Перайсці да зместу

Энтані Блант

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Энтані Блант
англ.: Anthony Blunt
Род дзейнасці мастацтвазнавец, выкладчык універсітэта, разведчык, куратар
Дата нараджэння 26 верасня 1907(1907-09-26)[1][2][…]
Месца нараджэння
Дата смерці 26 сакавіка 1983(1983-03-26)[1][3][…] (75 гадоў)
Месца смерці
Месца пахавання
Грамадзянства
Бацька Arthur Stanley Vaughan Blunt[d][6][4]
Маці Hilda Violet Master[d][6][4]
Месца працы
Альма-матар
Член у
Узнагароды і прэміі

Энтані Фрэдэрык Блант (англ.: Anthony Frederick Blunt, 26 верасня 1907 года, Борнмут, Вялікабрытанія — 26 сакавіка 1983 года, Лондан) — брытанскі гісторык мастацтва і мастацтвазнаўца, агент (крыніца) савецкай разведкі (1937-51) (ставіцца да «Кембрыджскай пяцёркі»), у гады вайны супрацоўнік контрразведкі MI5 (1939-45). Пра яго працу на савецкую разведку грамадскасці стала вядома ў 1979 годзе, калі пра гэта заявіла Маргарэт Тэтчэр; контрразведка даведалася пра гэта раней, але гэта заставалася ў таямніцы і ён атрымаў імунітэт у абмен на супрацу. Захоўнік маляўнічай галерэі каралевы (1945—1973).

Спецыяліст па творчасці Нікаля Пусена, якому прысвечана яго галоўная праца, манаграфія 1967 года. Прафесар Лонданскага ўніверсітэта, член Брытанскай акадэміі (1950)[7].

Нарадзіўся ў сям’і святара-вікарыя. Маці яго, Хільда Ваялет Мастэр (Блант) была стрыечкай графа Стрэтмара, бацькі Лізаветы Боўз-Лаян, маці кіруючай з 1952 года каралевы Лізаветы II[8][9]. То бок на момант выкрыцця Блант даводзіўся траюрадным дзядзькам кіраўніка дзяржавы.

Значную частку дзяцінства правёў з сям’ёй у Францыі, дзе служыў яго бацька[10].

У 1926 годзе паступіў са стыпендыяй па матэматыцы ў Трыніці-каледж Кембрыджскага ўніверсітэта, але ў 1929 годзе з-за смерці бацькі спыніў навучанне. Вярнуўся да яе ў 1930-х[11]. У 1935 годзе са студэнцкай групай наведаў СССР[12].

Быў залучаны ў 1937 годзе агентам савецкай разведкі Арнольдам Дэйчам[13] праз пасярэдніцтва Г. Бёрджэса. У сваіх мемуарах Блант заве рашэнне працаваць на савецкую разведку адной з галоўных памылак у сваім жыцці[11][14][15], ён нават хацеў скончыць з сабой з-за гэтага[11]. Прылічаецца да «Кембрыджскай пяцёркі». Аператыўны псеўданім — Джонсан (Johnson)[11]. Членам Кампартыі ён ніколі не быў[16].

Да пачатку вайны Блант залучыў амерыканца Майкла Страйта (пасля ўладальніка і выдаўца амерыканскага ліберальнага тыднёвіка «The New Republic» і старшыні Нацыянальнага фонду дапамогі мастацтву і літаратуры)[12].

У 1939 годзе[17] паступіў на службу ў брытанскую контрразведку МІ-5. У званні капітана браў удзел у высадцы ў Францыі. За мужнасць, выяўленую пры адступе англійскага экспедыцыйнага корпуса, атрымаў ордэн Ганаровага легіёна. З восені 1940 года Блант робіцца памагатым аднаго з кіраўнікоў англійскай разведкі брыгадзіра Алена, які займаўся праблемамі бяспекі арміі і ваеннай прамысловасці. Тым часам англійская разведка здолела залучыць важнага агента ў апараце А. І. Мікаяна, што пастаўляў каштоўную інфармацыю англійскаму рэзідэнту ў Маскве. Блант дапамог савецкай разведцы выявіць гэтага агента.

У 1945 годзе стаў саветнікам караля Георга VI і выконваў далікатныя даручэнні, злучаныя з зацікаўленнямі англійскай кароны і родных дынастый, завошта ў 1947 годзе атрымаў Каралеўскі Віктарыянскі ордэн, а ў 1948-м — галандскі ордэн прынца Насау-Аранскага. Лічыцца, што Блант не перадаваў савецкай разведцы дакументы, што кампраметавалі каралеўскую сям’ю. Аднак свае выдатныя сувязі ў брытанскім урадзе ён выкарыстоўваў для атрымання палітычнай інфармацыі, якую перадаваў СССР. Пасля выкрыцця Мак-Лэйна і Бёрджэса пад падозранне МІ-5 трапіў і Блант, але, нягледзячы на гэта, у 1956 годзе ён стаў камандорам Віктарыянскага ордэна і атрымаў дваранства (з правам тытулавацца «сэр Энтані»).

У 1951 годзе савецкі рэзідэнт у Лондане Юрый Модзін прапанаваў Бланту бегчы ў СССР, на што той катэгарычна адмовіўся: «Я вельмі добра ведаю, як жыве ваш народ, і для мяне падобнае жыццё невыноснае і немажліве»[16]. Пасля гэтага савецкая разведка спыніла з ім адносіны[16].

