Чаросава (возера)
| Чаросава | |
|---|---|
| Морфаметрыя | |
| Вышыня над узроўнем мора | 135,7[1] м |
| Даўжыня | 1,6 км |
| Шырыня | 0,5 км |
| Плошча | 0,52 км² |
| Аб’ём | 0,00334 км³ |
| Даўжыня берагавой лініі | 3,74 км |
| Найбольшая глыбіня | 12,2 м |
| Сярэдняя глыбіня | 6,4 м |
| Гідралогія | |
| Салёнасць | 0,25—0,3 ‰ |
| Празрыстасць | каля 2 м |
| Басейн | |
| Плошча вадазбору | 13,3 км² |
| Упадаюць | ручаі |
| Выцякаюць | ручай |
| Размяшчэнне | |
| Краіна |
 Беларусь |
| Рэгіён | Віцебская вобласць |
  Чаросава |
|
|
|
|
 Чаросава |
|
 |
|
Чаро́сава — возера ў Лепельскім раёне Віцебскай вобласці ў басейне ракі Дзіва, за 20 км на паўночны ўсход ад горада Лепель, каля вёскі Чаросава.
Назва
[правіць | правіць зыходнік]Назва балцкага паходжання.
З шэрагу азёрных назваў Чэрас (каля Мёраў), Чэраскія (група азёраў у вярхах ракі Таропы), Чарэя, сюды ж і назвы прыпяцкай ракі Чарэса, дзесенскай ракі Чарэска[2].
Ад літоўскага keroti «расці, разрастацца» (прыставачнае už-keroti «зарастаць, абрастаць»).
Найбліжэйшы гідранімічны аналаг — літоўская рачная назва *Kerėsa (> Kerės-upis), структура якой таксама складаецца з кораня Ker- і пашыральніка -s-. Далей літоўскія гідронімы Kerotis, Kerūlė[3].
Так жа сама матываваная рачныя назвы Карма (рака на Пасожжы і іншая рака на Верхнім Павоччы), Karmė, Kermėžys, звязаныя з літ. kermėti «нарастаць; абрастаць», už-kermėti «зарастаць»[4][5].
Далей да індаеўрапейскага *ker- з ідэяй росту ўшыркі, а не ўвышкі[6] (> keras «пень; куст»).
Пашыральнікі -as-, -es- выкарыстоўваюцца ў літоўскім назва- і словаўтварэнні: narnėti «бурчэць» — narnasas «хто бурчыць», rudas «руды» — Rudesa «Рудая (рака)»[7].
Назва звязаная з зарастаннем вады рачнымі раслінамі.
Водаапісанне
[правіць | правіць зыходнік]Плошча возера складае 0,52 км². Даўжыня 1,6 км. Найбольшая шырыня 0,5 км. Даўжыня берагавой лініі 3,74 км. Найбольшая глыбіня 12,2 м, сярэдняя 6,4 м. Аб’ём вады 3,34 млн м³. Плошча вадазбору 13,3 км².
Катлавіна возера лагчыннага тыпу, выцягнутая ў напрамку з поўначы на поўдзень. Схілы катлавіны вышынёй 5—10 м (на ўсходзе да 15 м), пад лесам, на захадзе і поўдні спадзістыя, разараныя, пад хмызняком. Берагі вышынёй 0,5—0,8 м, стромкія, месцамі зліваюцца са схіламі катлавіны, пясчаныя. У асобных месцах уздоўж возера пойма шырынёй 10—30 метраў. Літаральная зона выражана слаба. Ложа плоскае з дзвюма паглыбленнямі[8]. Дно да глыбіні 3—4 м пясчанае, ніжэй ілістае.
Возера эўтрофнае, праточнае. Шырыня паласы прыбярэжнай расліннасці 10—120 м. Расліннасць пашыраецца да глыбіні 2,2 м[8]. У возера ўпадаюць ручаі са Школьнага (з Каменскага[1]) і Дзявочага азёр, выцякае ручай у возера Астроўна.
У возеры водзяцца акунь, шчупак, лешч, плотка і іншыя рыбы. Зарыблялася вугром, таўсталобікам, белым амурам[8].
Каля возера населеныя пункты Двор Парэчча, Чаросава, праходзіць аўтамабільная дарога Р114[1] (Гарадок — Ула — Камень).
Крыніцы
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ а б в Беларусь. Ушачско-Лепельский озёрный край: карта для рыбака / Ред. С. Н. Саратова. — Мн.: Белкартография, 2009. — 3 000 экз. (руск.)
- ↑ В. Н. Топоров, О. Н. Трубачев. Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва, 1962. С. 212.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 153—154.
- ↑ A. Vanagas. Lietuvių hidronimų etimologinis žodynas. — Vilnius, 1981. — С. 148, 153.
- ↑ В. Н. Топоров. Балтийский элемент в гидронимии Поочья. II. Балто-славянские исследования. 1987. Москва, 1989. С. 56.
- ↑ J. Pokorny. Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern / München 1959 / 1969. C. 572—573.
- ↑ P. Skardžius. Rinktiniai raštai. T. 1. Vilnius, 1996. C. 311—314.
- ↑ а б в ЭПБ 1986.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Блакітная кніга Беларусі : Энцыклапедыя / рэдкал.: Н. А. Дзісько і інш. — Мн.: БелЭн, 1994. — 415 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-85700-133-1.
- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 17: Хвінявічы — Шчытні / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2003. — Т. 17. — 512 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0279-2 (т. 17).
- Уласаў Б. П. Чаросава возера // Энцыклапедыя прыроды Беларусі. У 5-і т. Т. 5. Стаўраструм — Яшчур / Рэдкал. І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ імя Петруся Броўкі, 1986. — 583 с., іл. — 10 000 экз.* Республика Беларусь. Витебская область. Лепельский район: карта. — Мн.: Белкартография, 2009. — Доп.тираж 3 000 экз. (руск.)
- Беларусь. Ушачско-Лепельский озёрный край: карта для рыбака / Ред. С. Н. Саратова. — Мн.: Белкартография, 2009. — 3 000 экз. (руск.)
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Возера Чаросава Архівавана 15 сакавіка 2013.