Віктор Гюго

Віктор Мары Гюго
Victor Marie Hugo
Асабістыя звесткі
Імя пры нараджэнні	Віктор Мары Гюго
Дата нараджэння	26 лютага 1802(1802-02-26)[…]
Месца нараджэння	Безансон, дэпартамент Ду, Franche-Comté[d], Францыя
Дата смерці	22 мая 1885(1885-05-22)[…] (83 гады)
Месца смерці	Парыж, Парыж, рэгіён Іль-дэ-Франс, Метраполія Францыі, Францыя
Пахаванне	Пантэон
Грамадзянства	Францыя
Бацька	Joseph Léopold Sigisbert Hugo[d]
Маці	Sophie Trébuchet[d]
Жонка	Adèle Foucher[d]
Дзеці	Adèle Hugo[d], Charles Hugo[d], François-Victor Hugo[d] і Léopoldine Hugo[d]
Альма-матар	Парыжскі ўніверсітэт Ліцэй Людовіка Вялікага[d] Lycée Michelet, Vanves[d]
Прафесійная дзейнасць
Род дзейнасці	палітык, драматург, раманіст, рысавальнік, лібрэтыст, эсэіст, пісьменнік, ілюстратар, пісьменнік-падарожнік, паэт, мастацтвазнавец, публіцыст, графік
Гады творчасці	1819 — 1883
Кірунак	French Romanticism[d]
Жанр	памфлет
Мова твораў	французская
Грамадская дзейнасць
Партыя	Parti de l'Ordre[d]
Член у	Французская акадэмія (22 мая 1885) Сербскае навуковае таварыства[d] Académie des sciences, belles-lettres et arts de Besançon et de Franche-Comté[d] Société des gens de lettres[d] Q30738521? Руанская акадэмія навук, літаратуры і мастацтваў[d]
Узнагароды
Подпіс
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы
Цытаты ў Вікіцытатніку

Віктор Гюго (фр.: Victor-Marie Hugo; 26 лютага 1802, Безансон — 22 мая 1885) — французскі паэт, раманіст, драматург; лідар рамантычнага руху ў Францыі. Член Французскай акадэміі (1841).

Жыццё

Трэці сын капітана (пазней генерала) Ж. Л. С. Гюго (родам з Латарынгіі) і Сафі Трэбюшэ (родам з Брэтані). Бацькі часта сварыліся і раз’яджаліся, а 3 лютага 1818 г. атрымалі афіцыйны дазвол жыць паасобку. Віктор быў выхаваны пад моцным уплывам маці, валявой жанчыны раялісцкіх і вальтэрыянскіх поглядаў. Пасля смерці маці ў 1821 г. і з бацькам у Віктора склаліся прыязныя адносіны.

Малады Віктор закахаўся і, супраць жадання маці, заручыўся са сваёй падругай дзяцінства Адэль Фушэ (1803—1868). Гюго быў блізкі са сваёй маці, і таму ажаніўся з Адэль толькі пасля смерці маці. У шлюбе нарадзілася пяць дзяцей.

У 1841 годзе Гюго быў абраны ў Французскую акадэмію.

У 1843 годзе ў выніку няшчаснага выпадку загінула Леапальдзіна, старэйшая дачка Гюго. Гэтая трагедыя спустошыла пісьменніка. Пазней ён напісаў рад паэм, прысвечаных жыццю і смерці яго дачкі.

У 1845 годзе Віктор Гюго атрымаў званне пэра, у 1848 годзе быў выбраны ў Нацыянальны сход. Гюго быў праціўнікам дзяржаўнага перавароту 1851 года і пасля абвяшчэння Напалеона III імператарам адправіўся ў выгнанне. У 1870 годзе ён вярнуўся ў Францыю, а ў 1876 годзе быў абраны сенатарам.

Сям’я і дзеці

З кастрычніка 1822 года Гюго быў жанаты з Адэль Фушэ (1803—1868), у гэтым шлюбе нарадзілася пяцёра дзяцей:

• Леапольд (1823—1823)
• Леапальдзіна, (1824—1843)
• Шарль, (1826—1871)
• Франсуа-Віктор, (1828—1873)
• Адэль (1830—1915).

Беларускія пераклады

• Гаўрош: Апавяданне для дзяцей / Апрац. С. А. Іванчына-Пісарава. — Мн.: Белдзяржвыд, 1931.
• Казэта: З роману «Адрынутыя» / Пер.з руск. А. Р. Ламацкага. — Мн.: ДВБ.Юндзетсектар, 1932.
• Дзевяноста трэці: Раман / Віктар Гюго. — Мн.: Дзяржвыд Беларусі. Юн. літ., 1937.
• Казета: Пер. з рус. мовы / В.Гюго. — Мн.: ДВБ. Дзіцячая. літ., 1937.
• Адвержаныя: Скароч. тэкст: Пер. з рус. мовы. — Мн.: ДВБ. Дзіцячая. літ., 1938.
• Гаўрош: Пер. з рус. мовы / Віктор Гюго. — Мн.: ДВБ. Дзіцячая літ., 1938.
• Гаўрош: Пер. з рус.. — Мн.: Дзярж. выд-ва БССР, 1946.
• Казета (Урывак з рамана «Адвержаныя»): Для малод. узросту / Пер. У.Шахаўца. — Мн.: Белдзяржвыд. Рэд. дзіцяч.і юнац. літ., 1957.
• На барыкадзе (перакл. Ю. Жалезка) // Annus Albaruthenicus = Год Беларускі. № 1/2000.

Памяць

• Хата-музей Гюго ў Парыжы.
• Помнік у Сарбоне.
• Вуліца В.Гюго ў Калінінградзе.

