Андрэеўскі спуск (Кіеў)

Андрэеўскі спуск Кіеў
укр.: Андріївський узвіз
Агульная інфармацыя
Краіна	Украіна
Горад	Кіеў
Акруга	Верхні Горад, Падол
Раён	Падольскі, Шаўчэнкаўскі
Працягласць	720 м
Шырыня	10 м
Ранейшыя назвы	вуліца імя Лівера, спуск Лівера
Назва ў гонар	Андрэй Першазваны
Паштовы індэкс	04070
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Андрэеўскі спуск (укр.: Андрі́ївський узві́з) — адзін са старажытных шляхоў, які злучае Верхні Горад, яго цэнтральную частку, з гандлёвым Падолам. Пралягае ад Кантрактовай плошчы да Дзясяціннай і Уладзімірскай вуліц.

20 студзеня 2012 Міністэрства культуры Украіны выдала загад, згодна з якім Андрэеўскі спуск атрымаў статус помніка горадабудаўніцтва мясцовага значэння (ах. № 675 Кв).

Паходжанне назвы

Па версіі акадэміка Рыбакова, гістарычная назва Андрэеўскага спуску — Боричев Ўзвозе. Аднак, гэтая версія не пацвярджаецца ніякімі тапаграфічнымі арыенцірамі пры супастаўленні іх з сярэднявечнымі актамі на валоданне землямі. Сучасная назва Андрэеўскі спуск атрымаў па пабудаванай уверсе вуліцы ў сярэдзіне XVIII стагоддзя Андрэеўскай царквы, размешчанай на Андрэеўскай гары.

У 1928 году перайменаваны ў вуліцу імя Лівера, у гонар Георгія Лівера, рэвалюцыянера-бальшавіка, змагара за ўсталяванне Савецкай улады ў Кіеве, у спісе вуліц 1931 — спуск Лівера. Гістарычная назва спуску было адноўлена 1944.

Гісторыя

Франц де Мезер. Андрэеўскі спуск і Андрэеўская царква, ХІХ ст.

Андрэеўская царква і Андрэеўскі спуск

Верхняя частка Андрэеўскага спуску ўзнікла на шляху, які ўжо ў часы Кіеўскай Русі звязваў Стары Кіеў (Гару) з Падола, пралёг паміж пагоркамі Андрэеўскай (Уздыхальніцы) і Замкавай, Харэвіцы і Старакіеўскай горы. У эпоху сярэднявечча адгалінаванні Андрэеўскага спуску быў пракладзены і ў замак на гары Кісялёўка. У 1711 годзе па загадзе тагачаснага кіеўскага губернатара праезд паміж Замкавай і Андрэеўскай гарамі быў пашыраны, і ён стаў прыдатным для карыстання не толькі для пешаходаў і коннікаў, але і для праезду запрэжаных коньмі і валамі вазоў.

Асноўная забудова вуліцы выканана ў 90-х гадах XIX — пачатку XX стагоддзя. Зараз, які выяўляецца ў старажытным выглядзе, спуск — гэта месца выставы-продажы жывапісу і вырабаў народнай творчасці пад адкрытым небам. Тут заўсёды можна ўбачыць мастакоў, якія дэманструюць свае працы, ўзоры прыкладнога мастацтва — ўпрыгажэнні, посуд са шкла і керамікі, смешныя фігуркі з дрэва, цацкі, медалі, манеты і многае іншае. Тут таксама часам выступаюць спевакі і артысты. На Андрэеўскім спуску шмат невялікіх бараў і кафэ, дзе можна адпачыць.

