Паска
| Паска | |
|---|---|
 Традыцыйная ўкраінская Паска | |
| Уваходзіць у нацыянальныя кухні | |
|
руская кухня украінская кухня і беларуская кухня |
|
| Краіна паходжання | |
| Кампаненты | |
| Асноўныя | |
 Медыяфайлы на Вікісховішчы | |
Паска — у беларускай, украінскай, паўднёва-рускай і бесарабскай (рускай) кухні велікодны хлеб.
У рускіх вядома асноўнае назва абрадавага хлеба: «куліч». Назва куліч царкоўнага паходжання, якое прыйшло ў рускую мову з грэцкага, ва якім яно азначае «завітушка»[1].
Традыцыйна як на ўкраінскай, малдаўскай і цыганскай мовах, так і на паўднёвым дыялекце рускай мовы, некалі існуючых ў Бесарабіі і Украіне, велікодная булачка называецца паскай. Адпаведна пясочныя формачкі называюцца пасачкамі ці паскамі, а не кулічыкамі як у рускіх дыялектах. Паскі звычайна выпякаюць для кожнага члена сям’і, розных памераў, і абавязкова адну вялікую — для ўсіх. Упрыгожваюць яе ўзорамі з тэсту — падвойнымі крыжамі, рашоткамі, вяночкі. Гэтым украінская Паска адрозніваецца ад рускага куліча, які не ўпрыгожваюць узорамі, а проста заліваюць белай цукровай глазурай і пасыпаюць рознакаляровым «просам».
Для выпякання паскі выкарыстоўваюць спецыяльныя формы — паскоўнікі (укр.: пасківники). У нашы дні выкарыстоўваюць і звычайныя каструлі, а таксама бляшаныя банкі з пад кансерваў (добра падыходзяць банкі з пад ананасаў, там няма пластыка). Паскоўнікі змазваюць шмальцам (выцепленым нутраным свіным салам) або сметанковым маслам, калі пячы ў банцы з-пад кансерваў — то яе выкладваюць лісцікамі белай паперы і масцяць алеем, потым ёмістасць на траціну напаўняюць цестам і даюць «падысці». Яшчэ паскі аздабляюць узорамі з цеста, «шышачкамі». Паску ставяць у печ і вымаюць з яе, прамаўляючы малітву. Пажадана, каб пры выпяканні паскі на кухні была цішыня, а да печы падыходзіла як мага менш людзей.
Паску пякуць у Страсную пятніцу.
Самі паскі пякуць так: робяць рошчыну на малацэ, да рошчыны дадаюць муку і яйкі і месяць цеста. У цеста кладуць імбір: жоўты — для «прыгажосці», белы — для «паху». Дадаюць таксама настойку на шафране. Цеста кладуць у высокія формы, а зверху наляпляюць крыж з цеста і «шышачкі». Формы ставяць на некаторы час у цёплае месца, каб цеста ўзнялося, потым — у распаленую печ. Паскі пякуць заўсёды з белай пшанічнай мукі і толькі адзін раз у год — на Вялікдзень.
Гатоўнасць паскі правяраюць, асцярожна ўваткнуўшы ў яе тоненькую драўляную палачку: калі яна застаецца сухой, тады паска гатовая. Каб верх паскі не надгарэў, можна, калі ён досыць падрумяніцца, пакласці на яго змочаны ў вадзе ліст паперы.
Есці паску можна толькі пасля яе асвячэння ў царкве, спрабаваць яе да гэтага лічыцца грахом. Нават гаспадыня, вымаючы паску з печы, не разломлівае і не спрабуе яе, так як гэта з’яўляецца грубым парушэннем традыцыі.
У Галіцыі і Закарпацці паску пякуць у выглядзе круглага хлеба з асаблівым арнаментам зверху: жаваранкам складзенымі ў форме васьмёркі крыламі, геаметрычны колас, «барановы рожкі» і кветкі.
Зноскі
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Олекса Воропай. Звичаї нашого народу. — Мюнхен: Українське видавництво, 1958—1966.