Эндрэ Адзі

Эндрэ Адзі
Эндрэ Адзі
	Ady Endre
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	венг.: diósadi Ady András Endre
Псеўданімы	венг.: Ida
Дата нараджэння	22 лістапада 1877[…]
Месца нараджэння	Эрміндсент, Трансільванія, Аўстра-Венгрыя
Дата смерці	27 студзеня 1919[…] (41 год)
Месца смерці	Будапешт, Каралеўства Венгрыя
Пахаванне	Керэпешы[d];
Грамадзянства	Венгрыя;
Жонка	Berta Boncza[d]
Альма-матар	Q13389335? (1897); Будапешцкі ўніверсітэт (1898); Calvinist College in Zilah[d] (1896);
Месца працы	Nyugat[d];
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	паэт, журналіст
Кірунак	symbolism[d]
Жанр	вершы
Мова твораў	венгерская
Дэбют	Вершы (венг.: Versek). Дэбрэцэн, 1899
Грамадская дзейнасць
Член у	Масонства;
	Творы ў Вікікрыніцах
	Медыяфайлы на Вікісховішчы
	Цытаты ў Вікіцытатніку

Э́ндрэ А́дзі, або А́ды (венг.: Ady Endre; 22 лістапада 1877, с. Эрміндсент, Аўстра-Венгрыя, цяпер Румынія — 27 студзеня 1919, Будапешт, Каралеўства Венгрыя) — венгерскі паэт, публіцыст.

Біяграфія[правіць | правіць зыходнік]

Нарадзіўся ў вёсцы Эрміндсент^[ro] (цяпер знаходзіцца ў румынскім жудзецы Сату-Марэ і пераназвана ў гонар паэта). Бацька Эндрэ Адзі — збяднелы трансільванскі дваранін Лёрынц Адзі (венг.: Ady Lőrinc) быў дробным землеўладальнікам, маці, Марыя Пастар (венг.: Pásztor Mária), адбывалася з сям'і пратэстанцкага прапаведніка.

Адукацыя Адзі атрымліваў спачатку ў рэфармацкай школе, якую скончыў з адзнакай, маючы толькі дзве адзнакі «добра» (па матэматыцы і старажытнагрэчаскай мове), а затым — на юрыдычным факультэце Дэбрэцэнскага ўніверсітэта. З 1899 года працаваў журналістам у мясцовай газеце Debreceni Hírlap да свайго пераезду ў Арадзю (венг.: Nagyvárad, рум.: Oradea).

Памёр 27 студзеня 1919 года ў Будапешце, пахаваны на могілках Керэпешы.

Творчасць[правіць | правіць зыходнік]

Першы зборнік «Вершы» (1899). У зборніках «Новыя вершы» (1906), «Кроў і золата» (1907), «Хацеў бы, каб мяне любілі» (1909), «На чале мерцвякоў» (1918), прасякнутых рэвалюцыйна-рамантычнай сімволікай, вытокі якой у фальклорных і біблейскіх вобразах, — непрыняцце тагачаснай рэчаіснасці, душэўная драма і пакуты чалавека XX ст., трагізм венгерскай гісторыі, пратэст супраць сусветнай вайны і адначасова вера ў ачышчальную сілу дэмакратычнай рэвалюцыі. У вершах традыцыі класічнай венгерскай паэзіі цесна перапляталіся з мадэрнісцкімі павевамі. Пасмяротны зборнік «Апошнія караблі» (1923)^[8].

Пераклады[правіць | правіць зыходнік]

На беларускую мову асобныя яго вершы перакладалі М. Аляхновіч^[9], М. Аўрамчык, М. Калачынскі, Ю. Свірка, Я. Семяжон, М. Хведаровіч^[8].

Зноскі

↑ ^а ^б Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 20. — ISBN 978-2-221-06888-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503"></a>
↑ Endre Ady // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
↑ Ади Эндре // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ LIBRIS — 2012. Праверана 24 жніўня 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>
↑ ^а ^б https://szabadkomuvesseg.hu/page/magyar-szabadkomuvesek
↑ https://epa.oszk.hu/00100/00181/00069/338.htm
↑ Ady füstbe ment jogászkodása — Nagyvárad: 2012. Праверана 7 чэрвеня 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12356674"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q93358"></a>
↑ ^а ^б Адзі Эндрэ. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).
↑ Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.

Літаратура[правіць | правіць зыходнік]

Адзі Эндрэ. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

Спасылкі[правіць | правіць зыходнік]

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Эндрэ Адзі

[_cff0119fde890e70-1] а ^б Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays — 2 — Éditions Robert Laffont, 1994. — Vol. 1. — P. 20. — ISBN 978-2-221-06888-5
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q28924058"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2696397"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q3372503"></a>

[_f53ac074e51fd8c0-2] Endre Ady // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>

[_54729e9d6c9eefc6-3] Ади Эндре // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_2b4c23b4dd6fe3a8-4] LIBRIS — 2012. Праверана 24 жніўня 2018.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1798125"></a>

[_86ec5cd9ff1446d0-5] а ^б https://szabadkomuvesseg.hu/page/magyar-szabadkomuvesek

[_9bfde425641d3098-6] ttps://epa.oszk.hu/00100/00181/00069/338.htm

[_6835501e807c37fb-7] Ady füstbe ment jogászkodása — Nagyvárad: 2012. Праверана 7 чэрвеня 2021.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12356674"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q93358"></a>

[БЭ-8] а ^б Адзі Эндрэ. Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 1: А — Аршын / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1996. — Т. 1. — 552 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0036-6 (т. 1).

[9] Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах ХХ ст. Склад. М. Скобла. — Мн.: Лімарыус 2008. — 896 с.

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]

[7]

[5]

[8]

[9]