На спуску пануе атмасфера горада канца XIX — пачатку XX стагоддзя. Вуліца славіцца тым, што ў доме № 13 жыў Міхаіл Булгакаў, цяпер у гэтым доме дзейнічае прысвечаны пісьменніку літаратурна-мемарыяльны музей. Таксама ў доме дваццаць другі (дзе з 1995 года працуе адна з першых галерэй сучаснага мастацтва ў Украіне — «Карась Галерэя»), па словах дырыжора і кампазітара Аляксандра Кошыцэ, які пражываў у гэтым доме пазней, першым уладальнікам дома быў той жа Сірко, што яго намаляваная ў п’есе «За двума зайцамі» драматурга і пісьменніка Міхаіла Старыцкага «Виходячи на Воздвиженську вулицю з свого будинку, я зупинявся на розі біля забитої в паркані хвіртки, і знав що тут колись сиділа безсмертна Проня Прокопівна та чекала на свого Голохвастова» (укр.). На Андрэеўскім спуску таксама працуе унікальны Музей адной вуліцы. У ім паказаная гісторыя Андрэеўскага спуску ў карцінах, фотаздымках і іншых рэчах ад старажытнасці да нашых дзён. Ўздоўж усёй вуліцы шмат карцінных галерэй, мастацкіх салонаў.

Помнікі

Ва ўтульным парку ніжэй царквы можна ўбачыць скульптуры работы Івана Кавалерыдзэ, майстэрня якога размяшчалася ў суседнім доме (№ 21). Адна з іх — копія помніка Тарасу Шаўчэнку ў Ромнах, іншая — макет (малая скульптура) помніка Яраслава Мудрага, размешчанага ў скверы каля Залатых Варот. Таксама тут усталяваны арыгінал помніка княгіні Вольгі (ў 1911 г.), Аўтарам якога таксама быў І. Кавалерыдзэ. Пры аднаўленні манумента ў 1996 годзе пад асфальтам знайшлі рэшткі знішчанага ў 1919—1935 гадах манумента. Скульптуру аднавілі амаль цалкам (не ўдалося знайсці толькі галаву) і ўсталявалі каля дома-музея скульптара.

У літаратурна-мемарыяльнага музея М. Булгакава (д. № 13) 19 кастрычніка 2007 з’явіўся першы ў свеце помнік пісьменніку. Скульптура выраблена з бронзы і граніту, аўтары — архітэктар Вячаслаў Дармідонта і скульптар Мікалай Рапай.

На доме № 34 устаноўлен жартоўны помнік носу Гогаля. Бронзавая скульптура працы скульптара Алега Дзергачова, усталяваны ў 2006 годзе.

Каля Андрэеўскай царквы усталяваны яшчэ адзін папулярны сярод кіяўлян помнік — Проні Пракопаўны Сырковай і Свірыда Пятровіч Галахвастава, героям п’есы Міхаіла Старыцкага «За двума зайцамі». Скульптура адкрыта 23 жніўня 1999 года (архітэктар Уладзімір Скульскі, скульптары Уладзімір Шчур, Віталь Сіўко і Руслан Кухарэнка).

Знішчэнне Андрэеўскага спуску

9 красавіка 2012 года адбылося знішчэнне помнікаў архітэктуры Андрэеўскага спуску. Гэта ўсё з’яўляецца следствам рашэння аб яго рэканструкцыі, прынятага ў кастрычніку 2011 года. Паводле папярэдняй інфармацыі разбураны дамы № 10а, 10б, 9/11, якія знаходзяцца насупраць музея Булгакава. На іх месцы было запланавана будаўніцтва новага офіснага цэнтра кампаніяй Эстана, якая належыць Рынату Ахметаву. 11 красавіка 2012 года адбылася акцыя пратэсту супраць забудовы Андрэеўскага спуску.

Помнікі архітэктуры і гісторыі

Помніка нацыянальнага значэння, мясцовага значэння і толькі выяўленыя аб’екты культурнай спадчыны на Андрэеўскім спуску.

Гл. таксама

• Андрэеўская царква
• Музей Міхаіла Булгакава (Кіеў)
• Музей адной вуліцы
• Кот Бегемот
• Замак Рычарда

Спасылкі

•  Андреевский спуск в 1928 году!