Мікалай Мікалаевіч Сірата

Мікалай Мікалаевіч Сірата
Дата нараджэння	2 лістапада 1913(1913-11-02)
Месца нараджэння	Санкт-Пецярбург, Расійская імперыя
Дата смерці	6 студзеня 2006(2006-01-06) (92 гады)
Месца смерці	Масква, Расія
Месца пахавання	Хаванскія могілкі[d]
Грамадзянства	Расійская імперыя  СССР  Расія
Род дзейнасці	фізік, матэматык, выкладчык універсітэта
Навуковая сфера	фізіка цвёрдага цела, Паўправаднік і матэматыка
Месца працы	МДУ Нацыянальны даследчы ядзерны ўніверсітэт «МІФІ» Дзяржаўны ўніверсітэт каляровых металаў і золата[d] Нацыянальная акадэмія навук Беларусі БДУ Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт прыродаўладкавання[d]
Навуковая ступень	доктар фізіка-матэматычных навук (1950)
Альма-матар	Маскоўскі інстытут сталі (1936)
Навуковы кіраўнік	Мікалай Сямёнавіч Курнакоў
Узнагароды

Мікалай Мікалаевіч Сірата́ (2 лістапада 1913, Санкт-Пецярбург — 6 студзеня 2006) — беларускі фізік. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (1956), доктар фізіка-матэматычных навук (1951), прафесар (1952). Заслужаны дзеяч навукі і тэхнікі БССР (1968). Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.

Біяграфія

Скончыў Маскоўскі інстытут сталі (1936). У 1941—1942 гг. і ў 1943—1954 гг. працаваў у Інстытуце агульнай і неарганічнай хіміі АН СССР, адначасова ў 1945—1956 гг. ў МДУ. З 1951 г. прафесар, загадчык кафедры Маскоўскага інстытута каляровых металаў і золата. З 1957 г. загадчык Аддзелам фізікі цвёрдага цела і паўправаднікоў, у 1963—1974 гг. дырэктар Інстытута фізікі цвёрдага цела і паўправаднікоў АН БССР. Адначасова ў 1967—1975 гг. загадчык лабараторыі гэтага інстытута. У 1957—1961 гг. загадчык кафедры фізікі цвёрдага цела Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, у 1967—1975 гг. загадчык кафедры тэарэтычнай фізікі Мінскага педагагічнага інстытута.

Навуковая дзейнасць

Даследаванні па фізіцы металаў, паўправаднікоў, дыэлектрыкаў і фізіка-хімічнаму аналізу. Распрацаваў тэорыю фазавых ператварэнняў, тэорыі ўтварэння метастабільных фаз у адна-і шматкампанентных сістэмах і полімарфізму простых злучэнняў. Даследаваў механізм і кінетыку крышталізацыі, вывучыў уплыў магнітных і электрычных палёў на кінетыку крышталізацыі і фазавых пераходаў. Даследаваў хімічную сувязь у цвёрдых целах, размеркаванне электроннай шчыльнасці ў крышталях, двух-і трохкампанентнай сістэме ферытаў, тэрмадынамічныя ўласцівасці вялікага ліку паўправадніковых злучэнняў. Распрацаваў методыкі і вызначыў фонавыя спектры крышталёў па рассейванні халодных нейтронаў, па дадзеных нейтронаграфічнага аналізу пабудаваў магнітныя і фазавыя дыяграмы. Развіў тэрмадынаміку ўзбуджаных станаў. Выканаў даследаванні многіх практычна важных матэрыялаў (звышправодных, звышцвёрдых, магнітных, паўправадніковых) пры ўздзеянні на іх нізкіх і высокіх тэмператур, інтэнсіўных магнітных палёў і звышвысокіх ціскаў, радыяцыйнага апраменьвання. Прапанаваў арыгінальны спосаб атрымання блокаў кубічнага нітрыду борe. Аўтар звыш 650 навуковых прац, у тым ліку 2 манаграфій, 60 вынаходніцтваў.

Узнагароды

Узнагароджаны ордэнамі Працоўнага Чырвонага Сцяга (1967, 1973), медалямі.

Працы

• Сборник научных трудов. В 11 т. Мн., 1998.
• Физика и физико-химический анализ конденсированных сред: Избр. труды. В 2 т. Мн., 2001—2006.

Літаратура

• Сірата́ Мікалай Мікалаевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 14: Рэле — Слаявіна / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 14. — С. 413. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0238-5 (т. 14).
• Сірата́ Мікалай Мікалаевіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 661. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Сирота́ Николай Николаевич (руск.) // Часопіс «Изобретатель». № 4 (196) 2016. — С. 43—44.

Спасылкі

• Академик СИРОТА Николай Николаевич // Нацыянальная акадэмія навук Беларусі (руск.)
• Мікалай Мікалаевіч Сірата ў базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)
• Сірата Мікалай Мікалаевіч на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»