміньдану. У 1949 г. канчатковую перамогу атрымалі камуністы. На землях мангораў адбылася аграрная рэформа. У 1954 г. мангоры былі прызнаны ў КНР этнічнай меншасцю і атрымалі аўтаномію.

Асаблівасці культуры

Першасным заняткам мангораў з’яўлялася качавая жывёлагадоўля, утрыманне авечак і коз. Дадатковую ролю адыгрывала паляванне. Але ўжо ў эпоху Мін многія мангоры пераходзілі да земляробства. Пасля аграрнай рэформы 1949 г. яно ператварылася ў асноўны занятак.

Традыцыйна качавыя мангоры жылі ў юртах. Земляробы будавалі невялікія паселішчы з раскіданай планіроўкай. Жытлы мелі выгляд паўзямлянак. У нашы дні жывуць у буйных сучасных паселішчах. Нацыянальныя строі прадстаўлены доўгімі прыталенымі кашулямі з высокімі каўнярамі, яркімі ўзорамі. Жанчыны носяць хусткі, упрыгожваюцца званкамі, біжутэрыяй. Мужчыны абмотваюць ногі тканінай. Народная кулінарыя ўключае смажаныя аладкі, смажаную локшыну з мясам, чай з маслам і соллю.

Мангоры маюць багаты фальклор, славяцца эпічнымі паэмамі, шматлікімі казкамі, танцамі і песнямі. Раз на год арганізуецца пастушы фестываль хуэр, на які збіраюцца ўсе мангорскія песняры. Новы год па месячным каляндары суправаджаецца святам надун.

Мова

Мова мангораў належыць да мангольскай групы моў. Падзяляецца на тры дыялекты. У паўсядзённым жыцці мангоры карыстаюцца кітайскай або тыбецкай графікай, хаця заходнееўрапейскімі навукоўцамі ў 1970-ыя гг. для іх быў складзены алфавіт на аснове лацінкі і кітайскімі — на аснове кітайскай графікі.

Рэлігія

Большасць вернікаў — будысты, прыхільнікі вучэння ваджраяна. Захаваліся некаторыя шаманісцкія рытуалы. У 1915—1949 гг. сярод мангораў актыўна дзейнічалі хрысціянскія місіянеры, аднак у выніку культурнай рэвалюцыі распаўсюджанне хрысціянства было спынена.

Спасылкі

• Tu Ethnic Minority Архівавана 2 студзеня 2013.
• The Tu ethnic minority
• Language Materials of China’s Monguor Minority
• Clothes of the Tu People Архівавана 11 сакавіка 2016.