У 1964 годзе ў лісце ў МІ-5 Блант па ўласнай волі прызнаўся ў сваёй супрацы з савецкай разведкай[18][19].

У памен на гарантыі імунітэту ён прызнаў сябе вінаватым і даў сведчанні, аднак яго шпіёнская чыннасць засталася таямніцай да лістапада 1979 года, калі прэм’ер-міністр Маргарэт Тэтчэр раскрыла гэту інфармацыю на пасяджанні Палаты абшчын. Тады ж Блант быў пазбаўлены рыцарскага звання. Дамоўленасць пра імунітэт працягвала дзеяць, Блант не падвяргаўся пераследам і працягваў займацца навукай.

Цікава, што пасля выкрыцця ён атрымаў больш за дзвесце лістоў падтрымкі і толькі паўтузіна негатыўных, чым быў узрушаны[11].

Асамблея Лонданскага ўніверсітэта па прапанове Ісаі Берліна не пазбавіла Бланта прафесарскага звання, каб пазбегнуць падабенства з савецкай практыкай анулявання навуковых ступеняў[12].

У 1939—1974 гг. выкладчык, прафесар гісторыі мастацтваў Лонданскага ўніверсітэта[7]. З 1945 г. намеснік[12], у 1947—1974 гг. дырэктар Інстытута мастацтва Курто (у складзе Лонданскага ўніверсітэта)[7].

Памёр ад інфаркту[16]. Паводле тэстаменту попел яго пылу быў развеяны над палямі Мальбару, дзе Блант вучыўся ў школе[9].

Быў узнагароджаны савецкім баявым ордэнам[20].

З 1979 года і да канца жыцця ён працаваў над сваімі мемуарамі. Потым яны былі перададзены на захоўванне ў Брытанскую бібліятэку ў запячатаным кантэйнеры. На публікацыю рукапісу была накладзена забарона на чвэрцьстагоддзе, да 2009 года, калі яны выйшлі кнігай успамінаў[11].

У 2001—2012 гг. выйшла біяграфія Бланта аўтарства Міранды Картэр «Энтані Блант: Яго жыцці» (Miranda Carter. Anthony Blunt: His Lives), над якой яна працавала з 1994 года.

У 1947 годзе ўзведзены ў званне камандора Каралеўскага Віктарыянскага ордэна[21], а ў 1956 годзе — рыцара-камандора[22]. У 1979 годзе пазбаўлены звання ўказам каралевы[23].

У 1948 годзе стаў камандорам ордэны Ганаровага легіёна, у 1958 годзе — камандорам ордэны Аранскіх-Насау[24].

Зноскі

  1. а б Anthony Blunt // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
  2. Anthony Blunt // RKDartists Праверана 9 кастрычніка 2017.
  3. Anthony Frederick Blunt // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
  4. а б в Who's who(untranslated), 1849. — ISSN 0083-937X
  5. Find a Grave — 1996. Праверана 29 чэрвеня 2024.
  6. а б Kindred Britain
  7. а б в Deceased Fellows — British Academy Архівавана 19 сакавіка 2016.
  8. George Smith
  9. а б Родственник короля Великобритании работал на советскую разведку — Российская газета
  10. «Маневры». Маневры. Энтони Блант: член великолепной пятерки. Органы. русских военных gay-парней под руководством Автора
  11. а б в г д е Новости NEWSru.com :: Вышли мемуары советского шпиона Бланта, хранившиеся в запечатанном контейнере 25 лет
  12. а б в г Жанна Долгополова: Маски Энтони Бланта (Чайка. Номер 18 (34) от 16 сентября 2002 г.) | Журнал «Чайка»
  13. Сайт СВР Архівавана 10 жніўня 2010.
  14. БиБиСи-видео: Самая большая ошибка советского шпиона
  15. BBC Russian — Лента новостей — Советский разведчик Блант сожалеет о своей деятельности в мемуарах
  16. а б в г Журнальный зал | Miranda Carter. Anthony Blunt: His Lives. (Миранда Картер. Энтони Блант: Его жизни)
  17. [https://web.archive.org/web/20070118032119/http://www.vestnik.com/issues/97/0916/win/kashlin.htm Архівавана 18 студзеня 2007. Рафаил КАШЛИНСКИЙ: АНГЛИЙСКИЕ АРИСТОКРАТЫ НА СЛУЖБЕ У КГБ [WIN]]
  18. Кембриджская пятерка: документы британской разведки — BBC Русская служба
  19. Объекты шпионажа | Публикации | Вокруг Света
  20. Анатолий Горский на передовой внешней разведки / Спецслужбы / Независимая газета
  21. Supplement 37977, page2577. The London Gazette (6 июня 1947). Праверана 21 июля 2017.
  22. Supplement 40787, page 3103. The London Gazette (25 мая 1956). Праверана 21 июля 2017.
  23. Supplement 48005, page 14427. The London Gazette (15 ноября 1979). Праверана 21 июля 2017.
  24. Geoffrey Handley-Taylor. Authors of Wales today. — Eddison Press Ltd, 1972. — С. 17. — 76 с.