Экранізацыі

Экранізацыі і фільмы па матывах твораў  

• Quasimodo d’El Paris (1999) (novel «Notre Dame de Paris»)
• Les misérables (1998) (novel)
• The Hunchback of Notre Dame (1996) (novel «Notre Dame de Paris»)
• Les misérables (1995) (novel)
• Mest shuta (1993) (novel «Le Roi s’Amuse»)
• Les misérables (1988) (novel)
• Días difíciles (1987) (novel)
• La conscience (1987) (short story)
• Le dernier jour d’un condamné (1985) (novel «Le dernier jour d’un condamné»)

• Les misérables (1982) (novel)
• Rigoletto (1982) (play «Le roi s’amuse»)
• Kozete (1977) (novel «Les Misérables»)
• Le scomunicate di San Valentino (1974) (loosely inspired by a drama by)
• Sefiller (1967) (novel «Les Misérables»)
• L’uomo che ride (1966) (novel «L’Homme qui rit») (uncredited in italian version)
• Jean Valjean (1961) (novel «Les Misérables»)
• Les misérables (1958) (novel)
• La déroute (1957) (story)
• Nanbanji no semushi-otoko (1957) (novel «Notre Dame de Paris»)
• Notre Dame de Paris (1956) (novel)
• Sea Devils (1953) (novel «Les Travailleurs de la mer»)
• La Gioconda (1953) (novel «Angelo, tyran de Padoue»)
• Les miserables (1952) (novel)
• Re mizeraburu: kami to jiyu no hata (1950) (novel)
• Re mizeraburu: kami to akuma (1950) (novel)
• Ruy Blas (1948) (play)
• I miserabili (1948) (novel «Les Misérables»)
• Il tiranno di Padova (1946) (story)
• Rigoletto (1946) (novel)
• El rey se divierte (1944/I) (play)
• El boassa (1944) (novel «Les Misérables»)
• Los miserables (1943) (novel)
• Il re si diverte (1941) (play)
• The Hunchback of Notre Dame (1939) (novel)
• Les pauvres gens (1938) (writer)
• Gavrosh (1937) (novel «Les Misérables»)
• Toilers of the Sea (1936) (novel «Les Travailleurs de la mer»)
• Les misérables (1935) (novel)
• Les misérables (1934) (novel)
• Jean Valjean (1931) (novel «Les Misérables»)
• Aa mujo: Kohen (1929) (novel)
• Aa mujo: Zempen (1929) (novel)
• The Bishop’s Candlesticks (1929) (novel «Les Misérables»)
• The Man Who Laughs (1928) (novel «L’Homme Qui Rit»)
• Rigoletto (1927) (play «Le Roi s’Amuse»)
• Les misérables (1925) (novel)
• The Spanish Dancer (1923) (novella)
• The Hunchback of Notre Dame (1923/I) (novel «Notre-Dame de Paris»)
• Toilers of the Sea (1923) (novel «Les Travailleurs de la mer»)
• Aa mujô — Dai nihen: Shichô no maki (1923) (story)
• Aa mujô — Dai ippen: Hôrô no maki (1923) (story)
• The Hunchback of Notre Dame (1923/II) (novel)
• Tense Moments with Great Authors (1922) (novel «Les Misérables») (segment «Miserables, Les»)
• Tense Moments from Great Plays (1922) (novel «Notre Dame de Paris») (segment «Esmeralda»)
• Esmeralda (1922) (novel «Notre Dame de Paris»)
• Das grinsende Gesicht (1921) (novel «L’homme e qui rit»)
• Der rote Henker (1920) (novel)
• Quatre-vingt-treize (1920) (novel)
• The Toilers (1919) (novel «Les Travailleurs de la mer»)
• Marion de Lorme (1918) (play)
• Les travailleurs de la mer (1918) (novel)
• Der König amüsiert sich (1918) (novel «Le Roi s’Amuse»)
• Les misérables (1917) (novel)
• Marie Tudor (1917) (play)
• The Darling of Paris (1917) (novel «Notre Dame de Paris»)
• Don Caesar de Bazan (1915) (novel «Ruy Blas»)
• The Bishop’s Candlesticks (1913) (novel «Les Misérables»)
• Les misérables — Époque 4: Cosette et Marius (1913) (novel)
• Les misérables — Époque 3: Cosette (1913) (novel)
• Les misérables — Époque 2: Fantine (1913) (novel)
• Les misérables — Époque 1: Jean Valjean (1913) (novel)
• La tragedia di Pulcinella (1913) (play)
• Marion de Lorme (1912) (writer)
• Ruy-Blas (1912) (play)
• Notre-Dame de Paris (1911) (novel «Notre Dame de Paris»)
• Ernani (1911) (writer)
• Hugo the Hunchback (1910) (novel)
• Hernani (1910) (writer)
• Les misérables (1909) (novel)
• Rigoletto (1909/I) (writer)
• Les misérables (Part III) (1909) (novel «Les Misérables»)
• Le roi s’amuse (1909) (play)
• Les miserables (Part II) (1909) (novel)
• Les Miserables (Part I) (1909) (novel «Les Misérables»)
• The Duke’s Jester or A Fool’s Revenge (1909) (novel «Le Roi s’Amuse»)
• A Fool’s Revenge (1909) (novel «Le Roi s’Amuse»)
• Ruy Blas (1909) (play)
• Rigoletto (1909/II) (play)
• Esmeralda (1905) (novel «Notre Dame de Paris»)

Літаратура

• Венгерова З. А. Гюго, Виктор // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) (руск.). — СПб., 1890—1907.
• Муравьева Н. И. Гюго. М., 1961
• Евнина Е. М. Виктор Гюго. М., 1976
• Сафронова Н. Н. Виктор Гюго. М., 1989
• Гюго В. Собрание сочинений, тт. 1-8. М., 1996